تحلیل جلوههای طبیعت مینویی قرآن کریم در آثار استاد محمود فرشچیان | ||
فصلنامه نگره | ||
دوره 20، شماره 73، فروردین 1404، صفحه 5-20 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2023.16404.3056 | ||
نویسندگان | ||
هانیه سادات حجازی* 1؛ حبیب الله صادقی2؛ خشایار قاضی زاده3 | ||
1فارغالتحصیل کارشناسی ارشد نقاشی دانشگاه شاهد، تهران، ایران | ||
2استادیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد، شهر تهران، ایران | ||
3دانشیار گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
قرآن کریم ازجمله منابعی است که با نگاهی ویژه به طبیعت پرداخته و آن را به شکل طبیعت مینویی (بهشتی) نیز مطرح کرده است، همانطور که بیش از 200 آیه در قرآن کریم به بهشت و ویژگیهای آن اشاره دارد. بسیاری از نقاشان معاصر ایران، ازجمله استاد محمود فرشچیان، این طبیعت مینویی را در آثار خود موردتوجه قرار دادهاند. فرشچیان در آثار متعدد خود، جلوههای گوناگونی از طبیعت را به تصویر کشیده است. این پژوهش بر آن است تا جلوههای طبیعت مینویی قرآن کریم را در آثار استاد محمود فرشچیان، نقاش معاصر ایران، تحلیل کند و به این سؤالات پاسخ دهد: 1. طبیعت مینویی در قرآن و حدیث چگونه توصیف و مطرحشده است؟ 2. بازتاب طبیعت مینویی قرآن کریم در آثار استاد محمود فرشچیان چگونه است؟ روش تحقیق پیش رو به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجامشده و دادههای آن از طریق جستوجو در منابع کتابخانهای و اسنادی شامل کتابها، مقالهها، پایاننامهها و منابع اینترنتی گردآوریشده است. نتایج پژوهش نشان داد طبیعت مینویی قرآن کریم هم در موضوع و بیان هنری و هم در ساختار آثار استاد محمود فرشچیان بازتاب داشته است و با تجزیهوتحلیل تخصصی در آثار او میتوان دریافت که طبیعت مینویی برگرفته از قرآن کریم در نگارۀ معراج به شکل بهشت موعود، در نگارۀ شهید بیانگر بهشت برزخی، در اثر سیمرغ بهعنوان آمیزهای همزمان از بهشت برزخی و رسیدن به مرز بهشت موعود و در نگارههای یا ضامن آهو بهصورت بهشت دنیوی تجلی یافته است. | ||
کلیدواژهها | ||
طبیعت مینویی؛ قرآن کریم؛ نقاشی معاصر ایران؛ جلوههای طبیعت؛ محمود فرشچیان | ||
مراجع | ||
قرآن کریم
آلبرز، جوزف. (1368). تأثیر متقابل رنگها، ترجمۀ عرب علی شروه؛ تهران، طلوع آزادی.
آلبوغبیش، عبدالله؛ آشتیانی عراقی، نرگس. (1396). پیوند ادبیات و نگارگری؛ خوانش تطبیقی لیلی و مجنون جامی و نگارهای از مظفرعلی. فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای ادبیات تطبیقی، دوره ششم، شماره 1، بهار 1397، ص 31 تا 58، بازیابی شده در 20/3/1402ازhttps://clrj.modares.ac.ir/article-12-16426-fa.pdf .
اسداله، مهناز. (1396). «بررسی هفت اثر استاد فرشچیان». بازیابی شده در 7 آذر 1398 از http://sadmu.ir/detail/5342
انصاری، مجتبی؛ هادی محمودینژاد. (1386). «باغ ایرانی تمثیلی از بهشت»، نشریۀ هنرهای زیبا، ش 29، از صفحه 39 تا 48.
ایازی، سیدمحمدعلی. (1396). «طبیعت در قرآن». گلستان قرآن، سال ششم، شمارۀ 187، ص 1، بازیابی شده در 20 اسفند 1396 ازhttp://www.isqa.ir/LectureBodyDesc.asp?ProdID=193
پتگر، نامی. (1385). یادداشتی درباره طبیعت در نقاشی معاصر ایران، مجله تندیس، شماره 74، ص 10، بازیابی شده در 20 خرداد 1402 از: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/219212
پیری سبزواری، حسین. (1380). «جلوههایی از اعجاز هنری قرآن از دیدگاه سید قطب»، نورمگز (گلستان قرآن)، 11/8/1398، http://noo.rs/dLiRI
راغـب، عبدالسلام احمد. (1422). وظیفه الصوره الفنیه فی القرآن الکریم، حلب، فصلت للدراسات و الترجمه و النشر.
سهرابی، آزاده. (1395). «سیمرغ» و «محیطزیست» استاد فرشچیان رونمایی شد. [موسیقی و هنرهای تجسمی]. بازیابی شده در 8 آذر 1398 از www.mehrnews.com/news/3657999
شایگان، داریوش. (1379). بتهای ذهنی و خاطرۀ ازلی، امیرکبیر، تهران.
شریفی، علی. (1393). رنگ از منظر قرآن، حدیث و روانشناسی، فصلنامۀ قرآن و علم، جامعه المصطفی- العالمیه سامانۀ مدیریت نشریات علمی، شمارۀ 14. بازنگری:4 خرداد 1401،http://journals.miu.ac.ir/article_811.html
شیخی، علیرضا؛ قرائی، نسیم. (1396). تحلیل بصری عنصر فرشته در آثار استاد محمود فرشچیان. فصلنامۀ علمیـترویجی نگارینۀ هنر اسلامی، دورۀ سوم، شمارۀ دهم، از ص 4 تا 15، 5 خرداد 1401 https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1318211
کریمی، فاطمه. (1380). تصویر بهشت و بهشتیان (در قرآن کریم) قم، جامعه القرآن الکریم. بازیابی شده در 11/08/1398 https://www.porseman.com/article
محمدی ریشهری، محمد. (1389). بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث، ترجمۀ حمیدرضا شیخی. قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
معینالدینی، محمّد؛ عصارکاشانی، الهام. (1392). سیر تحوّل زیباییشناسی طبیعت در تکنگارههای مکتب اصفهان. جلوۀ هنر، شمارۀ 9، (1392) ص 77 تا 90.
سایت خبر آنلاین.(1401). دونقاشی «ضامن آهو» از فرشچیان چه تفاوت هایی دارند؟، بازیابی شده در11مهر1402.از https://www.khabaronline.ir/news/1677979/%DB%B2
سایت مجموعۀ فرهنگی و تاریخی سعدآباد. (1393). انتقال تابلوی «معراج» اثر استاد فرشچیان به موزۀ آستان قدس رضوی، بازیابی شده در 6 آذر 1398. از http://sadmu.ir/detail/38344
سایت مهر میهن. منبع: همشهری، (1402). نقش طبیعت در نگارگری، بازیابی شده در 6 خرداد 1402. از:
سایت ویکیپدیا، دانشنامه آزاد، محمود فرشچیان، بازیابی شده 7 آذر 1398، محمود فرشچیان از https://fa.wikipedia.org/wiki
سایت حوزۀ هنری، (1396)، https://hozehonari.ir آثار استاد محمود فرشچیان tajasomi.ir
سایت مجموعۀ فرهنگی هنری سعدآباد، اثر سیمرغ sadmu.ir
سایت خبرگزاری اسپوتنیک ایران، تصویر 1 عکس چهره استاد محمود فرشچیان، https://spnfa.ir | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 408 |