سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شاهد

مختاری, علی, باقری دولت آبادی, علی, مرادی, رامین, زمانی, امین. (1400). نقش جایگاه ارتش در شکل‌گیری ائتلاف نیرو‌های سیاسی در انقلاب اسلامی. , 9(18), 81-110. doi: 10.22070/iws.2021.5780.2009
علی مختاری; علی باقری دولت آبادی; رامین مرادی; امین زمانی. "نقش جایگاه ارتش در شکل‌گیری ائتلاف نیرو‌های سیاسی در انقلاب اسلامی". , 9, 18, 1400, 81-110. doi: 10.22070/iws.2021.5780.2009
مختاری, علی, باقری دولت آبادی, علی, مرادی, رامین, زمانی, امین. (1400). 'نقش جایگاه ارتش در شکل‌گیری ائتلاف نیرو‌های سیاسی در انقلاب اسلامی', , 9(18), pp. 81-110. doi: 10.22070/iws.2021.5780.2009
مختاری, علی, باقری دولت آبادی, علی, مرادی, رامین, زمانی, امین. نقش جایگاه ارتش در شکل‌گیری ائتلاف نیرو‌های سیاسی در انقلاب اسلامی. , 1400; 9(18): 81-110. doi: 10.22070/iws.2021.5780.2009

نقش جایگاه ارتش در شکل‌گیری ائتلاف نیرو‌های سیاسی در انقلاب اسلامی

جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام
دوره 9، شماره 18، فروردین 1400، صفحه 81-110    اصل مقاله (985.72 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/iws.2021.5780.2009
نویسندگان
علی مختاری* 1؛ علی باقری دولت آبادی2؛ رامین مرادی3؛ امین زمانی4
1استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
2دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
3استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه یاسوج
4دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه یاسوج
چکیده
این پژوهش تلاش می­کند؛ تا به این پرسش بپردازد؛ چرا نیروهای سیاسی میانه­رو با نیروهای سیاسی انقلابی در فرایند انقلاب اسلامی ائتلاف کردند؟ پژوهشگران در بررسی این مسئله به عواملی مانند «عصیان یکپارچه جامعه علیه دولت»، «ائتلاف طبقاتی»، «ضعف نهادهای سیاسی و دولتی» و «جذابیت گفتمان رهبر انقلاب» اشاره کرده­اند. در این پژوهش، مولفان در چارچوب نظریه ریچارد اسنایدر و با کمک روش توصیفی _ تحلیلی و تکنیک مطالعه اسناد، به بررسی سه متغیر مستقل رابطه شاه با ارتش(اصلی)، شاه با نخبگان و روابط نظام با قدرت­های بزرگ به عنوان علل شکل­گیری ائتلاف مذکور پرداخته­اند. نتایج پژوهش نشان می­دهد؛ رفتار نئوپاتریمونیالی و قشونی شاه سبب سلب استقلال از ارتش، کنترل تجهیزات و امکانات آن، ایجاد فضای بی­اعتمادی، کانالیزه کردن راه­های ارتقاء و در نهایت مطیع و سرسپرده کردن همه، اعم از سرباز و فرمانده شد. در نتیجه، رابطه تسلیم و سرسپردگی ارتش در مقابل شاه، بن­بست در رابطه شاه با نخبگان و سرسپردگی شاه در رابطه با آمریکا، آرزو و دلگرمی میانه­روها برای منازعه درون گفتمانی را از بین بُرد و آنها را برای ائتلاف با انقلابیون آماده کرد.
کلیدواژه‌ها
انقلاب اسلامی؛ ارتش؛ ائتلاف؛ نیروهای سیاسی؛ محمد رضا شاه
مراجع
  • آبراهامیان، یرواند (1384)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل­محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
  • ازغندی، علیرضا (1388)، نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، چاپ چهارم، تهران: انتشارات قومس.
  • استمپل، جان. دی.(1377)، درون انقلاب، ترجمه منوچهر شجاعی، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
  • باقی، عمادالدین،(1373)، تحریر تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی ایران، تهران: انتشارات تفکر.
  • پارسونز، آنتونی(1363)، غرور و سقوط (خاطرات سفیر سابق انگلیس در ایران)، ترجمه منوچهر راستین، تهران: هفته.
  • جمعی از نویسندگان، (1383)، انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، قم: انتشارات نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها
  • زیبا کلام، صادق (1388)، مقدمه­ای بر انقلاب اسلامی، چاپ هشتم، تهران: نشر روزنه.
  • سولیوان، ویلیام؛ پارسونز، آنتونی (1375)، خاطرات دو سفیر، ترجمه محمد طلوعی، تهران: نشر علم.
  • سینائی، وحید (1384)، دولت مطلقه، نظامیان و سیاست در ایران، تهران: نشر کویر.
  • شهابی، هوشنگ؛ لینز، خوان (1380)، نظام­های سلطانی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: انتشارات شیرازه.
  • شوکراس، ویلیام(1387)، آخرین سفر شاه، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: ذهن آویز.
  • صمیمی،مینو(1368)، پشت پرده تخت طاووس، ترجمۀ دکتر حسین ابوترابیان، تهران: انتشارات اطلاعات.
  • علم، اسدالله (1387)، یادداشت­های علم، پنج جلد، تهران: انتشارات مازیار و معین.
  • عیوضی، محمدرحیم (1385)، جامعه شناسی سیاسی اپوزیسیون در ایران، تهران: قومس.
  • فرمانفرمائیان، منوچهر؛ مجیدی، عبدالمجید؛ فرمانفرمائیان، خداداد (1382)، توسعه در ایران، 1320 -1357، تهران: گام نو.
  • فوران، جان (1389)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمة احمد تدین، تهران: موسسه فرهنگی رسا.
  • فیوضات، ابراهیم (1375)، دولت در عصر پهلوی، تهران: چاپ پخش.
  • کاتوزیان، همایون (محمدعلی) (1380)، دولت و جامعه در ایران انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمه حسن افشار، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
  • گازیورسکی، مارک. ج. (1371)، دیپلماسی آمریکا و شاه، ترجمه جمشید زنگنه، تهران: تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
  • گروه مولفان (1383)، انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، قم: نشر معارف.
  • لاجوردی، حبیب (1389)، خاطرات محمد یگانه: رئیس بانک مرکزی، وزیر دارایی و وزیر آبادانی حکومت محمدرضاپهلوی، چاپ سوم، تهران: ثالث.
  • میلانی، محسن (1383)، شـکل­گیـری انقلـاب اسـلامی از ســلطنت پهلــوی تــا جمهــوری اســلامی، ترجمــه مجتبــی عطارزاده و ارغوان غوث، تهران: نتشارات گام نو.
  • نراقی، احسان(1382)، از کاخ شاه تا زندان اوین، ترجمه سعید آذری، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
  • نیکسون، ریچارد(1371)، فرصت را دریابیم، وظیفه امریکا در جهانی‌ با یک قدرت، ترجمه: حسین وحی‌نژاد، تهران: طرح نو.
  • هایزر، رابرت (1365) ، ماموریت مخفی در تهران، ترجمه علی اکبر عبدالرشیدی، تهران: نشر اطلاعات.
  • هویدا، فریدون(1365)، سقوط شاه، تهران: انتشارات اطلاعات.
  • وایسلیف، الکس(1358)، مشعل‌های خلیج فارس، ترجمه: سیروس ایزدی، تهران: کتابهای جیبی.
  • واینر، مایرون؛ هانتینگتون، ساموئل (1379)، درک توسعه سیاسی، ترجمه مطالعات راهبردی، تهران: مطالعات راهبردی.
  • وبر، ماکس (1374) ، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی­نژاد و مصطفی عماد­زاده، تهران: نشر مولی.
  • ازغندی، علیرضا (1374)، «بازیگران رسمی قدرت سیاسی ایران»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره ۷، صص 959-995.
  • حجاریان، سعید (1374)، «ساخت اقتدار سلطانی، آسیب پذیری­ها: بدیل­ها»، فصلنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره ۹۱ و ۹۲، صص 45-57.
  • درویشی، فرهاد؛ رمضانی، ملیحه (1388)، «بررسی نقش ائتلاف طبقات اجتماعی در پیروزی انقلاب»، مجله پژوهشنامه متین، شماره ۴۳، صص 75-96.
  • سهراب­لو، پدرام (1388)، «وفاداران بی­اراده: نقش ارتش شاه در فروپاشی رژیم پهلوی»، ماهنامه گزارش، سال 19، شماره  215، صص68-69.
  • شمسینی­غیاثوند، حسن (1389)، «واکاوی نظریات استعماری نسبت به ماهیت دولت مدرن پهلوی دوم»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال سوم، شماره 10، صص 169- 187.
  • صباغ جدید، جواد (1383)، «چرا ارتش نتوانست؟ علل عدم موفقیت ارتش شاه در سرکوب مردم»، نشریه زمانه، سال سوم، شماره29، صص 52-65.
  • کاتوزیان، همایون (محمدعلی) (1379)، «رژیم های سلطانی: مورد رژیم پهلوی در ایران»، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی و محمدسعید قائنی­نجفی، فصلنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره ۱۵۳ و ۱۵۴، صص 12-31.
  • کریمی­مله، علی؛ قاسمی، ابوالفضل؛ علیزاده، زهرا (1393)، «دولت قوی و جامعه ضعیف: رابطه دولت و جامعه در عصر محمدرضاشاه (1332-1356)»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال هشتم، شماره ۲۶، صص 131-150.
  • هراتی، محمد­جواد؛ ظفری، محمود (1392)، «تفاوت نقش و جایگاه ارتش در انقلاب اسلامی ایران و انقلاب 2011 مصر»، فصلنامه پژوهش­های انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره ۸، صص 139-155.
  • روزنامه اطلاعات، 19/1/1358
  • روزنامه رستاخیز، 29/2/1354
  • روزنامه رستاخیز، 22/2/1354
  • روزنامه رستاخیز، 6/11/1355
  • روزنامه آیندگان، 19/11/1353
  • مرکز اسناد انقلاب اسلامی(1376)، ما گرفتار یک جنگ روانی واقعی شده ایم: مشروح مذاکرات فرماندهان نظامی در تاریخ‌های 24/5/1357 و 30/5/1357، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • اسناد لانه جاسوسی(1358)، ج1، تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
  • اسناد وزارت امور خارجه،( 28/8/1354)، جعبه 21، پرونده 3، قسمت 5 .
منابع انگلیسی

  • Goldstone, Jack Andrew (1986), “Revolutions and superpowers”, in J. A. Goldstone (ed) Superpowers and Revolution, New York: Praeger, pp. 38-48.
  • Goodwin, Jeff; Skocpool, Teda (1989), Explaining Revolutions in the Contemporary Third World, Politics & Society, Vol.17, No.4, pp: 489-509.
  • Snyder, Richard (1992),“Explaining Transitions from Neopatrimonial Dictatorships’’, Comparative Politics, Vol. 24, No. 4, pp.379-399.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 467
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 422