سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شاهد

سیدباقری, سیدکاظم, مهاجرنیا, محسن. (1401). نگرش تمدنی به حکمت در اخلاق سیاسی با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای. , 5(2), 333-372. doi: 10.22070/nic.2023.17212.1217
سیدکاظم سیدباقری; محسن مهاجرنیا. "نگرش تمدنی به حکمت در اخلاق سیاسی با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای". , 5, 2, 1401, 333-372. doi: 10.22070/nic.2023.17212.1217
سیدباقری, سیدکاظم, مهاجرنیا, محسن. (1401). 'نگرش تمدنی به حکمت در اخلاق سیاسی با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای', , 5(2), pp. 333-372. doi: 10.22070/nic.2023.17212.1217
سیدباقری, سیدکاظم, مهاجرنیا, محسن. نگرش تمدنی به حکمت در اخلاق سیاسی با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای. , 1401; 5(2): 333-372. doi: 10.22070/nic.2023.17212.1217

نگرش تمدنی به حکمت در اخلاق سیاسی با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای

فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1401، صفحه 333-372    اصل مقاله (796.64 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/nic.2023.17212.1217
نویسندگان
سیدکاظم سیدباقری* 1؛ محسن مهاجرنیا2
1دانشیار گروه سیاست، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، ایران
2استادیار گروه سیاست، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، ایران.
چکیده
اخلاق و اخلاق سیاسی از عناصر اساسی در شکل­گیری تمدن­ها هستند که در شالودۀ آنها، حکمت حضوری جدی دارد، بر این پایه، هدف اصلی این مقاله، بررسی جایگاه حکمت و اثرگذاری آن بر اخلاق سیاسی با رویکرد تمدنی و ارجاع به اندیشه‌ی آیت­الله خامنه­ای است (هدف). پرسش اصلی این مقاله، بررسی رویکرد تمدنی به حکمت در اخلاق سیاسی با تأکید بر دیدگاه آیت­الله خامنه­ای است. امری که برای دستیابی به حقیقت حکمت اخلاقی و اخلاق حِکمی، بایسته است و در خوانش جدید از متون اخلاقی، متناسب با شرایط تلاش و اندیشه­ورزی برای تمدن نوین اسلامی، می­تواند جامعه ما را به دستاوردهای نو راهبری کند (بیان مساله). ضمن توجه به حکمت­پایگی تمدن اسلامی و ارزشمندی آن در نصوصی دینی و همبستگی حکمت و تمدن در اندیشه‌ی آیت­الله خامنه­ای، در یافته­های تحقیق و فرضیه بر این امر تأکید شده است که حکمت در کنار خود خردورزی، میانه­روی، عدالت، دانش و سعۀ صدر می­آورد، اموری که روابط قدرت را سامان می­بخشد و بسترساز حرکت جامعه و دولت اسلامی در جهت تمدن است، آنگاه که حکمت در اخلاق سیاسی و روابط اخلاقی دولت اسلامی حضور یابد، آزادگی و فرزانگی تمدنی، عدالت سیاسی و گفت‌وگوها و تعاملات آزادانه‌ی تمدن­­آفرین، فراگیر می­شوند که می­توانند زمینه‌ی دستیابی به تمدن جدید اسلامی را فراهم ­سازد (یافته­ها) این مهم با مراجعه به نصوص حکمت عملی و روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده است که در نوع خود، تکاپویی نوآور به شمار می­آید (روش‌شناسی).
کلیدواژه‌ها
اخلاق سیاسی؛ تمدن جدید اسلامی؛ حکمت؛ آیت‌الله خامنه‌ای
مراجع
  • قرآن کریم
  • ابن خلدون ( 1375)، مقدمه، ترجمه‌ی محمد پروین گنابادی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • ابن‌سینا (1404)، الشفاء، قدّم له الدکتور ابراهیم مدکور، قم، منشورات مکتبه آیه العظمی المرعشی النجفی.
  • ابن‌سینا؛ (1383) الهیات دانشنامه علایی، تصحیح: محمد معین، همدان، دانشگاه بوعلی و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  • ابن فارس، احمد (1404)، معجم ‏مقاییس ‏اللّغ‍ة، تحقیق: عبدالسّلام محمدهارون، بیروت، مکتب الاعلام الاسلامی.
  • افلاطون (1381)، جمهور، ترجمه‌ی فؤاد روحانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  • امام جعفر صادق (منسوب) (1400ق)، مصباح الشریعه، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  • بابایی حبیب‌الله (1393)، کاوش‌های نظری در الهیات و تمدن، قم،‌ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  • بابایی، حبیب­الله (1393)، کاوش­های نظری در الهیات و تمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  • پاول، رابرت ای؛ تبارشناسی تمدن؛ در چیستی تمدن، ترجمه‌ی سید محمدحسین صالحی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
  • التمیمی، محمد (1366)، غرر الحکم و درر الکلم؛ قم، مکتب الإعلام الإسلامی.
  • جعفری، محمدتقی (1358)، شرح و تفسیر نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • جوادی آملی، عبدالله (1381)، تفسیر موضوعی قرآن: جامعه در قرآن، قم، اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1381)، رحیق مختوم، قم، اسراء.
  • جوادی آملی، عبدالله (1387)، حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه، قم، مرکز نشر اسراء.
  • خامنه­ای سید علی، 16/11/81، پاسخ به نامۀ جمعی از فضلای حوزه علمیه قم
  • خامنه­ای، سید علی، 1368 سخنرانى در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام
  • خامنه­ای،‌ سید علی، 20/04/1369 سخنرانى در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام به مناسبت عید سعید غدیر
  • خامنه­ای، سید علی، 11/6/۱۳۸۹
  • خامنه­ای، سید علی، 18/2/۱۳۸۴
  • خامنه­ای، سید علی، 19/5/1371
  • خامنه­ای، سید علی، 2/3/1371
  • خامنه­ای، سید علی، 28/4/1364
  • خامنه­ای، سید علی، 29/6/1369
  • خامنه­ای، سید علی، 24/2/1377
  • خامنه‌ای، سید علی،6/8/1362
  • خامنه­ای، سید علی، 23/8/۱۳۸۲، بیانات در خطبه‌های نماز جمعه
  • خامنه­ای، سید علی، 16/6/1388، بیانات در دیدار اعضای هیئت دولت
  • خامنه­ای، سید علی، 15/5/1382، بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام
  • خامنه­ای، سید علی، 9/11/1368، سخنرانى در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام
  • خامنه­ای، سید علی، ۱۳۷۵/۰۲/۲۶، بیانات در دیدار روحانیون و مبلّغان
  • خامنه­ای، سید علی، 29/10/۱۳۹۲، بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی
  • الراغب الاصفهانى (1373ق)، المفردات فى غریب القرآن، تهران، المکتبه المرتضویه.
  • سهروردی، شهاب‌الدین (1372)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح، هانری کربن، تهران، مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)
  • سید قطب (1408)، فی ظلال القرآن، بیروت، دارالشروق.
  • سیدباقری، سیدکاظم، کارکردهای اخلاق سیاسی در نظام اسلامی با تأکید بر رویکرد تمدنی، تهران،‌ دانشگاه شاهد، دو فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، پاییز 1400، شمارۀ 8.
  • سیدباقری، سیدکاظم (1398)، رویکرد تمدنی به آزادی سیاسی در قرآن کریم، فصلنامه‌ی علوم سیاسی، قم، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، شمارۀ 87، صص22-32.
  • شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیّه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
  • صدر‌ حاج‌سیدجوادی،‌ احمد (1373)، دایرة‌المعارف تشیّع، ج 4، تهران، انتشارات سعید محبی‌.
  • صفار، حسن (2010)، التعددیة و الحریة فی الإسلام، بحث حول حریة المعتقد و تعدد المذاهب، بیروت، دار البیان العربی.
  • طباطبائی، سید محمدحسین (1381)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه‌ی مطبوعاتی اسماعیلیان.
  • طوسى، خواجه‌نصیرالدین محمد (1373)، اخلاق ناصرى، تهران، انتشارات خوارزمى.
  • علی‌اکبر علیخانی و همکاران، حکمت سیاسی اسلامی، مفاهیم بنیادین، تهران، انتشارات مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1394.
  • علیخانی، علی‌اکبر (1398)، حکمت و حکمت سیاسی در قرآن و حدیث، فصلنامه‌ی سیاست متعالیه، قم، انجمن مطالعات سیاسی حوزه.
  • على­ابن بابویه، محمدبن (1362)، الخصال، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین.
  • الغزالى، محمدبن محمد (1423)، إحیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتاب العربی.
  • فارابی، ابونصر (1371)، التنبیه علی سبیل السعاده، تحقیق دکتر جعفر آل‌یاسین، تهران، انتشارات حکمت.
  • فارابی، ابونصر (1325ق)، فصوص الحکم، تحقیق محمدامین الخانجی، قاهره، مطبعه السعاده.
  • فارابی، ابونصر (1971)، فصول منتزعه، تحقیق دکتر فوزی‌متری نجار، بیروت، انتشارات دارالمشرق.
  • الفراهیدی، خلیل بن احمد (1414)، کتاب العین؛ قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
  • فیومى، احمد بن محمد مقرى (1414)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، مؤسسة دار الهجرة.
  • قرشی، سید علی­اکبر (1371)، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
  • کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1388ق)، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  • لیثی واسطی، علی بن محمد (1376)، عیون الحکم و المواعظ، تحقیق: حسین حسنی بیرجندی، قم، دارالحدیث.
  • مجلسى، محمدباقر (1392­ق)، بحارالانوار، تهران، المکتبة الاسلامیه.
  • مدرس، سید محمدتقی، پارسا، محمدصادق (1379)، اصول و پایه‌های تمدن اسلامی، تهران، محبان الحسین.
  • مسکویه، ابوعلى (1412)، تهذیب الاخلاق، قم، انتشارات بیدار.
  • مصطفوی، حسن (1375)، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • نادیان، حسین، ساداتی نژاد، سید مهدی، الگوی عقلانیت اسلامی انقلابی، راهکاری برای نیل به تمدن نوین اسلامی (مطالعه موردی جشنوارۀ مردمی فیلم عمار)،‌ تهران،‌ دانشگاه شاهد، فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، بهار 1401، شمارۀ ‌9.
  • نجفی، موسی، نظریه‌ی تمدن اسلامی از رویکرد فلسفی- نظری تا رویکرد تاریخی نظری، تهران،‌ دانشگاه شاهد، فصلنامه‌ی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، زمستان 1399، شمارۀ 6
  • نراقى، مهدى (1422)، جامع السعادات، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ چهارم، 1422.
  • Toynbee, A (1956), A Study of History, 3, Oxford University Press.
  • Routledge Encyclopedia of Philosophy (1998), Version 1.0, London and New York: Routledge
  • Webster dictionary, New York: Oxford University Press,2018
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 958
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 386