مطالعه تطبیقی اعجاز پیامبران اولوالعزم در قرآن و متون تفسیری با متن و نگارههای نسخه روضهالصفا (جلد اول) محفوظ در کتابخانه ملی فرانسه | ||
| فصلنامه نگره | ||
| دوره 19، شماره 70، تیر 1403، صفحه 5-23 اصل مقاله (1.19 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2023.16789.3107 | ||
| نویسندگان | ||
| سمیه زادامیری* 1؛ مهدی محمدزاده2؛ رحیم چرخی3 | ||
| 1کارشناس ارشد رشته هنر اسلامی گرایش نگارگری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| 2استاد دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز و دانشگاه آتاتورک ارزرم | ||
| 3استادیار دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| چکیده | ||
| یکی از نسخههای تاریخی مصور کتاب «روضهالصفا فی سیرت الانبیاء و الملوک و الخلفا» نوشته میرخواند است که در موزه ملی فرانسه نگهداری می‌شود. بخشی از متن این کتاب به داستان اعجاز پیامبران اولوالعزم اختصاص دارد و پنج نگاره با موضوع معجزات پیامبران اولوالعزم در این نسخه به تصویر درآمده است. هدف از این تحقیق، شناسایی میزان مطابقت نگارههای اعجاز پیامبران اولوالعزم و متن نسخه روضهالصفا با روایات قرآن و متون تفسیری است تا مشخص گردد این نگارگران تا چه میزان از بیان تصویری معجزه به منبع اصلی آن یعنی قرآن‌کریم وفادار مانده‌اند. سؤال اصلی تحقیق حاضر این است: متن و نگارههای اعجاز پیامبران اولوالعزم در روضهالصفا با روایات قرآنی و تفاسیر تا چه میزان مطابقت دارند؟ این تحقیق به روش توصیفی، تطبیقی و تحلیلی به جستجوی ویژگی‌های تصویری و محتوایی آن‌ها می‌پردازد. نمونه‌های مطالعاتی و روش گِردآوری اطلاعات این پژوهش با استفاده از منابع اینترنتی و کتابخانه‌ای انجام شده است. از نتایج این مطالعه می‌توان پی‌برد، با توجه به این‌که منبع اصلی نگارش کتاب روضهالصفا، کتبی با مضامین تاریخی، مذهبی و قرآن است؛ با این‌وجود، تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان روایت متن و تصویر (روایت کاتب و نگارگران) این کتاب با روایت اعجاز پیامبران اولوالعزم در تفاسیر(شیعی و سنی) و آیات قرآن وجود دارد و میرخواند در بیان موضوع اعجاز پیامبران اولوالعزم از تفاسیر به‌خصوص تفسیر شیعی استفاده نموده است و هنرمند در ترسیم آن بیشتر به متن روضهالصفا و تفسیر شیعی وفادار مانده است. همچنین نگاره‌ای در این نسخه، تصویرسازی شده که از آن با عنوان معجزه شفای نابینایان و بیماران مبتلا به پیسی توسط حضرت عیسی(ع) یاد می‌کنند در حالی‌که با توجه به آن‌چه در این مقاله گفته خواهد شد این نگاره مربوط به معجزه زنده کردن مردگان آن حضرت است که بیشترین میزان انطباق را با متن روضهالصفا دارد و به تفسیر شیعی بسیار نزدیک است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| روضهالصفا؛ میرخواند؛ قرآن؛ اعجاز پیامبران اولوالعزم؛ دوره صفوی؛ نگارگری ایرانی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
انصافپور، غلامرضا. 1378. فرهنگ فارسی. چاپ پنجم. تهران: زوار.
بابائیفلاح، هادی. 1393. مطالعه تطبیقی قصصالانبیاء در قرآن کریم و سرگذشت پیامبران در متن و نگارههای کتاب جامع التواریخ. نگارینه هنر اسلامی. شماره2. 15- 24.
بابائیفلاح، هادی و محمدزاده، مهدی و خزایی، محمد. 1398. فرهنگ بصری ترسیم شیاطین در نگارگری ایران. مطالعات فرهنگ- ارتباطات. سال بیستم. شماره چهلوششم. 227- 254.
بستانی، محمود. 1386. پژوهشی در جلوه‌های هنری داستان‌های قرآن، جلد 1 و 2. ترجمه موسی دانش. چاپ چهارم. مشهد: موسسه چاپ آستان قدس رضوی.
بیومی‌مهران، محمد. 1383. بررسی تاریخی قصص قرآن، جلد 4. ترجمه سید محمد راستگو. چاپ اول. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
پاک‌نیا‌تبریزی، عبدالکریم. 1388. قصه‌های قرآن از آدم تا خاتم. چاپ اول. تهران: انتشارات مبین اندیشه.
جزایری، نعمت‌الله. 1392. قصص‌الانبیا (تاریخ انبیا از آدم تا خاتم). ترجمه صادق حسن‌زاده و حسین حسن‌زاده. چاپ پنجم. قوم: انتشارات اجود.
دهخدا، علی‌اکبر. 1377. لغت‌نامه دهخدا، جلد4، 6 و10. زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی. چاپ اول. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ذکاوت، سحر و قاضیزاده، خشایار. 1401. تطبیق نگارههای روایت کشتی نوح(ع) در نسخههای جامع التواریخ ایلخانی، مجمع التواریخ تیموری و قصصالانبیاء صفوی با متن قرآن کریم. باغ نظر. شماره 112. 93- 102.
ریشار، فرانسیس. 1383. جلوه‌های هنر پارسی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سعیدی‌روشن، محمدباقر. 1379. معجزه شناسی. چاپ اول. تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
شایستهفر، مهناز و زراعی، محمد. 1394. جایگاه و بررسی متون مذهبی و ادبیات عرفانی جامی در نگاره یوسف و زلیخا. هنر اسلامی. شماره23. 57- 74.
شایستهفر، مهناز و کاویان، ندا. 1393. معرفی و بررسی نگارههای مربوط به نبردهای حضرت علی(ع) در نسخه مصور روضهالصفا موجود در مجموعه فرییر واشنگتن. مطالعات هنر اسلامی. شماره بیستویک. 29- 44.
صالحینیا، مریم و حیدریان، اکبر. 1395. تصحیح یک تصحیف در روضهالصفا میرخواند. فصلنامه پژوهشنامه نسخهشناسی متون نظم و نثر فارسی. سال اول. شماره دوم. 93- 102.
طباطبائی، محمدحسین. 1384. تفسیر المیزان، جلد 3 و 14. ترجمه محمد باقرموسوی‌همدانی. قم: انتشارات اسلامی.
عکاشه، ثروت. 1380. نگارگری اسلامی. ترجمه غلامرضا تهامی، چاپ اول. تهران: حوزه هنری.
کاشفی، کمالالدین حسین. 1329. مواهب علیه یا تفسیر حسینی. جلد 1،2 و3. تهران: چاپ اقبال.
گلابگیراصفهانی، مرضیه و فنایی، زهرا. 1401. مطالعه تطبیقی روایت یوسف در متون مقدس، ادبیات فارسی و نگارگری ایرانی. نگره. شماره63. 75- 93.
محمدزاده، مهدی و چرخی، رحیم و زادامیری، سمیه. 1401. مطالعه تطبیقی نگارههای ابراهیم(ع) در آتش با روایات و تفاسیر قرآن از عصر ایلخانی تا صفوی. نگره. شماره63. 5- 21.
مکارم شیرازی، ناصر. 1377. تفسیر نمونه، جلد1، 5، 9 و 13. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نیشابوری، ابواسحاق‌ابراهیم‌بن‌منصور‌ابن‌خلف. 1382. قصص‌الانبیا (داستان پیغامبران). به اهتمام حبیب یغمائی. چاپ سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 365 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 258 |
||