مطالعه تحلیلی شیوه‌های اجرا در تشعیرهای خمسه تهماسبی (مکتب دوم تبریز) | ||
| فصلنامه نگره | ||
| دوره 18، شماره 66، تیر 1402، صفحه 211-227 اصل مقاله (1.75 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2023.17293.3171 | ||
| نویسندگان | ||
| پرویز حاصلی1؛ خشایار قاضی زاده* 2؛ مرتضی افشاری2 | ||
| 1دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشکده هنر دانشگاه شاهد | ||
| 2دانشیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد | ||
| چکیده | ||
| هنر تشعیر و کاربردهای گوناگون آن طی مکاتب شیراز و هرات، سرانجام منجر به حضور گسترده بر حاشیه کتب و مرقعات، در پیرامون متون نوشتار و قطعات نگارگری در مکتب دوم تبریز گردید. خصیصه طراحی گونه در کنار ظرافت در اجرای نقش‌های گیاهی و حیوانی و طبیعت و بعضاً پیکره‌های انسانی از ویژگی‌های بارز این هنر شناخته می‌شود به‌طوری‌که می‌توان گفت برخی از ویژگی‌های نگارگری ایرانی در آثار تشعیر جلوه آشکارتری دارد. ازجمله مهم‌ترین مجموعه‌های دارای تشعیر می‌توان از اثر نفیس خمسه تهماسبی نام برد که ازنظر تنوع و کیفیت نقش، اثری شاخص محسوب می‌شود. تشعیرهای خمسه تهماسبی در دوره‌هایی، توسط هنرمندان مکتب تبریز دوم و مکتب اصفهان ساخته‌شده است. هدف این تحقیق به دلیل اهمیت مکتب دوم تبریز، شناسایی نحوه ایجاد جلوه‌های بصری با استفاده از قلم مو و رنگ طلا در بخشی از تشعیرهای خمسه تهماسبی است که در تبریز انجام‌گرفته است؛ بنابراین پرسش مقاله این است که اجرای تشعیرهای خمسه تهماسبی در مکتب دوم تبریز دارای چه ویژگی‌هایی است؟ تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی، مؤلفه‌هایی همچون نحوه قلم‌گیری، استفاده از مایه رنگ، سواد و بیاض، طراحی پُر، بافت، پرداز و انعکاس طلا و نقره، تشریح می‌شوند. گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و تصاویر در دسترس بر روی تارنمای کتابخانه بریتانیا به‌دست‌آمده است. ضرورت و اهمیت تحقیق در افزایش توجه و دانش هنرمندان و محققین و ایجاد بستری برای شناخت بیشتر مبانی هنر نگارگری با توجه به کمبود منابع موجود در این زمینه است. مهم‌ترین یافته‌ی این مطالعه نشان می‌دهد استفاده از مایه رنگ عمومیت داشته، قلم‌گیری در مکتب دوم تبریز دارای محوریت اصلی بوده، ایجاد تیره روشن به‌عنوان تغییر رنگ و سواد و بیاض نقش مکمل در شکل و خط دارند. دیگر ویژگی‌های یافت شده به چگونگی ضربه قلم، پرداز، درخشش طلا و نقره و فام‌های رنگی اختصاص دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تشعیر؛ شیوه اجرا؛ خمسه تهماسبی؛ مکتب تبریز دوم | ||
| مراجع | ||
|
آذر مهر، گیتی، (۱۳۸۵)، شرحی دیگر بر مرقع گلشن، گلستان هنر، شماره ۴، ۶۷ تا ۷۷
پاکباز، رویین، 1379)، دائره‌المعارف هنر، تهران، نشر فرهنگ معاصر
پوپ، آرتور اپهام، (1387)، سیری در هنر ایران ج 1، نجف دریابندری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
تاکستانی، اردشیر، (1371)، آموزش تشعیر، تهران، فرهنگسرا (یساولی)
تجویدی، اکبر، (1352)، نقاشی ایران از کهن‌ترین روزگار تا دوران صفویه، تهران، اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر
ذکاء، یحیی و ولش، استوارت کری، (١٣٧٣)، مینیاتورهای مکتب ایران و هند، احوال و آثار محمد زمان نقاش دوره صفوی، زهرا احمدی، محمدرضا نصیری، تهران، یساولی
کریم زاده تبریزی، محمدعلی، (1377)، احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی، تهران، مستوفی
کن بای، شیلا، (1378)، نقاشی ایرانی، مهدی حسینی، تهران، دانشگاه هنر
گری، بازیل، (1369)، نقاشی ایرانی، عربعلی شروه، تهران، عصر جدید
ندرلو، مصطفی، (1386)، مقدمه‌ای بر هنر تشعیر در نقاشی ایرانی، هنرهای تجسمی، شماره 26، 34-37
Binyon, L. (1928), The poems of Nizami, London, the studio limited
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 522 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 665 |
||