سنجش جایگاه رقابت پذیری علمی ایران در منطقه با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی | ||
پژوهش نامه علم سنجی | ||
مقاله 5، دوره 5، (شماره ا، بهار و تابستان) - شماره پیاپی 9، فروردین 1398، صفحه 67-84 اصل مقاله (1.26 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/rsci.2018.698 | ||
نویسندگان | ||
المیرا جنوی* 1؛ بهروز شاهمرادی2 | ||
1استادیار گروه علمسنجی، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور | ||
2استادیارگروه اقتصاد علم، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور | ||
چکیده | ||
هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین جایگاه رقابت پذیری علمی ایران در منطقه و نیز شناسایی و رتبهبندی حوزههای علمی با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی است. روششناسی: این پژوهش از نوع کاربردی علمسنجی است که با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی انجام شده است. با توجه به ماهیت این پژوهش، جامعه آماری آن شامل دو دسته جامعه آماری حوزههای علمی و جامعه آماری کشورها می باشد که دسته اول 27 حوزههای علمی اصلی و 313 زیرحوزه علمی بر مبنای طبقهبندی پایگاه استنادی سایمگو در بر میگیرد و دسته دوم شامل تمام کشورهای جهان در مرحله گردآوری دادهها و کشورهای مطرح در سند چشمانداز 1404 در مرحله تجزیه و تحلیل دادههاست. یافتهها: یافته های پژوهش نشان دادند ایران رتبه چهلم جهانی و رتبه هشتم منطقهای را به لحاظ شاخص پیچیدگی علمی به خود اختصاص داده است. از میان 27 حوزه علمی مورد بررسی، حوزه پرستاری و پس از آن حوزه حرفههای سلامت بیشترین پیچیدگی علمی را به خود اختصاص دادند. ایران در حوزه های پیچیده تولیدات علمی اندکی داشته به نحوی که میزان استنادات دریافتی آن در مقایسه با علوم فراگیر دیگر بسیار ناچیز است و در مجموع بیشترین تولیدات علمی و به تبع آن بیشترین استنادات دریافتی ایران در حوزهای فراگیر است. به لحاظ متوسط تنوع حوزه های علمی کشورهای منطقه از منظر رقابت پذیری آنها در سطح جهان، کشور ترکیه رتبه اول و ایران رتبه ششم را دارد و از نظر متوسط فراگیری بعد از ترکیه و رژیم اشغالگر قدس، ایران رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. همچنین مطابق یافته های پژوهش، ترکیه مهمترین رقیب تولیدات علمی ایران در منطقه قلمداد می شود و بعد از آن کشورهای عربستان، پاکستان، مصر، اردن به ترتیب دیگر رقبای اصلی علمی ایران در منطقه هستند. نتیجهگیری: برای توسعه علمی ایران، علیرغم رشد کمی و کیفی تولیدات علمی، نظام پژوهشی کشور بایستی به سمت تنوعسازی بر اساس قابلیت های موجود سوق داده شود. بر این اساس در راستای بهینهسازی نظام پژوهشی و آموزشی، نقش پررنگ دولت را نمی توان کتمان کرد که در این راستا تعیین و تأمین قابلیتهای مورد نیاز برای ارتقاء جایگاه رقابتپذیری علمی و هدایت نظام علمی کشور به سمت تولید علومی با پیچیدگی بالا در زمره وظایف دولتمردان قرار میگیرد تا با سیاستگذاری و برنامهریزی هدفمند زمینهساز رشد و توسعه نظامآموزشی و پژوهشی کشور باشند. | ||
کلیدواژهها | ||
رقابت پذیری علمی؛ پیچیدگی علمی؛ تنوع؛ فراگیری؛ ایران | ||
مراجع | ||
ادی، قاسم (1395). ماهیت میان رشتگی مقاله های چهار حوزۀ نانو، زیستی، شناختی و اطلاعات بر اساس فنّ هم تألیفی. کتابداری و اطلاعرسانی، 19 (4) ،132-168. امامی، زهرا؛ حریری، نجلا ؛ و خمسه، محمد ابراهیم (1395). ترسیم نقشه بروندادهای علمی بیماریهای تیروئید در ایران و خاورمیانه: مطالعۀ علمسنجی، مجلۀ غدد برونریز و متابولیسم ایران، 18(1)، 9-1. بندلیزاده، ندا (1393). بررسی ارتباط میان قابلیتهای منطقهای و جغرافیای تولید علم در ایران. پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (1)، 335-309. بیات، مهدی؛ صالحزاده، صادق؛ و زلفیگل، محمدعلی (1390). تحقق پیش از مورد اهداف علمی سند چشمانداز 20 سالۀ کشور. نشاء علم، 2 (1). خدادوست، رضا (1390). مطالعۀ وضعیت انتشار، همنویسندگی و هماستنادی تولیدات علمی حوزۀ نانو جمهوری اسلامی ایران. (پایاننامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه تربیتمدرس، تهران. شاهمرادی، بهروز و چینی فروشان، پیام (1396). سنجش دانش و مهارت با تکیه بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی. مجله رهیافت، (67)27، صص 19-32. شاهمرادی، بهروز؛ عظیمی، ناصرعلی؛ سجادیفر، مهدی، خیراندیش، مسعود و بهرامی، حسن (1396). شناسایی سطح دانش مولد در اقتصاد ایران با تکیه بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی (مطالعه مقایسهای با کشورهای آسیای جنوب غربی). مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران. شکفته، مریم؛ حریری، نجلا (1392). ترسیم و تحلیل نقشۀ علمی پزشکی ایران با استفاده از روش هماستنادی موضوعی و معیارهای تحلیل شبکۀاجتماعی. مدیریت سلامت، 51 (16). عرفانمنش، محمدامین؛ رحیمی، ماریه (1391). مطالعۀ تولیدات، اثرگذاری و مشارکت علمی کشورهای منطقه خاورمیانه در پایگاه اسکوپوس. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 98 (1). عطارها، حامد (1388). بررسی جهتگیریهای موضوعی در تولیدات علمی ایران و کشورهای خاورمیانه در نمایۀ گسترشیافته استنادی علوم در سالهای 2007-1998. (پایاننامه کارشناسیارشد)، دانشگاه شیراز، شیراز. گرجی، حسنابوالقاسم؛ روستا آزاد، لیلا؛ و حسنزاده، حافظ محمد؛ اصغری، لیلا؛ اطلسی، رشا؛ شکرانه، فرهاد؛ و بذرافشان، اعظم (1389). رتبهبندی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی و، خدمات درمانی ایران بر اساس شاخصهای هرش، g و پارامتر m تا پایان سال 2008. (برگرفته از طرح پژوهشی). مدیریت سلامت، 13(42)، 24-17. محمدی، محمد؛ یوسفی، احمد (1393). ارزیابی تولیدات علمی ایران در حوزۀ میکروبشناسی بر اساس میزان استناد، خوداستنادی و شاخص فوریت. مجله علمسنجی کاسپین، 1 (2)، 21-14. مرادی مقدم، حسین؛ داورپناه، محمدرضا؛ و دیانی، محمدحسین (1394). بررسی الگوی رشد علمی ایران بعد از انقلاب اسلامی: حوزۀ علوم. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 5 (1)، 49-28. نظرزاده زارع، محسن؛ جمالی، احسان؛ و آرئین، محمدعلی (1393). مقایسۀ تولیدات علمی ایران با کشورهای رقیب خاورمیانه در حوزۀ تعلیم و تربیت. مجلۀ علمسنجی کاسپین، 1 (2)، 31-22. نورمحمدی، حمزهعلی؛ کرامتفر، عبدالصمد؛ اسپرایین، فرشته(1393). پژوهش در کدام حوزهها؟ تعیین اولویتهای پژوهشی کشور بر مبنای تأثیر آنها بر توسعۀ اقتصادی، مجله علمسنجی کاسپین، 1 (1)، 48-53. نیاکان، شهرزاد (1388). تولیدات علمی دهساله ایرانیان در سطح بینالمللی (1998-2007). فصلنامه کتاب، 84 (3)، 74-73. هیدالگو، سزار (2015). چرا اطلاعات رشد می یابد؟ تکامل نظم، از اتمها به اقتصادها. ترجمه بهروز شاهمرادی. تهران، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور. Archambault, Eric (2010). 30 Years in Sciens, Secular movments in Knowledge Creation. Science-Metrix. Available at: https://jazirehdanesh.com/files/site1/pages/30years_paper.pdf Aminpour, F & Kabiric, P. (2009). Science production in Iran: the scenario of Iranian medical journals. JRMS, 14 (5), 5. Ataie-Ashtiani, B. (2016). Chinese and Iranian scientific publications: Fast growth and poor ethics. Science and Engineering Ethics, 10 (1007), 2-3. Balassa, B. (1964). The purchasing-power parity doctrine: a reappraisal. The Journal of Political Economy, 72(6), 584-596. Cimini G, Gabrielli A, Sylos Labini, F. (2014).The Scientific Competitiveness of Nations. PLoS ONE 9 (12): e113470. Delirrad, M., Rashidi, A., & Karimi, S. (2013). A bibliometric analysis of toxicology publications of Iran and Turkey in ISI web of science. Iranian Journal of Toxicology, 6(19), 735-745. Guevara, M. R., Hartmann, D., Aristarán, M., Mendoza, M., & Hidalgo, C. A. (2016). The research space: using career paths to predict the evolution of the research output of individuals, institutions, and nations. Scientometrics, 109(3), 1695-1709. Hasan, S. A., & Luthra, R. (2014). Comparative performance of India with other BRICS countries in publishing science and engineering research papers. Current Science, 106(1654), 12. Hidalgo, C. A., Klinger, B., Barabási, A. L., & Hausmann, R. (2007). The product space conditions the development of nations. Science, 317(5837), 482-487. Hausmann, R., Hidalgo, C. A., Bustos, S., Coscia, M., Chung, S., Jimenez, J., Simoes, A., & Yildirim, M. A. (2011). The Atlas of Economic Complexity. Massachusetts Institute of Technology and Center for International Development, Harvard University. Horta, h & Veloso, F. (2012). Comparing EU and US scientific output by scientific field. Center for Innovation, Technology and Policy Research, 1-33. Djalalinia, S., Peykari, N., Qorbani, M., Moghaddam, S. S., Larijani, B., & Farzadfar, F. (2015). Obesity researches over the past 24 years: A scientometrics study in Middle East countries. International journal of preventive medicine, 6(1), 38-44. Kazerani, M., Yekta, A. S., & Nowzari, S. (2010). An Investigation on the Scientific Products: Iran, Turkey, and Greece. Journal of Paramedical Sciences, 1(2), 38-42. Kharabaf, S. & Abdollahi, M. (2012). Science growth in Iran over the past 35 years. Journal of Research in Medical Sciences, 17(3), 275–279. Kostoff, R. N. (2008). Comparison of China/USA science and technology performance. Journal of Informetrics, 2(4), 354-363. Liao, H., Xiao, R., Cimini, G., & Medo, M. (2013). Ranking users, papers and authors in online scientific communities. arXiv preprint arXiv:1311.3064. MacKenzie, D. (2010). Iran showing fastest scientific growth of any country. Available at: https://www.newscientist.com/article/dn18546-iran-showing-fastest-scientific-growth-of-any-country/ Marginson, S., Tytler, R., Gaukroger, S., & Hind, D. (2015). International comparisons of science, technology, engineering and mathematics (STEM) education, Ausralian Academemy of the Humanities. Nature Index (2017). Saudi Arabia, 549(7673), 61-81. SCImago, (n.d.). SJR — SCImago Journal & Country Rank [country rank]. Retrieved Date you Retrieve, from http://www.scimagojr.com Zeraatkar, N., Vara, N., & Mirsaeid, S. G. (2012). Contribution of Iranian researchers in dental science production as indexed in web of science from 2000 to 2009. Journal of Islamic Dental Association of IRAN (JIDAI), 24(3), 3. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,420 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,022 |