امکان‌سنجی و شاخص‌های تعالی فنّاوری در بستر توحیدی

فرشادنیا, یوسف; شه گلی, احمد

doi:10.22070/nic.2022.15358.1138

	امکان‌سنجی و شاخص‌های تعالی فنّاوری در بستر توحیدی
فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی
مقاله 8، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1401، صفحه 221-254 اصل مقاله (909.72 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/nic.2022.15358.1138
نویسندگان
یوسف فرشادنیا¹؛ احمد شه گلی^* ²
¹دانشجوی کارشناسی ارشد علوم حدیث- تفسیر اثری، دانشگاه قم، قم، جمهوری اسلامی ایران.
²استادیار گروه فلسفه اسلامی، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، جمهوری اسلامی ایران.
چکیده
فنّاوری پدیدهای است که از جنبههای مختلف مورد نظر اندیشمندان مسلمان قرار گرفته است. نگاه ابزاری، استقلالی و تعاملی از دیدگاههای مطرح در بیان مناسبات دین و فنّاوری است. مسئله‌ی پژوهش حاضر؛ امکان‌سنجی تعالی فنّاوری در بستر و تفکر توحیدی و چیستی شاخصهای آن است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مطالعه‌ی اسنادی و تحلیل اطلاعات با روش توصیفی انجام پذیرفته است. یافتهها حاکی از آن است که اولاً بحث و تحقق فنّاوری در بستر توحیدی بر مبنای اصولی چون؛ الف. دین، ارتباط و حاکمیت توحیدی آن بر تمام شئونات زندگی انسان ب. جامعیت دین پ. رابطه‌ی حیات دنیوی و حیات اُخروی و همچنین ت. جهتداری فناوری امکانپذیر است و ثانیاً شاخصهای اساسی نظیر؛ 1. همسو با آموزهها و اصول دین (الف. توحیدمحوری و ب. معادمحوری) 2. همسو با هدف و غایت خلقت انسان و سعادت او 3. همسو با نیازهای فطری و حقیقی انسان (الف. نیازهای حقیقی و غیرکاذب انسان ب. اصل قناعت و پرهیز از اسراف و مصرفزدگی پ. کرامت انسانی ت. غایتمندی ث. عزتمندی و استکبارزدایی) 4. همسو با نظام آفرینش و محیط‌زیست (الف. اتقان و زیبایی و ب. هماهنگی با محیط‌زیست) در تعالی فنّاوری در بستر توحیدی، حرکت به‌سوی مهندسی و تحقق تمدن نوین اسلامی و درنهایت سعادت دنیوی و اخروی انسان نقش راهبردی دارد.
کلیدواژه‌ها
تفکر توحیدی؛ تعالی فناوری؛ دین و فناوری؛ تمدن نوین اسلامی

مراجع
قرآن کریم. امام خمینی (ره) (1367)، صحیفه امام، ج 21، تهران: دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی. امام خمینی (ره) (1373)، ولایت‌فقیه، تهران: دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی. آقاشریفیان اصفهانی، مهرداد (1397)، اخلاق و معنویت در هنر و صناعات به روایت متون صنفی و فتوّت، الهیات هنر، شماره سیزدهم، صص 91-121. آقامیر، فاطمه (1397)، چالشهای فرهنگی پذیرش فناوریها در محیط‌زیست، اولین همایش بین‌المللی دین، فرهنگ و فناوری، دانشگاه باقرالعلوم (ع). پایا، علی (۱۳۹۱‍)، تکنولوژی دینی: چیستی و امکان تحقق، روش‌شناسی علوم انسانی، سال 18، ش ۷۳ ، صص ۵۲-۷. پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری، نشانی اینترنتی: http://mirbaqeri.ir/ تاریخ بازدید: 25/06/1400 پستمن، نیل (بیتا)، پنج نکته درباره تکنولوژی، دسترسی در: http://itrs-sca.edu.edu/ پورتر، مایکل (1384)، استراتژی رقابتی تکنیک‌های تحلیل صنعت و رقبا، ترجمه‌ی مجید جهانگیری و عباس مهرپویا، چاپ اول، تهران: مؤسسه‌ی خدمات فرهنگی رسا. جعفری، محمدتقی (1370)، حقّ کرامت انسانی، مجلّة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، دورة 27، شمارة 27، ص 98-76. جوادی آملی عبدالله (1386)، اسلام و محیط‌زیست، چاپ سوم، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1387)، ولایت‌فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، چاپ هفتم، قم: نشر اسراء. جوادی آملی، عبدالله (1388)، اسلام و محیط‌زیست، چاپ پنجم، تهران: مرکز نشر اسراء، تهران. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۰)، تفسیر موضوعی قرآن؛ معاد در قرآن، قم: انتشارات اسراء. جورج، سوزان (1390)، دین و تکنولوژی در قرن بیست و یکم، ترجمه‌ی علی‌اصغر دارایی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. حرانی، حسن بن علی (1404ق)، تحف العقول، چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین. خسروپناه، عبدالحسین (1382)، گستره شریعت، قم: دفتر نشر معارف. خلیلی، مهدی (1397)، آیا مصنوعات فناورانه می‌توانند خوب یا بد باشند؟، سیاست علم و فناوری، دوره 11، شماره 3، صص 17-28. داوری اردکانی، رضا (1390)، دربارۀ غرب، تهران: هرمس راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دار القلم؛ دار الشامیه. رحیمی، غلامحسین (1392)، مفهوم صنعت و فناوری در منابع تمدن اسلامی، تهران: تربیت مدرس. ریفکین، جرمی (1389)، جهان در سراشیبی سقوط، مترجم: محمود بهزاد، چاپ دوم، تهران: سروش. سبحانی، جعفر (بیتا)، منشور جاوید، قم: مؤسسه امام صادق (ع). شاکرین، حمیدرضا (1392)، گستره دین و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مجموعه مقالات دومین کنفرانس الگوى اسلامى ایرانى پیشرفت. شه گلی، احمد (1398)، صورت‌بندی مسئله جهتداری تکنولوژی، غرب‌شناسی بنیادی، سال دهم، شمارۀ دوم، صص 125-141. شهگلی، احمد (1399)، روایت سلبی از موقعیت وجودی تکنولوژی در هستی (تنزل اشیاء در نظام تکنولوژیک، پژوهشهای عقلی نوین، سال پنجم، شماره نهم، صص 123-139. شهگلی، احمد، خسروپناه، عبدالحسین (1393)، بررسی نسبت فطرت بشری با نظام تکنیکی، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال هجدهم، شماره چهارم، صص ۶۱۰-۵۹۳. صبحی، صالح (1374)، نهج‌البلاغه، قم، مرکز البحوث الاسلامیه. طباطبائی، محمدحسین (1375)، ترجمه و تفسیر المیزان، محمدباقر موسوی همدانی، ج 3، قم، دفتر انتشارات اسلامی، طباطبایی، محمدحسین (بیتا)، تفسیر المیزان، قم، جامعة مدرسین. طریحی، فخرالدین (1365)، لغت‌نامه مجمع البحرین، تهران: مرتضوی. فرشادنیا، یوسف (1397)، معادباوری به‌مثابه مکانیسمی جهت گزینش یا ابداع فناوری، اولین همایش بین‌المللی دین، فرهنگ و فناوری، دانشگاه باقرالعلوم (ع). فرشادنیا، یوسف؛ شه گلی، احمد؛ مدحج، مریم (1400)، فناوری مطلوب در سبک زندگی معاد باورانه، انسان پژوهی دینی (انتشار آنلاین در تاریخ ۲۴ اسفند1400). قاسمی، حاکم، نصیرلو، سودابه (1400)، فناوری‌های نوظهور و تأثیر آنها بر تمدن نوین اسلامی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورۀ چهارم، شمارۀ 1 (پیاپی 7)، صص 40-1. کارل، الکسیس (بیتا)، انسان موجودی ناشناخته، ترجمه‌ی عنایت، چاپ دوم، تهران، شهریار. کارل، آلکسیس (1354)، انسان موجودی ناشناخته، ترجمه‌ی پرویز دبیری، تهران: بی‌نا. گلشنی مهدی (1377)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. لکزایی، نجف (1391)، فصلنامۀ پژوهشهای فرهنگی ویژهنامۀ کنگرة علوم انسانی، ج 2، تهران: صدرا. مارکوز، هربرت (1362)، انسان تک ساحتی، ترجمه‌ی محسن مؤیدی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم‌السلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی. محمدی ری‌شهری، محمد،1375، میزان الحکمه، قم، دار الحدیث. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، پندهای امام صادق (علیه‌السلام) به ره‌جویان صادق، تدوین نگارش محمدمهدی نادری قمی، قم: انتشارات مؤسسه‌ی آموزشى و پژوهشى امام خمینى (قدس سره). مصباح یزدی، محمد‌تقی (1381)، آموزش عقاید، چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر مصباح یزدی، محمد‌تقی (1396)، خداشناسی؛ مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن، چاپ سوم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). مطهری، مرتضی (1373)، معاد، شورای نظارت بر نشر آثار استاد شهید مطهری؛ کتابخانه مجازی مدرسه فقاهت. مطهری، مرتضی (1374)، اسلام و مقتضیات زمان، چاپ دهم، تهران، صدرا. مطهری، مرتضی (1372)، مقدمهای بر جهان‌بینی اسلامی، مجموعه آثار، ج 2، تهران، صدرا. مطهری، مرتضی (بیتا)، مجموعه آثار: (نبرد حق و باطل، فطرت، توحید)، ج 3، تهران، صدرا. مطیع، حسین (1393)، نقد و بررسی مبانی و پیش‌فرض‌های فنّاوری (از دیدگاه دین اسلام)، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شماره 61، صص 539-562. مطیع، حسین و سلمانی، مهدی (1395)، فناوری (تکنولوژی) اسلامی؛ امکان، مطلوبیت، ویژگیها، همایش بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، رشت:https://civilica.com/doc/651801 مطیع، حسین (1399)، آیا فنّاوری از لحاظ ارزشی جهت دارد؟، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال بیست و چهارم، شماره دوم، صص 459-480. مطیع، حسین؛ خسروپناه، عبدالحسین (1389)، رابطه دین و فناوری در فرآیند اسلامی شدن دانشگاه، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال چهاردهم، شماره 1، صص 77-102. معین، محمد (1381)، فرهنگ معین، چاپ چهارم، تهران، اَدِنا. مقام معظم رهبری (1397)، بیانیه گام دوم انقلاب؛ به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی، پرتال حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنهای؛ https://farsi.khamenei.ir/ مکارم شیرازى، ناصر (1371)، تفسیر نمونه‏، تهران‏: دارالکتب الإسلامیة. نراقی، ملامهدی (1417ق)، جامع السعادات، قم: دارالتفسیر. نصر، سیدحسین (1384)، جوان مسلمان و دنیای متجدد، چاپ دوم، ترجمه‌ی مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو. نوربخش، یونس، نعمتی، سیده فاطمه (1399)، مطالعه ظرفیت‌های توسعه فضای مجازی با رویکرد تحقق تمدن نوین اسلامی (از منظر متخصصان فضای مجازی)، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره سوم، شماره 2 (پیاپی 6)، صص 376-349. هایدگر، مارتین (1375)، پرسشی در باب تکنولوژی، ترجمه‌ی محمدرضا اسدی، تهران: موسسه فرهنگی اندیشه. هایدگر، مارتین (1389)، پرسش از تکنولوژی؛ در فلسفة تکنولوژی، گـردآوری و ترجمـة شـاپور اعتمـاد، تهران: مرکز. هلمنس، سیلویومارکس (1385)، مقوله چهارم حقوق بشر، ترجمه‌ی حسن کاشفی و محمدحسین رمضانی، مجله‌ی حقوق عمومی، شماره 2.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 530 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 369

سامانه مدیریت نشریات علمی دانشگاه شاهد

امکان‌سنجی و شاخص‌های تعالی فنّاوری در بستر توحیدی