سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شاهد

اسداللهی, فریدون, موسوی, سید ولی‌اله, رضائی, سجاد, ناصح, اشکان. (1404). اثربخشی درمان شناختی - رفتاری (CBT) بر خودکارآمدی مقابله و واکنش‌پذیری هیجانی در قربانیان دارای نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از حوادث انفجاری شهر کابل. , 23(2), 51-66. doi: 10.22070/cpap.2025.20381.1706
فریدون اسداللهی; سید ولی‌اله موسوی; سجاد رضائی; اشکان ناصح. "اثربخشی درمان شناختی - رفتاری (CBT) بر خودکارآمدی مقابله و واکنش‌پذیری هیجانی در قربانیان دارای نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از حوادث انفجاری شهر کابل". , 23, 2, 1404, 51-66. doi: 10.22070/cpap.2025.20381.1706
اسداللهی, فریدون, موسوی, سید ولی‌اله, رضائی, سجاد, ناصح, اشکان. (1404). 'اثربخشی درمان شناختی - رفتاری (CBT) بر خودکارآمدی مقابله و واکنش‌پذیری هیجانی در قربانیان دارای نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از حوادث انفجاری شهر کابل', , 23(2), pp. 51-66. doi: 10.22070/cpap.2025.20381.1706
اسداللهی, فریدون, موسوی, سید ولی‌اله, رضائی, سجاد, ناصح, اشکان. اثربخشی درمان شناختی - رفتاری (CBT) بر خودکارآمدی مقابله و واکنش‌پذیری هیجانی در قربانیان دارای نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از حوادث انفجاری شهر کابل. , 1404; 23(2): 51-66. doi: 10.22070/cpap.2025.20381.1706

اثربخشی درمان شناختی - رفتاری (CBT) بر خودکارآمدی مقابله و واکنش‌پذیری هیجانی در قربانیان دارای نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از حوادث انفجاری شهر کابل

روانشناسی بالینی و شخصیت
مقاله 4، دوره 23، شماره 2 - شماره پیاپی 45، مهر 1404، صفحه 51-66    اصل مقاله (843.98 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/cpap.2025.20381.1706
نویسندگان
فریدون اسداللهی1؛ سید ولی‌اله موسوی* 2؛ سجاد رضائی2؛ اشکان ناصح3
1دانشجوی دکتری گروه روان‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
2دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
3استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
چکیده
مقدمه: مطالعات پیشین نشان داده‌‌اند که قربانیان حوادث ناگوار نظیر جنگ و خشونت، سطوح نامطلوبی از واکنش‌پذیری هیجانی و ضعف در مقابله با شرایط را نشان‌ می‌دهند. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان شناختی - رفتاری بر خودکارآمدی مقابله‌ای و واکنش‌پذیری هیجانی در قربانیان دارای نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ناشی از حوادث انفجاری شهر کابل بود.
روش: این مطالعه به شیوه شبه‌ آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری شامل مردان ۲۰ تا ۴۰ سال ساکن شهر کابل بود که در پی تجربه مستقیم حوادث ناشی از جنگ، علائم بالینی PTSD را دارا بودند. تعداد ۲۴ نفر با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هرکدام ۱۲ نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش، طی ۱۵ جلسه ۱۲۰ دقیقه‌ای، مداخله درمان شناختی- رفتاری دریافت کرد؛ در حالی که گروه کنترل؛ هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. از ابزارهای پژوهش میتوان به مقیاس نشانه‌های PTSD فوآ (1997)، مقیاس خودکارآمدی مقابله‌ای چسنی (2006) و مقیاس واکنش‌پذیری هیجانی ناک (2008) اشاره کرد. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تک و چندمتغیره و آزمون‌های تعقیبی بونفرونی تحلیل شدند.
نتایج: درمان شناختی - رفتاری در گروه مداخله، نسبت به گروه گواه، کاهش معنی‌داری در نمره کل و مؤلفه‌های واکنش‌پذیری هیجانی (حساسیت، شدت و پایداری) و افزایش معنی‌دار در مؤلفه‌های خودکارآمدی مقابله‌ای (راهبرد مسئله‌مدار، توقف افکار منفی و دریافت حمایت اجتماعی) نشان داد (001/0p<).
بحث و نتیجه‌‏گیری: یافته‌ها مؤید کارآمدی درمان شناختی - رفتاری در بهبود پیامدهای روان‌شناختی ناشی از تروماهای جنگی در جامعه آسیب‌دیده افغانستان است و بر ضرورت گسترش خدمات درمانی مبتنی بر شواهد در این بافت تأکید دارد.
کلیدواژه‌ها
درمان شناختی- رفتاری؛ واکنش‌پذیری هیجانی؛ خودکارآمدی مقابله‌ای؛ نشانه‌های اختلال استرس پس از سانحه؛ حوادث جنگ
مراجع
  1. Jayasinghe, S. The 12 dimensions of health impacts of war (the 12-D framework): a novel framework to conceptualise impacts of war on social and environmental determinants of health and public health. BMJ Glob Health [Internet]. 2024; 9(5): e014749. Available from:
 http://dx.doi.org/10.1136/bmjgh-2023-014749

 

  1. Carpiniello, B. The mental health costs of armed conflicts-A review of systematic reviews conducted on refugees, asylum-seekers and people living in war zones. Int J Environ Res Public Health [Internet]. 2023; 20(4). Available from:
http://dx.doi.org/10.3390/ijerph20042840

 

  1. Bogic, M., Njoku, A., Priebe, S. Long-term mental health of war-refugees: a systematic literature review. BMC Int Health Hum Rights [Internet]. 2015; 15(1): 29. Available from:
http://dx.doi.org/10.1186/s12914-015-0064-9

 

  1. Murthy, R. S., Lakshminarayana R. Mental health consequences of war: a brief review of research findings. World Psychiatry. 2006; 5(1): 25–30.
 

  1. Charlson, F., van Ommeren, M., Flaxman, A., Cornett, J., Whiteford, H., Saxena, S. New WHO prevalence estimates of mental disorders in conflict settings: a systematic review and meta-analysis. Lancet [Internet]. 2019; 394(10194): 240–8. Available from:
http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(19)30934-1

 

  1. Manafe, N., Ismael-Mulungo, H., Ponda, F., Dos Santos, P. F., Mandlate, F., Cumbe, V. F. J, et al. Prevalence and associated factors of common mental disorders among internally displaced people by armed conflict in Cabo Delgado, Mozambique: a cross-sectional community-based study. Front Public Health [Internet]. 2024;12:1371598. Available from:
http://dx.doi.org/10.3389/fpubh.2024.1371598

 

  1. Rahimi, M. P., Wafa, M. H., Stanikzai, M. H., Rahimi, B. A. Post-traumatic stress disorder (PTSD) probability among parents who live in Kandahar, Afghanistan and lost at least a child to armed conflict. Sci Rep [Internet]. 2023; 13(1): 3994. Available from:
http://dx.doi.org/10.1038/s41598-023-31228-0 [In Persian]

 

  1. Hamrah, M. S ., Hoang, H., Mond, J., Pahlavanzade, B., Charkazi, A., Auckland, S. The prevalence and correlates of symptoms of post-traumatic stress disorder (PTSD) among resettled Afghan refugees in a regional area of Australia. J Ment Health [Internet]. 2021; 30(6): 674–80. Available from:
http://dx.doi.org/10.1080/09638237.2020.1739247

 

  1. Kovess-Masfety, V., Keyes, K., Karam, E., Sabawoon, A., Sarwari, B. A. A national survey on depressive and anxiety disorders in Afghanistan: A highly traumatized population. BMC Psychiatry [Internet]. 2021; 21(1): 314. Available from:
http://dx.doi.org/10.1186/s12888-021-03273-4

 

  1. Scholte, W. F,. Olff, M., Ventevogel, P., de Vries, G-J., Jansveld, E., Cardozo, B. L., et al. Mental health symptoms following war and repression in eastern Afghanistan. JAMA [Internet]. 2004; 292(5): 585–93. Available from:
http://dx.doi.org/10.1001/jama.292.5.585

 

  1. Cardozo, B. L., Bilukha, O. O., Crawford, CAG., Shaikh, I., Wolfe, M. I., Gerber, M. L., et al. Mental health, social functioning, and disability in postwar Afghanistan. JAMA [Internet]. 2004; 292(5): 575–84. Available from: http://dx.doi.org/10.1001/jama.292.5.575
 

  1. Miao, X-R., Chen, Q-B., Wei, K., Tao, K-M., Lu, Z-J. Posttraumatic stress disorder: from diagnosis to prevention. Mil Med Res [Internet]. 2018; 5(1): 32. Available from:
http://dx.doi.org/10.1186/s40779-018-0179-0

 

  1. Merians, A. N., Spiller, T., Harpaz-Rotem, I., Krystal, J. H., Pietrzak, R. H. Post-traumatic stress disorder. Med Clin North Am [Internet]. 2023; 107(1): 85–99. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.mcna.2022.04.003
 

  1. Torrico, T. J., Mikes, B. A. Posttraumatic stress disorder in children. In: StatPearls [Internet. StatPearls Publishing; 2024.
 

  1. Badour, C. L., Feldner, M. T. Trauma-related reactivity and regulation of emotion: associations with posttraumatic stress symptoms. J Behav Ther Exp Psychiatry [Internet]. 2013; 44(1): 69–76. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.jbtep.2012.07.007
 

  1. Shepherd, L., Wild, J. Emotion regulation, physiological arousal and PTSD symptoms in trauma-exposed individuals. J Behav Ther Exp Psychiatry [Internet]. 2014; 45(3): 360–7. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.jbtep.2014.03.002
 

  1. Nock, M. K., Wedig, M. M., Holmberg, E. B., Hooley, J. M. The emotion reactivity scale: development, evaluation, and relation to self-injurious thoughts and behaviors. Behav Ther [Internet]. 2008; 39(2): 107–16. Available from:
http://dx.doi.org/10.1016/j.beth.2007.05.005

 

  1. Linehan, M. M. Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: The Guilford Press; 1993.
 

  1. O’Bryan, E. M., McLeish, A. C., Johnson, A. L. The role of emotion reactivity in health anxiety. Behav Modif [Internet]. 2017; 41(6): 829–45. Available from: http://dx.doi.org/10.1177/0145445517719398
 

  1. Meuleman, E. M., van der Veld, W. M., van, Ee E. On the relationship between emotion regulation difficulties and posttraumatic stress symptoms during treatment: A test of reciprocity. J Affect Disord [Internet]. 2024; 350: 197–202. Available from:
http://dx.doi.org/10.1016/j.jad.2024.01.116

 

  1. Conti, L., Fantasia, S., Violi, M., Dell’Oste, V., Pedrinelli, V., Carmassi, C. Emotional dysregulation and post-traumatic stress symptoms: Which interaction in adolescents and young adults? A systematic review. Brain Sci [Internet]. 2023; 13(12). Available from: http://dx.doi.org/10.3390/brainsci13121730
 

  1. Ghafoori, B., Triliva, S., Chrysikopoulou, P., Vavvos, A. Resilience, coping self-efficacy, and posttraumatic stress symptoms among healthcare workers who work with refugees and asylum seekers in Greece. Behav Sci (Basel) [Internet]. 2024; 14(6): 509. Available from: http://dx.doi.org/10.3390/bs14060509
 

  1. Sheehy, K. A., Hruska, B., Waldrep, E. E., Pacella-LaBarbara, M. L., George, R. L., Benight, C. C., et al. The mediating role of coping self-efficacy on social support and PTSD symptom severity among injury survivors. Anxiety Stress Coping [Internet]. 2023; 36(6): 770–80. Available from:
http://dx.doi.org/10.1080/10615806.2023.2199208

 

  1. Gallagher, M. W., Long, L. J., Phillips, C. A. Hope, optimism, self-efficacy, and posttraumatic stress disorder: A meta-analytic review of the protective effects of positive expectancies. J Clin Psychol [Internet]. 2020; 76(3): 329–55. Available from: http://dx.doi.org/10.1002/jclp.22882
 

  1. Pineles, S. L,, Mostoufi, S. M., Ready, C. B., Street, A. E., Griffin, M. G., Resick, P. A. Trauma reactivity, avoidant coping, and PTSD symptoms: a moderating relationship? J Abnorm Psychol [Internet]. 2011;120(1): 240–6. Available from:
http://dx.doi.org/10.1037/a0022123

 

  1. Wenzel, A. Basic strategies of cognitive behavioral therapy. Psychiatr Clin North Am [Internet]. 2017; 40(4): 597–609. Available from:
http://dx.doi.org/10.1016/j.psc.2017.07.001

 

  1. Kar, N. Cognitive behavioral therapy for the treatment of post-traumatic stress disorder: a review. Neuropsychiatr Dis Treat [Internet]. 2011; 7: 167–81. Available from:
http://dx.doi.org/10.2147/NDT.S10389

 

  1. Öst, L.G., Enebrink, P., Finnes, A., Ghaderi, A., Havnen, A., Kvale, G., et al. Cognitive behavior therapy for adult post-traumatic stress disorder in routine clinical care: A systematic review and meta-analysis. Behav Res Ther [Internet]. 2023; 166(104323): 104323. Available from:
http://dx.doi.org/10.1016/j.brat.2023.104323

 

  1. Moghadam, S., Kazemi, R., Taklavi, S. Comparing the effectiveness of eye movement desensitization reprocessing and cognitive behavioral therapy in reducing post traumatic stress disorder. Health Psychol Rep [Internet]. 2020; 8(1): 31–7. Available from: http://dx.doi.org/10.5114/hpr.2019.92305 [In Persian]
 

  1. Kuroda, M., Kawakubo, Y., Kamio, Y., Yamasue, H., Kono, T., Nonaka, M., et al. Preliminary efficacy of cognitive-behavioral therapy on emotion regulation in adults with autism spectrum disorder: A pilot randomized waitlist-controlled study. PLoS One [Internet]. 2022; 17(11): e0277398. Available from: http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0277398
 

  1. Bagheri Sheykhangafshe, F., Fathi-Ashtiani, A., Savabi Niri, V., Otadi, S., Golezani, H. The Efficacy of Cognitive-Behavioral Therapy on Coping Strategies and Anxiety Sensitivity of Patients With COVID-19 Obsession. J Research Health. 2023; 13(1): 41–50. http://dx.doi.org/10.5812/jjhs-140208 [In Persian]
 

  1. Kananian, S., Soltani, Y., Hinton, D., Stangier, U. Culturally adapted cognitive behavioral therapy plus problem management (CA-CBT+) with afghan refugees: A randomized controlled pilot study. J Trauma Stress [Internet]. 2020; 33(6): 928–38. Available from: http://dx.doi.org/10.1002/jts.22615 [In Persian]
 

  1. Hosseini, M., Kasiri, S., Najafi, M., Shahi, M. Effectiveness of Cognitive-Behavior Therapy on Mental Health of PTSD Veterans under Pharmaceutical Treatment. Iran J War Public Health. 2015; 7(2): 67–72. [In Persian]
 

  1. Margolies, S. O., Rybarczyk, B., Vrana, S. R., Leszczyszyn, D. J. , Lynch, J. Efficacy of a cognitive-behavioral treatment for insomnia and nightmares in Afghanistan and Iraq veterans with PTSD: Efficacy OF CBT-I in OEF/OIF veterans with PTSD. J Clin Psychol [Internet]. 2013; 69(10):1026–42. Available from: http://dx.doi.org/10.1002/jclp.21970
 

  1. Ahmadizadeh, M., Ahmadi, K., Anisi, J., Ahmadi, A. B. Assessment of cognitive behavioral therapy on quality of life of patients with chronic war-related post-traumatic stress disorder. Indian J Psychol Med [Internet]. 2013; 35(4): 341–5. Available from: http://dx.doi.org/10.4103/0253-7176.122222
 

  1. Cohen, J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. Elsevier Science; 2013.
 

  1. Foa, E. B., Cashman, L., Jaycox, L., Perry, K. The validation of a self-report measure of posttraumatic stress disorder: The Posttraumatic Diagnostic Scale. Psychol Assess [Internet]. 1997; 9(4): 445–51. Available from:
 http://dx.doi.org/10.1037/1040-3590.9.4.445

 

  1. Elhai, J. D., Miller, M. E., Ford, J. D., Biehn, T. L., Palmieri, P. A., Frueh, B. C. Posttraumatic stress disorder in DSM-5: estimates of prevalence and symptom structure in a nonclinical sample of college students. J Anxiety Disord [Internet]. 2012; 26(1): 58–64. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.janxdis.2011.08.013
 

  1. Khodadadi-Hassankiadeh, N., Dehghan-Nayeri, N., Shahsavari, H., Yousefzadeh-Chabok, S., Haghani, H. Psycho-social and mental variables and post-traumatic stress disorder in traffic accident survivors in northern Iran. Bull Emerg Trauma. 2017; 5(3): 197–205. Psycho-social and Mental Variables and Post-Traumatic Stress Disorder in Traffic Accident Survivors in Northern Iran - PubMed [In Persian]
  2. Chesney, M.A., Neilands, T.B,, Chambers, D.B,, Taylor, J.M,, Folkman, S. A validity and reliability study of the coping self-efficacy scale. Br J Health Psychol [Internet]. 2006; 11(Pt 3): 421–37. Available from: http://dx.doi.org/10.1348/135910705X53155
  3. Bahramian SF, Fooladchang M. The Effectiveness of Parenting Skills Training on Emotional Reactivity and Coping Self-efficacy of Adolescent Male Students. Psychological Achievements [Internet]. 2024; 31(1): 253–72. Available from:
http://dx.doi.org/10.22055/psy.2022.42057.2920 (in persian)

 

  1. Moghbeli Hanzaei, M., Zanjani, Z., Omidi, A. Psychometric Properties of the Persian Version of the of the Emotional Reaction Scale (ERS) in Students. J Jiroft Univ Med Sci. 2020; 7(1): 302–12. Psychometric properties of the persian version of the multidimensional scale of perceived social support in iran - PubMed [In Persian]
 

  1. Mahoney, C. T., Cestodio, V,. Porter, K.J,, Marchant, K.M. The moderating roles of emotion regulation and coping self-efficacy on the association between PTSD symptom severity and drug use among female sexual assault survivors. Psychol Trauma [Internet]. 2023; 15(6): 1027–31. Available from:
http://dx.doi.org/10.1037/tra0001194

 

  1. Fonzo, G. A., Goodkind, M. S., Oathes, D. J., Zaiko, Y. V., Harvey, M., Peng K.K., et al. PTSD psychotherapy outcome predicted by brain activation during emotional reactivity and regulation. Am J Psychiatry [Internet]. 2017; 174(12): 1163–74. Available from: http://dx.doi.org/10.1176/appi.ajp.2017.16091072
 

  1. Comte, M., Schön, D., Coull, J. T., Reynaud E, Khalfa S, Belzeaux R, et al. Dissociating bottom-up and top-down mechanisms in the Cortico-limbic system during emotion processing. Cereb Cortex [Internet]. 2016; 26(1): 144–55. Available from:
http://dx.doi.org/10.1093/cercor/bhu185

 

  1. Benight, C. C., Bandura, A. Social cognitive theory of posttraumatic recovery: the role of perceived self-efficacy. Behav Res Ther [Internet]. 2004; 42(10):1129–48. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.brat.2003.08.008
 

Fenn, K., Byrne, M. The key principles of cognitive behavioural therapy. InnovAiT [Internet]. 2013; 6(9): 579–85. Available from: http://dx.doi.org/10.1177/1755738012471029

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 257
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 342