اقتباس و برگرفتگی بینارشته‌ای فتوکلاژ «شهادت» اثر شریفی از نگاره «خودکشیِ شیرین» خمسه نظامی 1505.م از منظر ترامتنیت ژنت | ||
| فصلنامه نگره | ||
| دوره 19، شماره 69، فروردین 1403، صفحه 165-181 اصل مقاله (872.13 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2022.16412.3058 | ||
| نویسنده | ||
| فریبا ازهری* | ||
| دانشجوی دکتری هنر اسلامی،گروه هنر اسلامی، دانشکده هنرهای صناعی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| چکیده | ||
| فتوکلاژ «شهادت» اثر سودی شریفی، تجلی‌گاه هنر غرب در بستر هنر ایران است. این اثر برگرفته از نگاره «خودکشی شیرین» خمسه نظامی سال 886ه.ق است. شریفی در دوره پساساختارگرائی و دوران فراموشی نقاشی ایران اعصار گذشته، با انتخاب و تغییر برخی نظام‌های نشانه‌ای خاص در پیش‌متن، اثری اقتباسی خلق نموده است. مسئله، علت تغییر نشانه‌ها و استفاده هنرمند از آن‌هاست که منتهی به معنای متفاوت در اثر اقتباسی شده است. هدف، دستیابی و تشخیص نوع دگرگونی‌ها در بیش‌متن شریفی است. این پژوهش در تلاش است تا به دو سوال پاسخ دهد: 1. در این فرایند برگرفتگی، چه نظام‌های نشانه‌ای در آن تغییر یا حذف یافته که منجر به تغییر معنا شده است؟ 2. دو اثر چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟ بررسی این اثر به همراه پیش‌متن‌های موجود می‌تواند خلاء مطالعاتی در این زمینه را پر نماید. این پژوهش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی بوده و دو اثر مد نظر را با رویکرد ترامتنیت ژرار ژنت بررسی نموده است. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه‌ای (فیش‌برداری) و مصاحبه به هنرمند است. بر اساس نتایج بدست آمده و با بهره‌گیری از نظام‌های نشانه‌ای، دوگانگی معنا در اثر شریفی مشاهده شد. در این اثر، نوعی قرینه‌سازی برای موضوعات ادبی قرون گذشته ایران با اتفاقات معاصر دیده می‌شود. یعنی «خودکشی شیرین» نظامی با ارج گذاری به مسئله شهادت در جنگ ایران و عراق و مجسمه پیه‌ِتای میکلانژ و مرگ مسیح، قرینه و مقابل هم، انگاشته شده است. تغییرات حاصل‌شده برای این چرخش از اسلام به مسیحیت و بالعکس، جنسیت و سرشت نگاره را تغییر داده است. مهمترین تغییرات ایجادشده در گونه غالب جایگشت است چراکه بدون جانشینیِ برخی عناصر، خلق جدید نیز در اثر شریفی صورت نمی‌گرفت. تغییر مرکزی در اثر اقتباسی شریفی در عنوان آن است یعنی تغییر خودکشی به شهادت. وی با جابجایی انتقادی، اثری متن‌محور با توجه به ریشه‌های تاریخی، اجتماعی و هنری به زبانی پارودیک خلق نموده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اقتباس؛ نگارگری؛ شهادت؛ خودکشی شیرین؛ نظامی؛ ژرار ژنت | ||
| مراجع | ||
|
اظهری، محبوبه؛ ترکی، محمدرضا؛ مالمیر، تیمور؛ حاجیان‌نژاد، علیرضا، (1398)، تحلیل ساختار روایی داستان خسرو و شیرین نظامی، پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت، سال 8 (1)، 35-17.
پارساپور، زهرا، (1386)، بررسی تطبیقی سیر افلاک و مبانی اسطوره‌ای و دلالت‌های نجومی آن در معراج‌نامه، سیرالعباد و کمدی الهی، فصلنامه زبان و ادب، شماره 33، 43-22.
پرستش، شهرام؛ جان‌نثاری، بهرام، (1390)، روایت جنگ ایران و عراق در رمان، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 4 (2)، 56-21.
رجبی، زینب؛ پورمند، حسنعلی، (1398)، تحلیل نگاره یوسف و زلیخا اثر کمال‌الدین بهزاد بر اساس نظریه ترامتنیت ژنت، کیمیای هنر، دوره 8 (32)، 95-77.
شریعتی‌فر، علی‌اکبر، (1399)، گونه‌های «هم‌حضوری» و «تراگونگی» پیش‌متن داستان اسکندر شاهنامة فردوسی در پس‌متن شرفنامة حکیم نظامی؛ براساس نظریة ژرار ژنت، پژوهشنامه ادبیات داستانی دانشگاه رازی، دوره 10 (1)، 65- 49.
شریفی، س. (2022، 24 آوریل) . مصاحبه شخصی.
کرولین، ریچارد، (1400)، چگونه از هر روایتی فیلم نامه اقتباس کنیم؟، چاپ 1، انتشارات امیرکبیر.
گنجوی، نظامی، (1400)، خمسه نظامی (5 جلدی)، چاپ 4، انتشارات ققنوس.
لاجوردی، فاطمه، (1384)، بررسی مبانی اعتقادی و آئینی درکلیسای ارتودکس، نشریه فلسفه تحلیلی، دوره 2 (3)، 170-135.
محمدی، محتشم؛ بازیاری، ایوب؛ رئیسی، مهوش، (۱۳۹۴)، شاهنامه فردوسی پیش متن شاهنامه شاه طهماسبی " با تاکید بر نگاره های داستان رستم و سهراب "، هشتمین همایش پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی، ۲۷۲-۲۵۷.
مشهدی، امیر محمد؛ شیخ حسینی، زینب، (1397)، نقد و تحلیل عناصر داستان در منظومه‌های خسرو و شیرین نظامی و شیرین و خسرو هاتفی، نشریه علوم ادبی، دوره 8 (31)، 86-59.
مشهدی، امیر محمد؛ اسفندیار، سبیکه، (1394)، تحلیل بن مایه های عرفانی داستان «خسرو و شیرین» نظامی، پژوهشنامه عرفان، دوره 9 (19)، 182-161.
نامورمطلق، بهمن، (۱۳۸۶)، ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن‌ها، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره ۵۶، ۹۸-۸۳.
نامورمطلق، بهمن، (۱۳۹۴)، درآمدی بر بینامتنیت،چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.
نامورمطلق، بهمن، (۱۳۹9)، تراروایت، روابط بیش‌متنی روایت‌ها، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.
نامورمطلق، بهمن؛ کنگرانی، منیژه، (۱۳۸۸)، از تحلیل بینامتنی تا تحلیل بینا گفتمانی، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، دوره 3 (12)، ۹۴-۷۳.
نامور مطلق، ب. (2022، 25 می) . مصاحبه شخصی.
نامور مطلق، ب. (2022، 14 آوریل-5 می) . مصاحبه شخصی.
نوروزی، نسترن؛ موسوی‌لر، اشرف‌السادات؛ دانشگر، فهیمه، (۱۳۹۶)، بازخوانی بیناگفتمانی نقاشی، و سه اقتباس معاصر آن «حکایت یوسف و زلیخا»، فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ ارتباطات، دوره 20 (48)، ۲۹۶- ۲۶۵.
نوروزی، نسترن؛ نامورمطلق، بهمن، (1397)، خوانش بیش‌متنی چهار اثر برگزیده تصویرسازی کلودیا پالماروسی با پیش‌متن‌هایی از نقاشی ایرانی، نشریه هنرهای زیبا، دوره 23 (1)، 16-5.
نوروزی، نسترن، (1398)، برداشت‌های پست مدرنیستی کلودیا پالماروسی و سودی شریفی از نگاره خلیفه هارون در حمام کمال‌الدین بهزاد، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، دوره 2 (3)، 103-77.
نوروزی، نسترن، (1398)، خوانش بیناگفتمانی نقاشی‌های اقتباس شده معاصر از آثار کمال الدین بهزاد، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه الزهرا.
هاچن، لیندا، (1396)، نظریه‌ای در باب اقتباس، ترجمه مهسا خداکرمی، چاپ دوم، نشر مرکز.
Dahiya, Sumitra, (2020) , An Appeal of Adaptation in Postmodern Age: A Brief Introduction to Linda Hutcheon's A Theory of Adaptation, Vol. 20:10.
Genette, Gerard, (1982) , Palimpsests, la literature au second degree, Paris: Seuil
Hutcheon, Linda, (2006) , A Theory of Adaptation, Britain: Published by Routledge.
Rajabi, Zeinab; Ghazizadeh, Khashayar, (2018) , A Comparative Study of Mystical-Visual Expression of Nizami Stories in Two Paintings of Haft Peykar and the Death of Shirin by Emphasizing the Relationship between Visual Structure and Story Context, Journal of Visual Art and Design Institut Teknologi Bandung, Vol. 10, No. 2, 2018, 155-170.
Norouzi, Nastern, (2018) , interdiscursive reading of contemporary paintings adapted from the works of Kamaluddin Behzad, PhD thesis, Al-Zahra University.
Simonet, Guillaume, (2010) , The concept of adaptation: interdisciplinary scape and involvement in climate change, Veolia Environment, Vol. 3: 1.
URL1: www.collections.dma.org
URL2 :www.deborahcoltongallery.com
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,547 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 374 |
||