سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شاهد

سبحانی نیا, محمد تقی, نورمحمدیان, علی. (1401). عناصر بنیادین اخلاق فردی و روانشناسی در ساخت انسان تمدن ساز. , 5(2), 195-220. doi: 10.22070/nic.2022.15293.1132
محمد تقی سبحانی نیا; علی نورمحمدیان. "عناصر بنیادین اخلاق فردی و روانشناسی در ساخت انسان تمدن ساز". , 5, 2, 1401, 195-220. doi: 10.22070/nic.2022.15293.1132
سبحانی نیا, محمد تقی, نورمحمدیان, علی. (1401). 'عناصر بنیادین اخلاق فردی و روانشناسی در ساخت انسان تمدن ساز', , 5(2), pp. 195-220. doi: 10.22070/nic.2022.15293.1132
سبحانی نیا, محمد تقی, نورمحمدیان, علی. عناصر بنیادین اخلاق فردی و روانشناسی در ساخت انسان تمدن ساز. , 1401; 5(2): 195-220. doi: 10.22070/nic.2022.15293.1132

عناصر بنیادین اخلاق فردی و روانشناسی در ساخت انسان تمدن ساز

فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی
مقاله 7، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1401، صفحه 195-220    اصل مقاله (687.79 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/nic.2022.15293.1132
نویسندگان
محمد تقی سبحانی نیا1؛ علی نورمحمدیان* 2
1دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران.
2دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی- اخلاق، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ایران
چکیده
در عصر حاضر تحقق تمدن نوین اسلامی اهمیت ویژه‌ای دارد و یکی از الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی تربیت نیروی انسانی است. چیستی نقش تقوا به عنوان یک مفهوم بنیادین در اخلاق فردی و خودمهارگری به عنوان یک مفهوم مورد توجه روانشناسی در ساخت انسان تمدن ساز، مسئله این پژوهش است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مطالعه‌ی اسنادی است. این پژوهش که ماهیتی کیفی داشته با توجه به خاستگاه تقوا که وحی، عقل و شریعت است و خاستگاه خودمهارگری که دانش تجربی و حسی است، ابتدا عناصر مؤثر در ایجاد تقوا و خودمهارگری احصاء شده و سپس با روش توصیفی و تحلیلی، تأثیر دو مفهوم تقوا و خودمهارگری در تربیت انسان تمدن ساز تبیین شده است. در اسلام، توجه به پیامدهای رفتار، عبرت‌گیری، کرامت نفس، محاسبه نفس، استفاده از الگوها و اسوه‌ها و عنصر عقلانیت جهت اتصاف به تقوا تاکید شده و در اندیشه روان‌شناختی به‌خصوص مکتب رفتارگرایی به تقویت خود، تجربه‌های جانشینی، خودکارآمدی، خودسنجی، سرمشق‌گیری، تشویق و شناخت سفارش شده است؛ توجه به ماهیت و کارکرد این عناصر، نشان دهنده‌ی برخی عناصر مشترک و هم افزا برای ورود انسان به حوزه تمدن سازی است.
کلیدواژه‌ها
انسان تمدن ساز؛ اخلاق فردی؛ تقوا؛ خود مهارگری؛ روانشناسی
مراجع
  • قرآن کریم، ترجمه برگرفته از تفسیر المیزان (نرم‌افزار علامه طباطبائی).
  • نهج‌البلاغه (1379)، ترجمه‌ی کاظم ارفع، چاپ دوم، تهران: انتشارات فیض کاشانی.
  • آمدی تمیمی، عبدالواحد (1360)، غررالحکم و دررالکلم، تهران: دانشگاه تهران، چاپ سوم.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر و دارصادر.
  • بشیر، حسن و غیاثی، هادی (1399)، چالش‌های تمدنی پیش روی انقلاب اسلامی ایران،فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ سوم، شمارۀ اول، صص 1-28.
  • پاول گراهام، ولیندزی (1379)، تشخیص و درمان اختلال‌های روانی بزرگ­سالان در روان‌شناسی بالینی، ترجمه‌ی محمدرضا نیکخو، تهران: نشر سخن.
  • پورحسین، رضا (1383)، روان­شناسی خود، چاپ سوم، تهران: مؤسسه‌ی انتشارات امیرکبیر.
  • جان­بزرگی، مسعود و همکاران (1386)، آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانون­پذیری به کودکان (راهنمای عملی)، تهران: ارجمند، چاپ اول.
  • دلبری، سید محمد (1393)، الگوی اهداف تربیت دینی مبتنی بر آموزه‌های قرآن کریم، فصلنامه‌ی نوآوری‌های آموزشی، شمارۀ 50، صص 7-30.
  • راغب اصفهانی (1369)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق سید غلامرضا خسروی، تهران: انتشارات مرتضوی، چاپ اول.
  • رجبی، طاهره و میرزا محمدی، محمدحسن (1397)، بررسی الگوی تربیتی مبتنی بر جهاد در زمینه‌سازی تمدن نوین اسلامی،فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ اول (1): صص 30-49.
  • رفیعی هنر، حمید (1390)، ساخت مقیاس خودمهارگری بر اساس منابع اسلامی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، قم، موسسه آموزشی امام خمینی (ره).
  • سبحانی نیا، محمدتقی (1392)، رفتار اخلاقی انسان با خود، قم: دارالحدیث، چاپ اول.
  • شجاعی، محمدصادق و حیدری، مجتبی (1389)، نظریه­های انسان سالم با نگرش به منابع اسلامی، قم، انتشارات موسسه امام خمینی (ره)، چاپ اول.
  • شجاعی، محمدصادق (1388)، درآمدی بر روانشناسی تنظیم رفتار با رویکرد اسلامی، قم، دارالحدیث، چاپ اول.
  • شکری، مهدی (1388)، تأثیر گناه بر شناخت، با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبائی، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه قم، دوره یازدهم (1): صص 25-43.
  • شولتز، دوان (1387)، نظریه­های شخصیت، ترجمه‌ی یوسف کریمی و دیگران، تهران، ارسباران، چاپ هفتم.
  • طباطبائی، محمدحسین (1387)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه‌ی سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ 26.
  • فضل‌اللهی، سیف‌الله (1382)، درآمدی بر روان­شناسی تربیتی، قم، بوستان کتاب.
  • کریمی خداپناهی، محمد(1376)، انگیزش و هیجان، تهران، سمت.
  • محمدی ری­شهری، محمد(1416ق)، میزان الحکمه، ترجمه ی حمیدرضا شیخی، قم، دارالحدیث.
  • مصباح، محمدتقی(1376)، اخلاق در قرآن، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  • مطهری، مرتضی(1368الف)، ده گفتار، تهران، انتشارات صدرا، چاپ پنجم.
  • مطهری، مرتضی(1368ب)، انسان در قرآن، تهران، انتشارات صدرا.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 650
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 460