وضعیت کمی تولید پایاننامهها و رسالههای حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در دانشگاه فردوسی مشهد طی سالهای 1363- 1393 | ||
پژوهش نامه علم سنجی | ||
مقاله 11، دوره 4، (شماره 2، پاییز وزمستان) - شماره پیاپی 8، مهر 1397، صفحه 161-183 اصل مقاله (1.6 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/rsci.2018.641 | ||
نویسندگان | ||
اکرم راچمنی1؛ محسن نوکاریزی* 2؛ عاطفه شریف3 | ||
1کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
2دانشیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
3استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
چکیده | ||
هدف: هدف بررسی وضعیت کمی پایاننامهها و رسالههای حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در دانشگاه فردوسی مشهد بهمنظور تعیین نقش این دانشگاه در تولید علم اسلامی بود. روششناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، پژوهش حاضر در حوزه علمسنجی قرار میگیرد که با رویکرد توصیفی- تحلیلی انجام شد. در ترسیم نقشه علمی نیز از همرخدادی واژگانی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه پایاننامهها و رسالههای حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در چهار حوزه تحصیلی یادشده و در دوره مذکور بود. در این پژوهش نمونهگیری انجام نشد و کل پایاننامهها و رسالههای با رویکرد اسلامی چهار دانشکده جامعه هدف در دانشگاه بررسی شد. یافتهها: در بازه زمانی پژوهش 1201 عنوان پایاننامه و رساله با رویکرد اسلامی در دانشگاه فردوسی مشهد به ثبت رسیده بود که از این تعداد، رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی با 341 عنوان بیشترین و رشته زبان و ادبیات انگلیسی و زبان و ادبیات فرانسه هر یک با 5 عنوان کمترین فراوانی را داشتند. در میان حوزههای تحصیلی، دانشکده الهیات بیشترین و دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی نیز کمترین سهم را در تولید پایاننامهها و رسالههایی اسلامی داشتند. 1072 عنوان از پایاننامهها مربوط به کارشناسی ارشد و 129 عنوان نیز مربوط به دکتری بود. موضوع قرآن، حقوق جزا (فقه) و تفاسیر بهعنوان موضوعهای برتر شناخته شدند. همچنین متوسط رشد سالانه تولید پایاننامهها و رسالههای حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی برابر با 35.44 درصد بود که با توجه به میزان رشد سالانه 83.32 درصدی کل پایاننامهها و رسالههای حوزه علوم انسانی در طی سالهای مورد پژوهش، از رشد زیادی برخوردار بود. از 210 عنوان مقاله علمی مستخرج از آنها، 133 عنوان سهم مقطع کارشناسی ارشد و 77 عنوان مربوط به مقطع دکتری بود. نقشه علمی پایاننامهها و رسالههای اسلامی شناساییشده با استفاده از نرمافزار Vosviewer ترسیم و تحلیل شد. نتایج نشان دادند که این نقشه بر اساس تحلیل همواژگانی از 7 خوشه موضوعی تشکیل شده بود. نوع شبکه همواژگانی نیز پیوسته بود. بر اساس خوشهبندی سلسلهمراتبی نیز 23 خوشه موضوعی شناسایی شد که قرآن بهعنوان رانت شناسایی و 22 خوشه دیگر در بطن آن قرار داشتند. نتیجهگیری: هرچند روند تولید پایاننامهها و رسالههای حوزه علوم انسانی با رویکرد اسلامی در این دانشگاه طی سالهای مورد بررسی سیر صعودی داشته و از رشد زیادی برخوردار بوده است، امّا بااینوجود، این روند در حوزههای تحصیلی مختلف این حوزه یکنواخت نبوده است. بنابراین مسئولان امر پژوهش در این دانشگاه برای بهبود این وضعیت بایستی برنامهریزی و شرایطی فراهم نمایند تا دانشجویان و پژوهشگران انگیزه لازم جهت انجام پژوهشهایی با رویکرد اسلامی را کسب و در جهت بهبود و افزایش تولید علم دینی در این دانشگاه اقدام نمایند. | ||
کلیدواژهها | ||
پایاننامه و رساله؛ علوم انسانی اسلامی؛ موضوعات اسلامی؛ علمسنجی؛ دانشگاه فردوسی مشهد | ||
مراجع | ||
بذرافشان، اعظم؛ و مصطفوی، احسان (1390). تحلیل علمسنجی 36 سال تولید علم انستیتو پاستور ایران در پایگاه ISISCIE. مدیریت سلامت، 14 (45)، 7-10. توکلیزاده راوی، محمد؛ دهقان، فاطمه؛ نجابتیان، مریم؛ و سهیلی، فرامرز (1394). تحلیل محتوای مقالات فارسی نشریات علمی ایران در زمینه ازدواج و طلاق با روش خوشهبندی سلسلهمراتبی. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 10(32)، 7- 28. تیرگر، آرام؛ یمین فیروز، موسی؛ نیکخواه، علی؛ و موسی، اشرافالسادات (1391). استفاده از منابع مذهبی در تدوین پایاننامههای پزشکی. دانشگاه علوم پزشکی بابل، 15 (1)، 93- 89. خاصه، علیاکبر؛ احمدینژاد، فریبرز؛ و حجازی، سلیمان (1391). بررسی و تحلیل پژوهشهای قرآنی در عرصه بینالمللی ISI. قرآن و علم، 6 (10)، 145-166. خاندیزجی، امیرحسین (1390). رویکرد انتقادی به پایاننامههای جامعهشناسی در ایران. راهبرد فرهنگ، (14 و 15)، 15-140. سالمی، نجمه؛ و کوشا، کیوان (1392). مقایسه تحلیل هماستنادی و تحلیل همواژگانی در ترسیم نقشه کتابشناختی مطالعه موردی: دانشگاه تهران. پژوهشنامه علوم و فناوری اطلاعات ایران، 29 (1)، 253- 266. صدیقی، مهری (1393). بررسی کاربرد روش تحلیل همرخدادی واژگان در ترسیم ساختار حوزههای علمی (مطالعه موردی: حوزه اطلاعسنجی). پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (2)، 369- 373. فتاحی، رحمتاله؛ دانش، فرشید؛ و سهیلی، فرامرز (1390). بررسی وضعیت جهانی تولیدات علمی دانشگاه فردوسی مشهد طی سالهای 1990- 2010 در وبگاه علوم (Web of Science) با هدف ترسیم نقشه علم این دانشگاه. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، 1 (1)، 161- 183. کریمی، رضا (1389). بررسی تحلیلی انتشارات علمی تولیدشده در حوزه اسلام پایگاه Web Of Science (ISI). سفینه، (28)، 128-150. گودرزی، حسین؛ و صحفی، محّمدعلی (1389). بررسی وضعیت شاخصهای کیفی پایاننامههای برتر دینی در ایران دوره بررسی: مقطع دکترای Ph. D و سطح چهار حوزوی طی سالهای 1380_1387. فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی، (1)، 75-96. نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1390). آشنایی با علمسنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشهها). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)؛ مراکز تحقیق و توسعه علوم انسانی؛ دانشگاه شاهد؛ مرکز چاپ و انتشارات. نوکاریزی، محسن؛ و زینلی چهکند، اکرم (1391). تحلیل کمی تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از سال 2000 تا 2010. پژوهشنامه کتابداری و اطلاعرسانی، (41)، 73-98. Abdoulaye, K. (2004). Research Trends in Humanities: an Analysis of Master’s Theses at the International Islamic University Malaysia. Malaysian Jornal of Library & Information Science, 9 (1).59-68. Aktan, O. (2014). Analyzing Master Dissertations In Terms Of Strategic Planing.Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction, 2 (1).12-31. Araujo, R. F., & Oliveira, M. (2015). Technological Basis for Information Science in Brazil: A Scientometric Study. Qualitative and Quantitative Methods in Libraries (QQML) Special Issue Bibliometrics and Scientometrics, 231_ 241. Lolis, S., Sanches-Marques, A. M. M., de Arruda Reis, S. L., & Benedito, E. (2009). Scientometric analysis of energetic ecology: primary production of aquatic macrophytes. Maringa, 31 (4), 363-369. Venkatesan, M., & Thanuskody, D.(2014). A Scientometric Analysis Of Nuclear Power Generation Research: A Study. International Journal of Library and Information Studies, 4 (3), 65- 75. Wilson, C. S, & Markusova, V. A. (2004).Changes in the scientific output of Russia from 1980 to 2000, as reflected in the Science Citation Index, in relation to national politico-economic changes.Scientometrics, 59 (3).281-472. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,099 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 905 |