تبیین تطبیقی نظام‌های هندسه فراکتال در سازماندهی معماری و آرایه‌های مسجد نصیرالملک | ||
| فصلنامه نگره | ||
| دوره 19، شماره 69، فروردین 1403، صفحه 145-163 اصل مقاله (2.42 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2022.16197.3028 | ||
| نویسندگان | ||
| فرناز فرشید راد* 1؛ ایرج اعتصام2؛ وحید قبادیان3 | ||
| 1دانشجوی دکتری تخصصی، گروه معماری، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی. | ||
| 2استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران | ||
| 3دانشیار، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران | ||
| چکیده | ||
| هندسه ایرانی حاصل جهان‌بینی معمار ایرانی در شناخت دیدگاه‌های فلسفی، علوم طبیعی و ریاضیات کاربردی است. ساختار معماری و کاربرد آرایه‌های هنر ایرانی برگرفته از الگوهای هندسه طبیعت در سازماندهی انواع کاربندی‌ها و تزئینات آسمانه، دیدگاه مخاطب را به هستی‌شناسی و زیباشناسی در مفاهیم نقش‌ها می‌گشاید. در این راستا از منظر علوم جهان‌شناختی نوین، علم فراکتال مطالعه در ساختار و هندسه طبیعت است که در این منطق یک تعامل مستقیم بین معماری ایران، کارکرد، به کارگیری هنر تزئینات و هندسه فراکتال مطرح می‌شود. اهداف این پژوهش عبارت است از: ۱. تببین انتظام هندسی و اقتباس ویژگی‌های کاربردی در ساختار فراکتال ۲. توصیف چگونگی ترکیب‌بندی و سلسله‌مراتب اتصالات در مسجد نصیرالملک از منظر معماری سامانه‌ای ۳. ارزیابی کیفیت فراکتالی نقش‌های آسمانه در طاق‌چشمه‌های مسجد نصیرالملک بر مبنای الگوهای جامع فراکتال. بنابراین پرسش‌هایی که مطرح می‌شود: ۱. آیا نظام‌های هندسه طبیعت در سازماندهی معماری مسجد نصیرالملک قابل تبیین است؟ ۲. چگونه عناصر معماری، ترکیب‌بندی و ایجاد آرایه‌ها در مسجد نصیرالملک با ویژگی‌های هندسه فراکتال قابل تطبیق است؟ روش تحقیق همبستگی و نوع پژوهش کاربردی است که به صورت پدیدارشناسانه و کیفی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، منابع علمی و مراجع الکترونیکی انجام می‌شود. تجزیه و تحلیل به شیوه الگوبرداری فرمی و کارکردی است. در این مطالعه هفت مرحله هندسه‌مدار در مراتب سازماندهی ساختار نمونه فراکتالی تبیین می‌شود. نظام‌های هندسی فرم‌های آزاد و هندسه متمرکز به مرکز در فراکتال به عنوان ساختار خودسازمانده، روند معتبری را در سازماندهی معماری و آرایه‌های مسجد نصیرالملک نشان می‌دهند. ویژگی‌های هندسه فراکتال، استوار بر خودمتشابهی، خودسازماندهی و وحدت است که در ارزیابی کیفیت فراکتالی مسجد نصیرالملک با استفاده از مدل تطبیقی-توصیفی شرح داده می‌شوند. بر اساس نتایج تحقیق، انتظام‌های هندسه طبیعت به عنوان ایده‌ای کارآمد در ساختار معماری، ترکیب‌بندی عناصر، سلسله‌مراتب اتصالات و بیان مفاهیم زیباشناسی هنر تزئینات در سازماندهی معماری و آرایه‌های مسجد نصیرالملک ایجاد شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظام‌های هندسی طبیعت؛ هندسه فراکتال؛ معماری سامانه‌ای؛ مسجد نصیرالملک | ||
| مراجع | ||
|
افشار نادری، کامران. (1۳۷۴). همنشینی اضداد در معماری ایرانی. مجله آبادی، (19)، 68-75.
خاک‌زند، مهدی و احمدی، امیر احمد. (1386). نگاهی اجمالی به رویکرد میان طبیعت و معماری. باغ نظر. دوره 4، شماره 8، 35-47.
رئ‍یس زاده، م‍ه‍ن‍از و م‍ف‍ید، حسین. (۱۳۹۳). احیای هنرهای از یاد رفته: مبانی معماری سنتی در ایران به روایت استاد حسین لرزاده. تهران: انتشارات مولی.
روح الامین، احسان (1392). بررسی تطبیقی هندسه فرکتال و هندسه نقوش اسلامی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته هنر اسلامی دانشگاه هنر اصفهان.
روحی‌زاده، امیررضا و حافظی، محمدرضا و فرخ‌زاد، محمد و پناهی، سیامک (1397). بهره‌گیری از طبیعت در آموزش طراحی سازه در معماری. باغ نظر. ۱۵(۶۸): ۷۲-۵۹.
شرقی, علی، عزیزمقدم، محمدامین، جمالی گندمانی، زهرا. (1399). بازشناسی تطبیقی الگوهای هندسۀ فراکتال در معماری و منظر باغ ایرانی (نمونه موردی: باغ گلشن طبس). باغ نظر، 17(85)، 31-44.
فرشیدراد، فرناز و اعتصام، ایرج و قبادیان، وحید. (۱۳۹۹). تبیین قوانین هندسه فراکتال در ساختار فرم معماری، (ارائه مدل پژوهشی معماری مبتنی بر فرم). باغ نظر، ۱۷(۸۴)، ۱۸-۵.
محمدیان منصور، صاحب و فرامرزی، سینا. (۱۳۹۱). مقایسه نظم شبه تناوبی شاه‌گره با ساختار شبه بلوری سیلیکون. نشریه هنرهای زیبا، هنرهای تجسمی/ شماره (۵۰): ۶۹-۸۰.
محمودی نژاد، هادی. (۱۳۸۸). معماری زیست مبنا. چاپ اول، تهران: انتشارات هله.
مستغنی، علیرضا و علیمرادی، محسن. (۱۳۹۳). واکاوی کاربرد هندسه طبیعت و فراکتال در معماری پارامتریک با بررسی آرایه داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله. نامه معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر. (۱۶)، ۱۲۱-۱۰۳.مصاحب، غلامحسین. (۱۳۵۵). تئوری مقدماتی اعداد. تهران: انتشارات دهخدا.منصوری، سیدامیر. (1397). نقش‌های آسمانه. مجله منظر، 10 (45): 3.ندیمی، هادی. (۱۳۷۸). حقیقت نقش. نشریه نامه فرهنگستان علوم، شماره (۱۴-۱۵). نصر، سید حسین. (۱۳۷۹). نیاز به علم مقدس. انتشارات طه.
نظری، سهیل و مظاهریان، حامد و معماریان، غلامحسین و کاظم‌پور حمیدرضا. (۱۳۹۶). گونه شناسی و تحلیل هندسی و سازه‌ای یزدی بندی در معماری ایران. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی. دوره ۲۲ شماره ۱. ۶۴-۵۳.
نقره‌کار، عبدالحمید. (۱۳۹۲). رابطه انسان با طبیعت و معماری. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
Alberti, L.B. (1987). The Ten Books of Architecture. New York, US: Dover.
Bovill, C. (1996). Fractal Geometry in Architecture and Design. Boston: Birkhauser Verlag A.G.
Bovill, C. (2000). Fractal Geometry as Design Aid. University of Maryland, US: Journal for Geometry and Graphics, 4 (1), 71-78.
Crompton, A. (2004). The Fractal Nature of Everyday Space. University of Manchester, UK: School of Environment and Development.
Haghani, T. (2009). Fractal Geometry, Complexity, and The Nature of Urban Morphological Evolution. Birmingham City University, UK: Ph.D. Dissertation, School of Architecture.
Jencks, C. (1997). The Architecture of Jumping Universe. Sussex, UK: Academy Editions, Wiley.
Jencks, C. (2002). The New Paradigm in Architecture: The language of postmodernism. Connecticut, US: Yale University Press.
Jencks, C. (2011). The Story of Post-Modernism: Five Decades of the Ironic, Iconic and Critical in Architecture. Sussex, UK: Wiley.
Joye, Y. (2007). A Tentative Argument for The Inclusion of Nature-Based Forms in Architecture. Universiteit Gent, Belgium: Ph.D. Dissertation, Faculty of Arts and Philosophy.
Mandelbrot, B. (1983). The Fractal Geometry of Nature. New York, US: W.H. Freeman.
Moussavi, F. (2009). The Function of Form. Harvard Graduate School of Design: ACTAR.
Mulder, Henk (2015). Derivative coordinates for analytic tree fractals and fractal engineering. Retrieved May 8, 2022, from: https://www.researchgate.net.
Ramzy, N.S. (2015). The Dual Language of Geometry in Gothic Architecture: The Symbolic Message of Euclidian Geometry Versus the Visual Dialogue of Fractal Geometry. Sinai University, Egypt.
Ruskin, J. (1857). The Elements of Drawing. London, UK: Spottiswoode & Co.
Sala, N. (2006). Fractal Geometry and Architecture: Some Interesting Connections. Mendrisio, Switzerland: Università Della Svizzera Italiana.
Sala, N. (2013). Fractal Geometry and Super Formula to Model Natural Shapes. International Journal of Research and Reviews in Applied Sciences, 16 (4).78-92.
Salingaros, Nikos A. (2004). Fractals in the New Architecture. Katarxis Journal, No. 3.
Rose. Retrieved May 8, 2022, from: http://mathworld.wolfram.com/Rose.html.
Snub pentapentagonal tiling. Retrieved May 8, 2022, from: https://en.wikipedia.org/wiki/Snub_tetrapentagonal_tiling.
Barnsleys Fern. Retrieved May 8, 2022, from: https://mathworld.wolfram.com/BarnsleysFern.html.
Conic Section. Retrieved May 8, 2022, from: https://mathworld.wolfram.com/ConicSection.html.
Ellipsoid. Retrieved May 8, 2022, from: http://mathworld.wolfram.com/Ellipsoid.html.
Helix. Retrieved May 8, 2022, from: https://mathworld.wolfram.com/Helicoid.html.
Nasir-al-Mulk Mosque. Retrieved May 8, 2022, from: http://en.wikipedia.org/wiki/Nasir-ol-Molk_Mosque.
Nasir-al-Mulk Mosque. Retrieved May 8, 2022, from: http://www.kindiran.com/en/Gallery/The-Nasir-al-Mulk-Mosque.
Pythagoras Tree. Retrieved May 8, 2022, from: https://mathworld.wolfram.com/PythagorasTree.html.
Seed of Life. Retrieved May 8, 2022, from: https://mathworld.wolfram.com/SeedofLife.html.
Superellipse. Retrieved May 8, 2022, from: http://mathworld.wolfram.com/Superellipse.html. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 956 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 735 |
||