تبیین رابطه جهاد و تروریسم در اسلام سیاسی (از منظر امامیه و تکفیریها) | ||
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام | ||
مقاله 6، دوره 6، شماره 13، مهر 1397، صفحه 143-170 اصل مقاله (280.27 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/iws.2019.2229.1392 | ||
نویسندگان | ||
محمد حسین جمشیدی* 1؛ کوثر طوسی2 | ||
1عضو هیئت علمی گروه روابط بینالملل دانشگاه تربیت مدرس | ||
2کارشناس ارشد روابط بینالملل دانشگاه تربیت مدرس | ||
چکیده | ||
مسئله «جهاد» بهعنوان مبارزه در راه دین، در اسلام، یکی از مقدسترین عبادات دینی و واجبات شرعی است اما ازسویی در مذاهب مختلف اسلامی، تفاسیری گوناگون از آن ارائهشده و ازسویدیگر از طرف دشمنان اسلام به حربهای ضد اسلام تبدیلشدهاست. امروزه در جهان اسلام و در قالب اسلام سیاسی، دو نگرش اصلی وجوددارند که هردو در عین تأکید بر جهاد دینی، دو برداشت متفاوت از آن دارند: «امامیه و تکفیریها»؛ برهمینمبنا، هدف ما در این نوشتار، شناخت دیدگاه امامیه و سلفیها درخصوص نوع نگاه به جهاد است و مسئله ما، ارتباط میان جهاد با تروریسم از منظر امامیه و تکفیریهاست و پرسش اصلی، این است که «در دو نگرش اصلی اسلام سیاسی یعنی امامیه و تکفیری- سلفی، این رابطه چگونه قابلترسیم است؟» در پاسخ به این پرسش، نتایج تحقیق که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش مقایسهای و شیوه گردآوری کتابخانهای بهدستآمده، بیانگر این است که برمبنای نگرش امامیه، جهاد اسلامی یک «اقدام دفاعی» برای احقاق حق، دفع ستم و رفع فتنه است و با اقدامهای تروریستی و خشونتگرایانه مورد باور تکفیریها که با عنوان جهاد و بهمثابه وسیلهای برای گسترش دین صورتمیگیرد، تضاددارد؛ همچنین، امامیه، جهاد را ابزاری میداند درراستای ایجاد صلح و همزیستی مسالمتآمیز و تحقق عدالت و رفع فتنه از جهان و تأکیدمیکند که ماهیت جهاد، دفاعی است و نمیتوان همانند تکفیریها با اعمال تروریستی، به دعوت و جهاد در راه دین اقدامکرد. | ||
کلیدواژهها | ||
اسلام سیاسی؛ جهاد؛ شیعه امامیه؛ تروریسم؛ جریانهای تکفیری- سلفی | ||
مراجع | ||
-قرآن کریم. -نهجالبلاغه (1414)؛ محمد بن الحسین بن موسی ابوالحسن (سید رضی)؛ تصحیح صبحی صالح؛ قم: هجرت. -آقابخشی، علی و مینو افشاری راد (1379)؛ فرهنگ علوم سیاسی؛ تهران: نشر چاپار. -ابن فارس، احمد (بیتا)؛ معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی. -ابن منظور، محمد بن مکرم (2003م)؛ لسان العرب؛ چ 3، بیروت: دار صادر. -احتشامی، انوشیروان (1381)؛ «بنیادگرایی اسلامی و اسلام سیاسی»؛ ترجمه محسن اسلامی؛ علوم سیاسی؛ سال پنجم، ش 18. -احمدی، محمدرضا (1384)؛ «امنیت؛ مفاهیم، مبانی و رویکردها، قسمت دوم: رویکرد اسلامی»، مربیان؛ سال پنجم، ش 15. -الیاس انطون، الیاس (1384)؛ فرهنگ نوین عربی- فارسی؛ ترجمه القاموس العصری، به اهتمام سید مصطفی طباطبایی؛ تهران: اسلامیه. -بحرانی، سید هاشم (1416ق)؛ البرهان فی تفسیرالقرآن؛ تهران: بنیاد بعثت. -بستانی، فواد افرام (1375)؛ فرهنگ ابجدی؛ چ 2، تهران: اسلامی. -برزنونی، محمدعلی (1384)؛ «اسلام اصالت جنگ یا اصالت صلح»، مجله حقوقی؛ سال هفتم، ش 33. -ثابت، علی (1393)؛ «کلام سیاسی و حیات سلولی تروریسم تکفیری»، فصلنامه علمی - پژوهشی آفاق امنیت؛ سال هفتم، ش 23. -جعفری، محمدتقی (1370)؛ تحقیق در نظام جهانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب؛ تهران: دفتر خدمات حقوقی بینالمللی. -جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1378)؛ ترمینولوژی حقوق؛ ج2 و 4، تهران: گنج دانش. -جمشیدی، محمدحسین (1390)؛ دیپلماسی پیامبر (ص)؛ تهران: چاپ و نشر بینالملل. -جمعی از پژوهشگران (1431 ق)؛ موسوعه الفقه الاسلامی؛ قم: مؤسسه دایرۀالمعارف فقه اسلامی. -جمعی از نویسندگان (1370)؛ حقوق بشر از منظر اندیشمندان؛ تهران: شرکت سهامی انتشار. -جوادی آملی، عبدالله (1384)؛ حیات عارفانه امام علی (ع)؛ قم: اسراء. -حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409ق)؛ وسائل الشیعة؛ قم: مؤسسه آلالبیت. -خسروی، غلامرضا (1385)؛ «مطالعات بینالملل: درآمدی بر بنیادگرایی اسلامی»، مطالعات راهبردی؛ سال نهم، ش 1. -خمینی (امام)، سید روحالله (1381)؛ تحریرالوسیله؛ ترجمه علی اسلامی؛ قم: انتشارات اسلامی. -خواجه پیری، عباس (1391)؛ حق حیات در اسلام؛ تهران: انتشارات آثار سبز. -داوودی زواره, هادی و محسن توکلی (۱۳۹۲)؛ «نسبتسنجی معرفتشناسی جریان سلفی - تکفیری با آموزههای معرفتشناختی پیامبر اکرم (ص)»، مجموعه مقالات اولین همایش سبک زندگی پیامبر (ص)؛ زاهدان: دفتر فرهنگ اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان.https://www.civilica.com/Paper-PROPHET01-PROPHET01_015.html ص1تا20. -دستغیب، عبدالحسین (1389)؛ گناهان کبیره؛ قم: مهر نورا. -دهخدا، علیاکبر(1377)؛ لغتنامه؛ زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران. -راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (1412)؛ المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی؛ بیروت: دارالعلم الدارالشامیه. -رمضانی، حسینعلی و مهدی جمشیدی (1393)؛ «ارائه مدل تحلیل جامع جریان تکفیری و راهبردهای مقابله با آن»، مطالعات بینرشتهای دانش راهبردی؛ دوره 4، ش 15، ص61 تا 94. -روحی، نبیالله (1393)؛ «مبانی اعتقادی تروریسم تکفیری»، فصلنامه علمی- پژوهشی آفاق امنیت؛ دوره 7، ش 23، ص 5 تا 35. -زبیدی، محمد بن محمد مرتضی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس؛ بیروت: دارالفکر. -شریعتمدار جزایری، نورالدین (1379)، «امنیت در فقه سیاسی شیعه»، فصلنامه علوم سیاسی؛ سال سوم، ش 9. -شهید اول، محمد بن مکی عاملی (1410)؛ المعه الدمشقیه فی فقه الامامیه؛ چ 1، بیروت: دارالتراث-دارالاسلامیه. -طوسی، محمد بن حسن (بیتا)؛ النهایه؛ قم: انتشارات قدس محمدی. -ظهیری، مجید (1386)؛ «مبانی نظری سازوکار دعوت و مؤلفههای نوشونده آن»، اندیشه؛ سال سیزدهم، ش 4 . -عبداللهخانی، علی (1386)؛ تروریسمشناسی؛ تهران: ابرار معاصر. -عبداللهینژاد، عبدالکریم و رمضان عباس پورمقدم (1390)؛ «ترور از دیدگاه فقه»، مطالعات اسلامی: فقه و اصول؛ سال چهلوسوم، ش 1/87 ، ص153 تا 184. -علویان،مرتضی و رضا گرشاسبی (1395)؛ «تحلیل گفتمانی نقش دستگاه استنباطی گروههای تکفیری بر عملکرد آنها»، پژوهش سیاست اسلامی؛ دوره 4، ش 9، ص 115 تا 134 . -عمید زنجانی، عباسعلی (1379)؛ فقه سیاسی حقوق تعهدات بینالمللی و دیپلماسی در اسلام؛ تهران: سمت، -غفوری، محمد (1387)؛ اصول دیپلماسی در اسلام و رفتار پیامبر (ص)؛ تهران: مهاجر. -فیرحی، داود (1383)؛ «دفاع مشروع، ترور و عملیات شهادتطلبانه»، فصلنامه شیعهشناسی؛ سال دوم، ش 6، ص 109 تا 126. -فیرحی، داود (بهار 1387)؛ «مفهوم جنگ و اخلاق نظامی در اسلام شیعی»، فصلنامه سیاست؛ دوره 38، ش 1، ص 131 تا 159. -القاسمی، ظافر (1982)؛ الجهاد والحقوق الدولیة فی الإسلام؛ بیروت: دارالعلم للملایین. -قرباننیا، ناصر (1382)؛ «حقوق جنگ در اسلام»، رواق اندیشه؛ سال دوم، ش 22 . -قرشی، علیاکبر (1371)؛ قاموس قرآن؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه. -القرطبی، محمد بن احمد (1364)؛ الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: ناصرخسرو. -کلینى، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1388)؛ اصول کافى؛ ترجمه لطیف راشدی و سعید راشدی؛ قم: نشر اجود. -لاروس، پیر (1387)؛ دایرۀالمعارف لاروس؛ ترجمه محمدرضا پارسایار؛ تهران: انتشارات فرهنگ معاصر. -مجلسی، محمدباقر (1403ق)؛ بحارالانوار؛ چ 2، بیروت: دارالوفاء. -محقق داماد، مصطفی (1386)؛ سلوک بینالمللی دولت اسلامی؛ قم: مرکز نشر علوم اسلامی. -محمدی الموتی و دیگران (1396)؛ «حق حیات و سلب آن از منظر اسلام و حقوق بین الملل بشر با تأکید بر عملیات انتحاری»، انسانپژوهی دینی؛ سال چهاردهم، ش 37. -محمدی، محسن (1393)؛ «تحلیل عملکرد گروههای تکفیری در تضاد با هویت تمدنی مسلمانان»، اسلام و مطالعات اجتماعی؛ دوره 2، ش 1. -مطهری، مرتضی (1372)؛ جهاد؛ تهران: انتشارات صدرا. -__________ (1387)؛ قیام و انقلاب مهدی (عج)؛ تهران: انتشارات صدرا. -معلوف، لوئیس (1379)؛ المنجد الابجدی؛ ترجمه احمد سیاح؛ تهران: انتشارات فرحان. -معین، محمد (1360)؛ فرهنگ فارسی معین؛ تهران: انتشارات امیرکبیر. -مقداد، فاضل (1380)؛ کنزالعرفان فی فقه القرآن؛ تصحیح عبدالرحیم عقیقی بخشایشی؛ قم: انتشارات نوید اسلام. -ملا محمدعلی، امیر(1384)؛ «مشروعیت عملیات استشهادی از دیدگاه فقهای معاصر شیعه و اهل سنت»، انتشارات حصون؛ سال دوم، ش 5 . -__________ (1385)؛ «اهمیت، اهداف و مبانی جهاد دفاعی از منظر فقه امامیه»، انسانپژوهی دینی؛ دوره 3، ش 7 و 8. -نای، جوزف (1387)؛ چهرههای قدرت با مقدمهای بر قدرت نرم؛ ترجمه محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری؛ تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج. -ورعی، جواد (1382)؛ «مبانی فقهی عملیات شهادتطلبانه»، حکومت اسلامی؛ سال هشتم، ش 27. -یزدانی، عنایتاله و احسان شیخون (1389)؛ «انقلاب اسلامی ایران و پدیده تروریسم»، سیاست خارجی؛ سال بیستوچهارم، ش 1. -جمالی، جواد (1390)؛ «مدل تئوریک تحلیل افراطگرایی با کاربست نظریه سازهانگاری»، آفاق امنیت؛ دوره 4، ش 12. 2- منابع انگلیسی - Armborst Andreas (2010). ‘’Modelling Terrorism and Political Violence’’. Reprints and permissions: http://www.sagepub.co.uk/journalsPermissions.nav 24(4). - Baylis John, Steve Smith(2005). The Globalization of World Politics. OUP Oxford. - Ben-Yehuda, Nachman (1993), Political Assassinations by Jews. SUNY Press. - Capella B Matthew, Emile Sahliyeha(2007). ‘’ Suicide Terrorism: Is Religion the Critical Factor?’’. Security Journal. No.20. - Kfira Isaac(2015). ‘’Social Identity Group and Human (In)Security: The Case of Islamic State in Iraq and the Levant. Studies in Conflict & Terrorism. Vol.38. - 75.Nay, Joseph S (2004). “Soft Power and American Foreign Policy”. Political Science Quarterly. Vol. 119. No. 2. - Prattabc Douglas(2010). ‘’Religion and Terrorism: Christian Fundamentalism and Extremism’’. Terrorism and Political Violence. Vol.22. - .SEDGWICK MARK (2004). ‘’Al-Qaeda and the Nature of Religious Terrorism’’. Terrorism and Political Violence. Vol.16. - Slocum, John David (2005), Terrorism, media, liberation. Rutgers University Press. - The New Encyclopaedia Britannica (1986). Northwestern University. Vol. 11. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,784 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,512 |