سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شاهد

رحیمیان, محمد, کشاورز شکری, عباس. (1402). تحلیل محتوای آثار گفتمان روشنفکران دینی در فرایند انقلاب اسلامی بر اساس نظریه جیمز پل جی. , 11(22), 187-216. doi: 10.22070/iws.2024.18308.2329
محمد رحیمیان; عباس کشاورز شکری. "تحلیل محتوای آثار گفتمان روشنفکران دینی در فرایند انقلاب اسلامی بر اساس نظریه جیمز پل جی". , 11, 22, 1402, 187-216. doi: 10.22070/iws.2024.18308.2329
رحیمیان, محمد, کشاورز شکری, عباس. (1402). 'تحلیل محتوای آثار گفتمان روشنفکران دینی در فرایند انقلاب اسلامی بر اساس نظریه جیمز پل جی', , 11(22), pp. 187-216. doi: 10.22070/iws.2024.18308.2329
رحیمیان, محمد, کشاورز شکری, عباس. تحلیل محتوای آثار گفتمان روشنفکران دینی در فرایند انقلاب اسلامی بر اساس نظریه جیمز پل جی. , 1402; 11(22): 187-216. doi: 10.22070/iws.2024.18308.2329

تحلیل محتوای آثار گفتمان روشنفکران دینی در فرایند انقلاب اسلامی بر اساس نظریه جیمز پل جی

جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام
دوره 11، شماره 22، فروردین 1402، صفحه 187-216    اصل مقاله (495.72 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/iws.2024.18308.2329
نویسندگان
محمد رحیمیان1؛ عباس کشاورز شکری* 2
1دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
2استاد علوم سیاسی گروه مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
چکیده
هدف اصلی مقاله حاضر  تحلیل محتوای آثار گفتمان روشنفکران دینی با استفاده از روش نظریه تحلیل گفتمان جیمز پل جی است. در فرایند انقلاب اسلامی روشنفکران دینی از کتبی همچون راه طی شده، غرب‌زدگی، در خدمت و خیانت روشنفکران، قرآن مجید و تکامل موجودات زنده، آری برادر چنین بود و بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی بهره گرفتند. نویسنده در این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که تحلیل محتوای آثار گفتمان روشنفکران دینی در فرایند انقلاب اسلامی بر اساس نظریه جیمز پل جی به چه صورت می‌باشد؟ روش مورداستفاده در این مقاله روش تحلیل گفتمان با استفاده از نظریه تحلیل گفتمان جیمز پل جی است. نظریه گفتمان پل جی یکی از تخصصی‌ترین نظریه‌ها در تشریح ساختار یک متن و دستیابی به عناصر زبانی آن و ارتباط بین این عناصر است. یافته‌ها نشان می‌دهد با توجه به هفت سؤال نظریه پل جی در آثار و کتب روشنفکران دینی در سؤال نخست نویسندگان گزاره‌های همچون توحید، قیامت، کشمکش میان غرب و شرق و وادادگی شرق نسبت به محصولات غرب و رنج بردگان جهت ساخت اهرام مصر را مهم و برجسته ساخته‌اند. در سؤال دوم مفاهیمی همچون دنیاپرستان، خداپرستان، ابوذر غفاری، ابوعلی سینا، حلاج، ناسیون، ملیت، الیناسیون، ممالک غرب، ممالک شرق و آدم غرب‌زده را به‌عنوان یک هویت نشان می‌دهد. در سؤال سوم رابطه دسته متدین و دسته متجدد، رابطه پیغمبران با فلاسفه و دانشمندان، رابطه جامعه و دین، رابطه میان ممالک غرب و شرق را توضیح می‌دهد. در سؤال چهارم برقراری پیوند میان اشیاء و پدیده‌ها همچون ریش، عبا عمامه، انگشتر، بت‌پرستی، ارواح، الیناسیون فکری و اندیشه روشنفکران، پیوند میان ابزارهای دستی و قدیمی روستاها با ماشین‌آلات جدید شهری را شرح می‌دهد. در سؤال پنجم کنش روحانیت شیعه درحرکت‌های انقلابی، کنش منفعلانه روحانیت در نهضت ملی پس از شهریور 1320، کنش‌های ناشی از غرب‌زدگی مردم در برابر مسائل شهری را توضیح می‌دهد. در سؤال ششم نگاه منفی و انتقادی به استدلال‌های علما و فقهای اسلام نسبت به رابطه توحید و علم، سیاست عوام‌زدگی در اسلام، سیاست بازگشت به خویش در تاریخ ایران را مهم و مثبت قلمداد می‌کند. در سؤال هفتم گفتمان بشر مبنی بر اعتقاد همیشگی بشر به خالق، گفتمان مبتنی بر تکامل تدریجی موجودات زنده، گفتمان دو قرن اول ایران اسلامی و تأثیر آن بر فرهنگ، خلق‌وخوی و رفتار، گفتمان نحوه مواجهه مردم با ماشین مناسب و دارای امتیاز هستند.
 
کلیدواژه‌ها
انقلاب اسلامی؛ روشنفکر دینی؛ تحلیل گفتمان؛ نواندیشان متجدد؛ نواندیشان مجدد؛ جیمز پل جی
مراجع
  • آبراهامیان، یرواند (1376)، مقالاتی در جامعه‌شناسی سیاسی ایران، مترجم سهیلا ترابی فارسانی، نشر شیرازه، تهران، چاپ اول.
  • آل احمد، جلال (1341)، غرب‌زدگی، تهران، نشر رواق.
  • آل احمد، جلال (1357)، در خدمت و خیانت روشنفکران، انتشارات خوارزمی.
  • امام خمینی، روح‌الله (1356)، کشف اسرار هزارساله، موسسه تنظیم و نشر آثار امام.
  • امام خمینی، روح‌الله (1389)، صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام.
  • ازغندی، علیرضا (1385)، نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، چاپ سوم، تهران: قومس.
  • اشرف، احمد و علی بنوعزیزی (1387)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، مترجم سهیلا ترابی فارسانی، نشر نیلوفر.
  • اخوان کاظمی، بهرام (1391)، «تعاملات سیاسی امام خمینی و مراجع در جریان انقلاب اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره 31.
  • امینی، علی‌اکبر (1380)، گفتمان ادبیات سیاسی در آستانه دو انقلاب، تهران: نشر سیرنگ.
  • انصاریان، شادی و نگار داوری اردکانی، پارسا بامشادی (1398)، «واکاوی سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1396 با رویکرد تحلیل گفتمان پل جی»، فصلنامه زبان‌شناسی اجتماعی، دوره 2، شماره 4، پیاپی 6 بهار 1398، صص 81-69.
  • بارزگان، مهدی (1377)، مباحث بنیادین: راه طی شده؛ عشق و پرستش ذره بی‌انتها، بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان، انتشارات قلعه.
  • خانیکی، هادی و مژگان فراهانی (1394)، «قدرت و پادقدرت جنسیتی در سینمای ایران؛ مقایسه تطبیقی آثار تهمینه میلانی و رخشان بنی اعتماد»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 7، شماره 2.
  • سلطانی، علی‌اصغر (1391)، قدرت، گفتمان، زبان، نشر نی.
  • شریعتی، علی (1350)، آری برادر چنین بود، انتشارات چاپ بخش.
  • شریعتی، علی (1392)، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، انتشارات سپیده باوران.
  • صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌الله (1350)، شهید جاوید، چاپ چهاردهم، نشر امید فردا.
  • مطهری، مرتضی (1390)، نهضت‌های اسلام صدساله اخیر، نشر صدرا.
  • مهرآیین، مصطفی (1389)، درس گفتار تحلیل گفتمان، تهران: موزۀ ملک.
  • یورگنس، مهاریان و لوییز فیلیپس (1382)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
  • Gee, J, (2014). How to do discourse analysis: a toolkit (2nd ed). New York, NY: Routledge.
  • Gee, J,(2000). An Introduction To Discourse Analysis. Theory and Method. Fourth Edition. Rutledge, NY.
  • Gee, J, (2018). Introducing discourse analysis: From grammar to society. New York. NY: Routledge.
  • Gee, P, (2008). Social linguistics and literacies: ideology in discourses. London. Routledg.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 349
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 337