مقایسۀ شیوۀ جعفر تبریزی، میرعماد حسنی و محمدرضا کلهر در قالب کتابت نستعلیق | ||
| فصلنامه نگره | ||
| مقاله 7، دوره 12، شماره 43، مهر 1396، صفحه 89-101 اصل مقاله (1.04 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2017.569 | ||
| نویسندگان | ||
| سیدسعید حسینی* 1؛ احمد نادعلیان2 | ||
| 1دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران | ||
| 2استادیار، دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران. استان تهران. ایران. | ||
| چکیده | ||
| نستعلیق مهم‌ترین خط ابداعی ایرانیان است که زیبایی‌های آن در قالب‌های مختلف پدیدار شده‌است. این خط بخشی از مسیر تکامل خود را در بستر کتابت متون پیمود. در همین ارتباط کتابت به هیئت یک قالب خاص در کنار سایر قالب‌ها در آمد که درک ویژگی‌های آن مسئله‌ای ضروری برای شناخت مبانی خوشنویسی است. بر همین اساس هدف این پژوهش شناخت عناصر تاثیرگذار بر شیوه کتابت جعفر بایسنقری، میرعماد و کلهر است که در تدوین و تکامل خط نستعلیق در سه دورۀ تیموری، صفوی و قاجار نقش عمده‌ای داشتند. پرسش اصلی پژوهش این است که قالب کتابت هر یک از خوشنویسان مذکور دارای چه ویژگی‌های بصری است؟ و چه مؤلفه‌هایی را می‌توان به عنوان عوامل تأثیرگذار بر آن‌ها تشریح کرد؟ پژوهش پیش‌رو به شیوۀ توصیفی- تحلیلی صورت گرفته و داده‌‌های آن به شیوه کتابخانه‌ای و مشاهده آثار جمع‌آوری شده‌است. مقایسه آثار بیانگر این موضوع است که مؤلفه‌هایی چون زاویه قلم‌گذاری، نحوه نقطه‌گذاری و جاگذاری حروف و کشیده‌ها شیوه‌های منحصر به فردی را در کتابت این سه خوشنویس رقم زده است. خلاصه آن که به‌واسطه ترکیب مؤلفه‌های مذکور در خوشنویسی جعفر بایسنقری، سطرها متمایل به محور افقی و در کتابت کلهر متمایل به محور عمودی‌اند، اما در کتابت میرعماد، تناسب مطلوبی در محور افقی-عمودی سطر وجود دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خوشنویسی؛ نستعلیق؛ کتابت؛ جعفر تبریزی؛ میرعماد؛ محمدرضا کلهر | ||
| مراجع | ||
|
آراسته، منوچهر و فراستی، علیرضا. 1388. " بررسی سیر کتابت نسخه‌های چاپ سنگی به خط محمدرضا کلهر موجود در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، دوره یکم، شماره 4، صص 1-23. تاریخ بازنگری: 1/4/95 http://aqr-libjournal.ir/Old/index.php?module=TWArticles&file=index&func=view_pubarticles&did=959&pid=11
انجمن خوشنویسان ایران. 1368. یادنامه محمدرضا کلهر (به مناسبت یکصدمین سال درگذشت کلهر)، تهران: انتشارات انجمن خوشنویسان ایران. جباری، صداقت و همکاران. 1391. "سبک شناسی خط نستعلیق سلطانعلی مشهدی"، دو فصلنامه مطالعات هنر اسلامی، شماره هفدهم، صص 79-91. سیدرضوی، نسرین، الیاسی، بهروز. 1392. "نقش جعفر تبریزی در اعتلای مکتب هرات"، نامه هنرهای تجسمی، سال ششم، شماره 11، صص 67-85. صحراگرد، مهدی. 1387. " پیدایش و تکامل خط نستعلیق"، خلاصه مقالات گردهمایی مکتب هنری تبریز، به کوشش فرهنگستان هنر و دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ص 10. عجمی، حمید و غلامی، حسین. 1371. مجموعه‌ای از خطوط محمدرضا کلهر، با مقدمه کیخسرو خروش، تهران: انتشارات حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. فضائلی، حبیب‌الله. 1390. اطلس خط، تهران: سروش. فلسفی، امیر. 1392. ترکیب در نستعلیق، تهران: یساولی. قلیچ خانی، حمیدرضا. 1392. درآمدی بر خوشنویسی ایرانی، تهران: فرهنگ معاصر. قلیچ خانی، حمیدرضا. 1387. "جعفر تبریزی میراث دار مکتب تبریز"، خلاصه مقالات گردهمایی مکتب هنری تبریز، به کوشش فرهنگستان هنر و دانشگاه هنر اسلامی‌تبریز، ص 12. کاسپور، هدی و چارئی، عبدالرضا. 1392. "مقایسه تطبیقی شیوه خط خوشنویسان تاثیرگذار در تولید نرم افزارهای خوشنویسی با شیوه‌های رایج در خط نستعلیق (شیوه کلهر و میرعماد) و خط ثلث (شیوه ترکی و عربی)"، فصلنامه نگره، شماره 25، صص 50-63. کنگره بزرگداشت میرعمادالحسنی سیفی قزوینی. 1383. تاریخ مختصر داستانی ایران به خط میرعماد الحسنی، با مقدمه غلامحسین امیرخانی، تهران: انتشارات انجمن خوشنویسان ایران. معاونت پژوهشی دانشکده صدا و سیما. 1389. جاودان نامه خرد، (به مناسبت بزرگداشت هزارمین سال تصنیف شاهنامه فردوسی و ثبت نسخه بایسنقری میراث معنوی جهانی ایرانیان در یونسکو)، مقدمه، ویرایش و گزینش از احمد ضابطی جهرمی، تهران: نشر دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. ناصرالدین شاه قاجار. 1354. سفرنامه خراسان، زیر نظر ایرج افشار، تهران: چاپ بهمن. هاشمی‌نژاد، علیرضا. 1385. آسمانی و زمینی، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر با همکاری نشر فروزان و دانشگاه باهنر کرمان. هاشمی‌نژاد، علیرضا. 1393. سبک شناسی خوشنویسی قاجار، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر (متن. Blair, Sheila S. 2008. Islamic Calligraphy, Edinburg: Edinburg University Press. Schimmel, Annemarie and Rivolta, Barbara. 1992. Islamic Calligraphy, the Metropolitan Museum of Art Bulletin 50, No I (summer) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,105 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,117 |
||