سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شاهد

محسنی, شیلا, برزگر, مجید, رضایی, آذرمیدخت, بقولی, حسین. (1403). نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری. , 22(2), 103-120. doi: 10.22070/cpap.2024.16250.1229
شیلا محسنی; مجید برزگر; آذرمیدخت رضایی; حسین بقولی. "نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری". , 22, 2, 1403, 103-120. doi: 10.22070/cpap.2024.16250.1229
محسنی, شیلا, برزگر, مجید, رضایی, آذرمیدخت, بقولی, حسین. (1403). 'نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری', , 22(2), pp. 103-120. doi: 10.22070/cpap.2024.16250.1229
محسنی, شیلا, برزگر, مجید, رضایی, آذرمیدخت, بقولی, حسین. نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری. , 1403; 22(2): 103-120. doi: 10.22070/cpap.2024.16250.1229

نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری

روانشناسی بالینی و شخصیت
مقاله 8، دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 43، آذر 1403، صفحه 103-120    اصل مقاله (755.46 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/cpap.2024.16250.1229
نویسندگان
شیلا محسنی1؛ مجید برزگر* 2؛ آذرمیدخت رضایی2؛ حسین بقولی2
1دانشجوی دکتری تخصصی روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، مرودشت، ایران.
2استادیار گروه روان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
چکیده
مقدمه: پرخاشگری پدیدة‌ نابهنجاری است که در دورة نوجوانی از شیوع قابل‌توجهی برخوردار است  و عوامل زیادی در بروز این پدیده نقش دارند. هدف این پژوهش، بررسی نقش میانجی‌گر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان در رابطه بین طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه و ویژگی‌های شخصیتی با پرخاشگری بود.
 
روش: طرح پژوهش از نوع همبستگی و معادلات ساختاری بود. جامعة آماری پژوهش را کلیۀ دانش‌‌آموزان متوسطه دوم شهر یاسوج در سال تحصیلی 1398-1399 تشکیل ‌‌دادند که تعداد 340 نفر از آنها با روش نمونه‌‌گیری تصادفی خوشه‌‌ای چندمرحله‌‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌‌آوری داده‌‌ها ازچهار پرسش‌نامة طرح‌واره‌‌های ناسازگار اولیه یانگ(SQ-SF)، پنج عامل شخصیت(NEO)، راهبردهای تنظیم هیجان(CERQ) و پرخاشگری(AQ) استفاده شد. تجزیه ‎و‎ تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های همبستگی پیرسون و مدل‌یابی ارزیابی معادلات ساختاری به کمک نرم‎افزارهای SPSS و AMOS صورت گرفت.
نتایج: نتایج نشان داد، از بین ابعاد ویژگی‌های شخصیتی، مسئولیت‌پذیری، توافق‌پذیری، برون‌گرایی و انعطاف‌پذیری اثر منفی و معناداری بر راهبردهای ناسازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان و برون‌گرایی و انعطاف‌پذیری اثر مثبت و معنادار بر راهبردهای سازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان دارند. همچنین طرح‌واره‌های محرومیت هیجانی، رهاشدگی، بی‌اعتمادی و بازداری هیجانی تأثیر مثبت و معنادار بر راهبردهای ناسازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان و طرح‌واره‌های رهاشدگی، نقص و شرم و استحقاق نیز تأثیر منفی بر راهبردهای سازگارانه تنظیم‌شناختی هیجان داشتند. علاوه بر آن، ویژگی  شخصیتی توافق‌پذیری اثر منفی و مستقیم و طرح‌واره‌های رهاشدگی، انزوای اجتماعی، شکست، بازداری هیجانی و استحقاق تأثیر مثبت و مستقیم بر پرخاشگری داشتند. در نهایت از بین ابعاد ویژگی‌های شخصیتی، مسئولیت‌پذیری، توافق‌پذیری، برون‌گرایی و انعطاف‌پذیری و از بین ابعاد طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه، محرومیت هیجانی، رهاشدگی، بی‌اعتمادی، شرم و نقص، بازداری هیجانی و استحقاق توانستند از طریق راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان بر پرخاشگری تأثیر غیرمستقیم بگذارند.
بحث و نتیجه‌گیری: درمجموع می‌توان نتیجه گرفت، تعامل چندگانه متغیرهای ویژگی‌های شخصیتی، طرح‌واره‌هایی ناکارامد اولیه و راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در پیش‌بینی پرخاشگری نوجوانان نقش دارند و یافته‌های حاصل از تحقیق می‌تواند در کاهش مشکلات ناشی از پرخاشگری و بدتنظیمی هیجانی برای مشاوران و روان شناسان مدارس یاری کننده باشد.
کلیدواژه‌ها
ویژگی‌‌های شخصیت؛ طرح‌واره‌های ناکارامد اولیه؛ راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان؛ پرخاشگری
مراجع
  1. Isaksson J, Selinus EN Åslund C, Nilsson K. W. Physical activity in early adolescence predicts depressive symptoms 3 years later: A community-based study Journal of Affective Disorders. 2020; 277: 825-830. https: //doi. org/10. 1016/j. jad. 2020. 09. 008
  2. لطفی سعیدآباد ش، بشرپور س. رفیعی‌راد زهره. نقش میانجی مطلوبیت اجتماعی در ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی و نگرش‌های ناکارآمد با رفتارهای پرخاشگرانه نوجوانان. رویش روان‌شناسی. ۱۴۰۱؛ ۱۱ (۴): ۷۵-۸۸. http: //frooyesh. ir/article-1-3349-fa. html
  3. Sijtsema J‌J , Lindenberg S. Peer influence in the development of adolescent antisocial behavior: Advances from dynamic social network studies. Developmental Review. 2018; 50: 140-154. https: //doi. org/10. 1016/j. dr. 2018. 08. 002
  4. 4. انصافداران ف، بساک‌نژاد س، ارشدی ن. اثربخشی برنامه آموزشی جایگزین پرخاشگری بر رفتارهای ضد اجتماعی و نشخوار خشم در دختران نوجوان شهر اهواز. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت. ۱۳۹۸؛ ۷ (۳): ۳۰۶-۳۱۵. http: //journal. ihepsa. ir/article-1-1104-fa. html
  5. Allen J‌J, Anderson C‌A, Bushman B. General Aggression model. The international encyclopedia of media effects. 2017; 1-15. https: //doi. org/10. 1016/j. copsyc. 2017. 03. 034
  6. 6. Deason L‌ D, Dahlen ER, Madson MB, Bullock-Yowell E. Five-factor model of personality, social anxiety, and relational aggression in college students, Journal of College Student Development. 2019; 60 (1): 110-114, 201. https: //doi. org/10. 1353/csd. 2019. 0007
  7. Park S, Lee Y, Seong S, Chang S, Lee Y, Hahm  B, Hong J. A cross sectional study about associations between personality characteristics and mental health service utilization in a Korean national community sample of adults with psychiatric disorders. BMC Psychiatry. 2017; 17(1). https: //doi. Org/10. 1186/s12888-017-1322-2:  
  8. Dam V, Hjordt L, Da Cunha-Bang S, Sestoft D, Knudsen G, Stenbæk D. P. 2. 022 - Five-factor personality is associated with aggression and mental distress in violent offenders. European Neuropsychopharmacology. 2017; Volume 28: Supplement 1, S35-S36. https: //doi. org/10. 1016/j. euroneuro. 2017. 12. 061
  9. Cavalcanti J, Pimentel C. Personality and aggression: A contribution of the General Aggression Model. Estudos de Psicologia (Campinas)‌. 2016; 33(3): 443-451. https: //psycnet. apa. org/doi/10. 1590/1982-02752016000300008
  10. Quan F, Yang R, Xia L. The longitudinal relationships among agreeableness, anger rumination, and aggression: Current Psychology.‌ 2021; 40: 9–20. https: //doi. org/10. 1007/s12144-020-01030-6.
  11. Devilly G, O’Donohue R, BrownK. Personality and frustration predict aggression and anger following violent media. Psychology, Crime & Law. 2021; 10(1): 1-10. http: //dx. doi. org/10. 1080/1068316X. 2021. 1999949
  12. Hyatt C‌S, Zeichner A, Miller J. D. Laboratory aggression and personality traits: A meta-analytic review. Psychology of Violence. 2019; 9(6): 675–689. https: //psycnet. apa. org/doi/10. 1037/vio0000236
  13. Hasan y, Eldous h. The Role of Personality Traits and Situational Factors as Determinants of Aggression. Open psychology journal. 2020; 13(10): 288-282. http: //dx. doi. org/10. 2174/1874350102013010282
  14. Pilkingtona P, Younana R, Bishop A. Early maladaptive schemas, suicidal ideation, and self-harm: A meta-analytic review, Journal of Affective Disorders Reports 3. 2021; Volume 3. https: //doi. org/10. 1016/j. jadr. 2020. 100051: 100051
  15. Shorey R, Elmquist J, Anderson S, Stuart G. The relationship between early maladaptive schemas, depression, and generalized anxiety among adults seeking residential treatment for substance use disorders. Journal of Psychoactive Drugs. 2015; 47(3): 230-8. https: //dx. doi. org/10. 1080%2F02791072. 2015. 1050133
  16. 16. Taylor D, Harper S. Early maladaptive, social functioning and distress in psychosis: A preliminary investigation. Clinical Psychologist. (2017); 21(2): 135-142. https: //doi. org/10. 1111/cp. 12082
  17. 17. Van Wijk-Herbrink M, Roelofs J, Broers, NJ, Rijkeboer MM, Arntz A, Bernstein Validation of schema coping inventory and schema mode inventory in adolescents. Journal of Personality Disorders. Advance Online Publication. 2018; 32(2): 220–241. https: //doi. org/10. 1111/cp. 12082
  18. 18. حسین‌پور ص‌، باباپور خیرالدین جلیل. رابطه طرحواره‌های ناسازگار اولیه با پرخاشگری در نوجوانان،[چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی]. تهران: 1395. https: //civilica. com/doc/546899
  19. 19. صیدی‌نژاد ع، قدمی مریم، مرادپور بهروز. بررسی رابطه بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه با پرخاشگری و اضطراب مدرسه در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی: نقش میانجی‌گری سلامت روان والدین [دومین کنفرانس روانشناسی، علوم‌تربیتی، علوم‌اجتماعی و علوم‌انسانی]. 1402. https: //civilica. com/doc/1680287
  20. 20. محسنی ش، برزگر م، رضایی آ. تأثیر راهبردهای شناختی تنظیم هیجان در پیوندهای علّی بین طرحواره‌های ناکارآمد اولیه، نشخوار خشم و پرخاشگری. مجله علوم روانشناختی. ۱۴۰۱؛ ۲۱ (۱۱۹): ۲۲69-۲۲84. http: //psychologicalscience. ir/article-1-1722-fa. html
  21. 21. Li D, Li D, Wu N, Wang Z. Intergenerational transmission of emotion regulation through parents. Reactions to children's negative emotions: Tests of unique, actor, partner, and mediating effects. Children and Youth Services Review. 2019; 101: 113-122. https: //DOI: 10. 1016/j. childyouth. 2019. 03. 038
  22. 22. Wang X, Yang L, Yang J, GAO L, Zhao F, Xie X,  Lei  Trait anger and aggression: A moderated mediation model of anger rumination and moral disengagement. Personality and Individual Differences. 2018; 125: 44-49. https: //psycnet. apa. org/doi/10. 1016/j. paid. 2017. 12. 029
  23. 23. Kokkinos CM, Algiovanoglou I, Voulgaridou A. Emotion Regulation and Relational Aggression in Adolescents: Parental Attachment as Moderator. Journal of Child and Family Studies. 2019. https: //doi. org/10. 1007/s10826-019-01491-9
  24. 24. Garofalo C, Neumann C‌S, Patrizia V. Psychopathy and aggression: The role of emotion dysregulation. Journal of Interpersonal Violence. 2021; 36(23-24): NP12640-NP12664. https: //doi. org/10. 1177%2F0886260519900946.
  25. 25. Richmond J, Tull M, Gratz KL. The roles of emotion regulation difficulties and impulsivity in the associations between borderline personality disorder symptoms and frequency of nonprescription sedative use and prescription sedative/opioid misuse. Journal of Contextual Behavioral Science. 2020; 16: 62-70 https: //dx. doi. org/10. 1016%2Fj. jcbs. 2020. 03. 002
  26. McLean CP, Zang Y, Gallagher T. Trauma-related cognitions and cognitive emotion regulation as mediators of PTSD change among treatment-seeking active-duty military Personnel with PTSD. Behavior Therapy. 2019. https: //doi. org/10. 1016/j. beth. 2019. 03. 006
  27. Dixon-Gordon KL, Conkey LC, Whalen DJ. Recent advances in understanding physical health problems in personality disorders. Current Opinion in Psychology.‌ 2018; 21(3): 1-5. https: //doi. org/10. 1016/j. copsyc. 2017. 08. 036
  28. 28. Barańczuk U. The five factor model of personality and emotion regulation: A meta-analysis.  Personality and Individual Differences. 2019; 139: 217-227. https: //doi. org/10. 1016/j. paid. 2018. 11. 025
  29. Franklin RS, Gold mark J. Social anxiety disorders in Anxiety disorders and gender. Springer international publishing Switzerland 2015; 49-67. https: //doi. org/10. 17759/cpse. 2020090401
  30. 30. شعبانی‌خدیو ا، احمدیان ح. رابطة ارضاء نیازهای بنیادی روانی و اختلال تنظیم هیجانی با نقش میانجیگری طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 1398؛ 20(1): 101-111. https: //doi. org/10. 30486/jsrp. 2019. 663548
  31. 31. کوچی ص، مامی ش، احمدی و. نقش واسطه‌ای راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان و خودکارآمدی اجتماعی در رابطه بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه و اضطراب اجتماعی در دختران نوجوان. مجله علوم روانشناختی. ۱۴۰۰؛ ۲۰ (۱۰۲): ۹53-۹66. http: //psychologicalscience. ir/article-1-1156-fa. html
  32. Gorji M, Salehi S. The Role of Early Maladaptive Schemas and Cognitive Emotion Regulation Strategies in Predicting Resilience. Quarterly Journal of Social Work. 2020; 8(4): 52-60. http: //socialworkmag. ir/article-1-481-en. html
  33. Mc Donnell E, Hevey D, McCauley M, Ducray K. N. Exploration of associations between early maladaptive schemas, impaired emotional regulation, coping strategies and resilience in opioid dependent poly-drug users.  Substance Use & Misuse. 2018; 53(14): 2320-2329. https: //doi. org/10. 1080/10826084. 2018. 1473438
  34. 34. رزاق‌پور م، حسین‌زاده، ع. ا. نقش میانجیگر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجانی در رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی با نشانه‌های جسمانی‌سازی دانشجویان دختر. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی.1398؛ 13(2): 295-316. https: //doi. org/10. 29252/apsy. 13. 2. 295
  35. 35. Hughes D‌J, Kratsiotis I‌K, Niven K, Holman D. Personality traits and emotion regulation: A targeted review and recommendations.  Emotion.‌ 2020; 20(1): 63. https: //psycnet. apa. org/doi/10. 1037/emo0000644
  36. 36. Meyers LS, Gamst GC, Guarino AJ. Applied multivariate research: Design and interpretation. LA: Sage; 2016. https: //www. amazon. com/Applied-Multivariate-Research-Design-Interpretation/dp/1506329764
  37. 37. Zargar M, Kakavand A‌R, Jalali M‌R, Salavati M. Comparison OF maladaptive early schemas and avoidance behaviors in opioid dependent men and non-dependent men. Journal of applied psychology. 2011 [cited 2022May11]; 5(1 (17)): 69-84. Available from: https: //www. sid. ir/fa/journal/viewpaper. aspx?Id=135880
  38. 38. آهی ق، محمدی‌فر م، بشارت م. پایایی و اعتبار فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره‌های یانگ. روان‌شناسی و علوم تربیتی. 1386؛ 37 (3): 5-20. https: //www. sid. ir/fa/journal/ViewPaper. aspx?id=86985
  39. 39. روشن چلسی ر، شعیری م، عطری‌فرد م، نیک خواه اکبر، قائم مقامی ب، رحیمی‌راد ا. بررسی ویژگی‌های روان سنجی پرسشنامه شخصیتی 5 عاملی نئو، نشریه علمی روان‌شناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار). 1385؛ 4( 1): 27-36. https: //www. sid. ir/fa/journal/ViewPaper. aspx?id=57376
  40. 40. Garnefski N, Van Den Kommer T, Kraaij V, Teerds J, Legerstee J, Onstein E. The relationshipbetween cognitive emotion regulation strategies and emotional problems, Comparison between a clinical and non-clinical sample. European Journal of Personality. 2002; 16: 403–420. https: //psycnet. apa. org/doi/10. 1002/per. 458
  41. 41. میزانی ش، رضایی آ، خیر م، سهرابی، ن. نقش واسطه‌گری تنظیمی هیجان برای طرحواره‌های ناسازگار و عواطف منفی در جوانان. فصلنامه علمی - پژوهشی روشها و مدلهای روانشناختی. 1400؛ 12(43): 1-14. https: //dorl. net/dor/20. 1001. 1. 22285516. 1400. 12. 1. 1. 2
  42. 42. Buss A. H, Perry M. The aggression Questionnaire. Journal of personality and social psychology. 1992; 63(3): 452-45. https: //content. apa. org/doi/10. 1037/0022-3514. 63. 3. 452
  43. 43. نقدی ه، ادیب‌راد ن، نورانی‌پور ر. اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر پرخاشگری دانش آموزان پسر سال اول دبیرستان. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه ( بهبود). 1389‌؛ 3 (47): 211-218. https: //www. sid. ir/fa/journal/ViewPaper. aspx?id=119159
  44. 44. Turner MJ, Aspin G, Gillman Maladaptive schemas as a potential mechanism through which irrational beliefs relate to psychological distress in athletes. Psychology of Sport and Exercise. 2019; 44: 9-16. https: //psycnet. apa. org/doi/10. 1016/j. psychsport. 2019. 04. 015
  45. 45. کوچی ص، مامی ش، احمدی و. نقش واسطه‌ای راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان و خودکارآمدی اجتماعی در رابطه بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه و اضطراب اجتماعی در دختران نوجوان. مجله علوم روانشناختی. ۱۴۰۰؛ ۲۰ (۱۰۲): ۹53-۹66. http: //psychologicalscience. ir/article-1-1156-fa. html
  46. 46. ابراهیمی گ، غضنفری ا. مشهدی‌زاده ش، رحیمی سعید. مدل‌یابی افکار خودکشی بر اساس طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه با نقش میانجی تنظیم هیجانی در بزرگ‌سالان با سابقه ناملایمات کودکی (جسمی و جنسی). روانشناسی بالینی و شخصیت. 1402؛ 21(1): 95-102. https: //doi. org/10. 22070/cpap. 2023. 16711. 1275
  47. 47. رزاق‌پور م، حسین‌زاده ع. نقش میانجیگر راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجانی در رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی با نشانه‌های جسمانی‌سازی دانشجویان دختر. روان‌شناسی کاربردی. 1398؛13(2): 295-316. https: //www. sid. ir/paper/151702/fa
  48. 48. Gerges S, Hallit S‌, Malaeb D, Obeid S. Maladaptive Cognitive Schemas as Predictors of Disordered Eating: Examining the Indirect Pathway through Emotion Regulation Difficulties. International Journal of Environmental Research and Public Health, 2022; 19 (18): 11620.
  49. 49. ایمانی س، الخلیل ‌ی، شکری امید. بررسی رابطه نگرشهای ناکارآمد با اضطراب اجتماعی در نوجوانان دانش‌آموز: نقش میانجیگری تنظیم هیجان. فصلنامه روانشناسی، تربیتی. 1398؛ ۱۶(۳۳): 1- 28.
50 . قایوسفی ع، ترخان م. فرمانی، ا. نقش پنج عامل بزرگ شخصیت در پیش‌بینی راهبردهای تنظیم‌شناختی هیجان با واسطه‌گری مؤلفه‌های صبر به‌منظور ارایه مدل. مطالعات روان‌شناسی بالینی. 1396؛ 7(26): 43-64. https: //doi. org/10. 22054/jcps. 2017. 7391

  1. 51. Kobylinska D. Kusev P. Flexible Eemotion regulation: How situational demands and individual differences influence the effectiveness of regulatory strategies. Frontiers in psychology. 2019; 10: 72.
  2. 52. کمالی ایگلی س، ابوالمعالی الحسینی خ. تبیین پرخاشگری براساس راهبردهای مثبت و منفی تنظیم‌شناختی هیجان در دختران نوجوان. فصلنامه روان‌شناسی تحلیلی شناختی. 1399؛ 11(40): 1-11. https: //dorl. net/dor/20. 1001. 1. 28222476. 1399. 11. 40. 1. 3
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 418
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 337