آسیب‌شناسی و بررسی ساختار گرافیکی فونت «مولا» بر اساس خط کوفی کهن | ||
| فصلنامه نگره | ||
| مقاله 10، دوره 12، شماره 43، مهر 1396، صفحه 135-150 اصل مقاله (1.29 M) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2017.575 | ||
| نویسندگان | ||
| معصومه هادی همراه* 1؛ عبدالرضا چارئی2 | ||
| 1دانشجو | ||
| 2عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد، دانشکده هنر | ||
| چکیده | ||
| خط کوفی نخستین نوشتار اسلامی است که دارای ظرافت و استحکام است. قدیمی‌ترین نسخه قرآن به خط‌کوفی کهن، به امام علی(ع) منسوب است. خواندن این خط که بسیار پیچیده می‌نمود، موجب پیدایش قلم‌های ششگانه (اقلام سته) شد. درنهایت حروف با رابطه‌های گرافیکی، تصویر نوشتاری یک زبان را نشان دادند و قلم‌ها خلق شدند؛ که یکی از عوامل موثر در گرافیک می‌باشند. از قلم‌های مطرح در حوزه گرافیک، فونت «مولا» است و از این رو به این نام است که طراحی آن بر اساس قرآن‌های کوفی‌کهن منسوب به امام علی(ع) است. فونت(قلم) مولا در نگاه کلی شبیه به خط کوفی کهن است، اما بر اثر دقت تفاوت‌های واضحی در شکل حروف و ترکیبات آن می‌توان یافت که بر اثر استانداردسازی حروف در این قلم شکل گرفته است. شناخت ساختار فونت مولا و مقایسه آن با کوفی کهن موردنظر و آسیب شناسی حروف و بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های این قلم با خط کوفی کهن و همچنین اصلاح این قلم جهت کاربرد صحیح در گرافیک، هدف اصلی مقاله پیش روست و برای مقایسه هرچه بهتر، حروف آن‌ها در قالب جدول‌هایی قرار داده شد و همچنین محورهایی جهت نمایش نظام هندسی حروف طراحی شد. پرسش‌های پژوهش به ترتیب زیر است: 1. اصول و قواعد فونت «مولا» کدامند؟ 2. تفاوت‌ها و شباهت‌های فونت مولا با خط کوفی کهن مذکور چیست؟ روش تحقیق براساس توصیفی- تحلیلی و مبنای گردآوری کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است و در دستاورد حاصل از این پژوهش شاهد تفاوت در طراحی حروف مفرد در فونت مولا نسبت به خط مذکور، عدم رعایت کرسی حروف در ترکیبات این قلم، و ضخامت متغییر در اتصالات بین حروف بودیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خط کوفی؛ کوفی کهن؛ فونت مولا؛ طراحی حروف | ||
| مراجع | ||
|
آصف فکرت، محمد. 1377. خط کوفی. تهران: کیان کتاب. آیت اللهی، حبیب الله. 1394. مبانی نظری هنرهای تجسمی. تهران: نشر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). اعتمادمقدم، علی قلی و دیگران. 1383. خط خوش فارسی(مجموعه مقالات). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ایمانی، علی. 1384. سیر خط کوفی در ایران. تهران. حجتی، سید محمد باقر. ۱۳۷۴. پژوهش در تاریخ قرآن کریم. تهران: نشر فرهنگ اسلامی. رضائی نبرد، امیر. 1390. خوشنویسی و طراحی حروف "با نگرشی جامع به طراحی حروف". نشر جمال هنر. زمانی ناصر، موسی. 1381. پیدایش خط کوفی. ناشر مؤلف. سحاب، عباس. 1381. اطلس چهارده قرن هنر‌اسلامی. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب. سفادی یاسین، حمید. 1381. خوشنویسی اسلامی. ترجمۀ مهناز شایسته فر. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات هنر اسلامی. شیمل، آنه ماری. 1368. خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. ترجمه اسدالله آزادی. مشهد: آستان قدس رضوی. ظاهریانی، هوشیار. 1388. «بررسی ظرفیت‌های خط نسخ و کاربرد آن در طراحی حروف فارسی»، کارشناسی ارشد ارتباط تصویری، استاد راهنما: عبدالرضا چارئی، تهران: دانشگاه شاهد. علی بیگی، رضوان. 1388. «سیر تحول خط کوفی در نگارش قرآن‌های سده اول تا پنجم هجری و بررسی ساختار آن»، نگره، ش 12. حسین زاهدی، کوکب طاهباز. 1387. طراحی فونت به روایت دو طراح. تهران: فصلنامه گرافیک و چاپ، شماره 8. فضائلی، حبیب الله، 1362، اطلس خط، اصفهان: مشعل. فضائلی، حبیب الله، 1383، تعلیم خط، تهران: سروش. قلیچ‌خانی، حمیدرضا، 1392، درآمدی بر خوشنویسی ایرانی، تهران، فرهنگ معاصر. کاسپور، هدی، 1388، بررسی و تجزیه تحلیل فونت ایران نستعلیق و ارتباط آن با خط نستعلیق، کارشناسی، ارتباط تصویری، استاد راهنما: عبدالرضا چارئی، تهران: دانشگاه شاهد. گرومن، آدولف، 1383، منشا و توسعه ابتدایی کوفی گلدار، ترجمه مهناز شایسته‌فر، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. لینگز، مارتین. 1377. هنر خط و تذهیب قرآنی. تهران: گروس. موسوی جزایری، محمد وحید. 1389. خط و خوشنویسی(جلد اول: خط کوفی). تهران: انتشارات آبان. موسوی جزایری، محمد وحید. 1384. دانشنامه کوفی. تهران: نشر موزه رضا عباسی. موسوی جزایری، محمد وحید. 1392. آموزش خواندن و خوش نویسی در دست نوشته‌های خط کوفی اولیه. تهران: انتشارات آبان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,044 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 5,506 |
||