مطالعه تطبیقی هنر پیکرنگاری درباری محمدعلی دولتشاه حاکم کرمانشاه در دوره قاجار (1237-1167) با آثار دوره فتحعلی شاه قاجار (1212-1250) | ||
| فصلنامه نگره | ||
| دوره 19، شماره 70، تیر 1403، صفحه 73-91 اصل مقاله (3.34 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2022.15471.2934 | ||
| نویسنده | ||
| الهه پنجه باشی* | ||
| دانشیار گروه نقاشی ، دانشکده هنر ، هیات علمی دانشگاه الزهرا | ||
| چکیده | ||
| محمدعلی دولتشاه، حاکم کرمانشاه فرزند ارشد فتحعلی شاه قاجار است. او در دوره حکم‌فرمایی بر کرمانشاه اقدامات و خدمات ارزنده‌ای از خود برجای گذاشت. در دربار او، هنر مانند دربار تهران فعال بوده و تنوع آثار هنری مانند سنگ‌نگاره و نقاشی و غیره دیده می‌شود. موضوعات این آثار رسمی و درباری و متأثر از مکتب تهران است. هدف این پژوهش مطالعه آثار به‌جای مانده از دربار محمدعلی دولتشاه که شامل سنگ‌نگاره، نقاشی و تمثال نقاشی شده است. همچنین پی بردن به وجوه شباهت آثار دربار دولتشاه با دربار پدرش فتحعلی شاه است و از تطبیق آثار مشخص می‌شود، دولتشاه با هدف تأکید بر شباهت‌های تصویری خویش و فتحعلی شاه، به اعتراض بر عدم انتخاب ولیعهدی با کشف ارزش و اهمیت تصویر پرداخته است. سؤال‌های پژوهش عبارت‌اند از: 1. چه ارتباطی میان آثار دربار دولتشاه با آثار هنری دوره فتحعلی شاه دیده می‌شود؟ 2. وجوه تشابه آثار دربار دولتشاه و فتحعلی شاه قاجار در چیست؟ روش تحقیق مطالعه پیش رو پژوشی بنیادین است و در راستای شناخت بهتر آثار مربوط به محمدعلی دولتشاه است؛ نوع پژوهش به روش تطبیقی با ماهیت تاریخی و به‌صورت کیفی انجام‌شده است. روش جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و فیش‌برداری انجام‌شده است. با توجه به موضوع مطالعه چند نمونه به روش تصادفی انتخاب و موردبررسی قرارگرفته‌اند که به‌وسیله‌ی معیارهای مرتبط به روش منطقی و قیاسی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرند و شیوه تحلیل آثار بر مبنای روش کیفی است. شیوه تحلیل آثار بر اساس بررسی اصول و قواعد تجسمی به‌کاررفته، در ویژگی‌های ظاهری آثار تجسمی و بر اساس تحلیل منطقی و قیاسی آثار است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد؛ آثار هنری به‌جای مانده از دوره دولتشاه متأثر از هنر رسمی و پیکرنگاری درباری از این دوره بوده و به‌عنوان سندی تاریخی برای ثبت و نمایش قدرت او و در اعتراض به عدم ولیعهدی به کار می‌رفته است. در تمامی تصاویر او با هیات فتحعلی شاه دیده می‌شود و بر مشروعیت خود برای رسیدن به سلطنت تأکید دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قاجار؛ پیکرنگاری؛ میرزا محمدعلی دولتشاه؛ فتحعلی شاه؛ هنر درباری | ||
| مراجع | ||
|
اسکارچیا، جیان روبرتو. (1384). هنر صفوی، زند و قاجار، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی.
آدامووا، آدل. (1386). نگاره‌های ایرانی گنجینه آرمیتاژ سده پانزدهم، ترجمه: زهره فیضی، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
آژند، یعقوب. (1385). مکتب نگارگری اصفهان، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
افشارسیستانی، ایرج. (1366). نگاهی به خوزستان، تهران: هنر.
بایبوردی، حسین. (1347). منبع وحید، شماره 58، ص 909-904.
پاکروان، امینه. (1377). آقامحمدخان قاجار، ترجمه: جهانگیر افکاری، انتشارات: جامی.
پاکروان، امینه. (1376). عباس‌میرزا و فتحعلی شاه، ترجمه: صفیه روحی، تهران: انتشارات تاریخ ایران.
پاکباز، رویین. (1379). دائرة‌المعارف هنر، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
خاوری شیرازی، فضل‌الله. (1380). تاریخ ذوالقرنین، جلد 1، تصحیح: ناصرافشار، تهران: کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
سپهر، محمدتقی. (لسان الملک). (1377). ناسخ التواریخ قاجاریه، جلد 1، جمشید کیانفر، تهران: انتشارات اساطیر.
شمس اشراق، عبدالرزاق. (1369). نخستین سکه‌های امپراتوری اسلام، اصفهان: دفتر فرهنگی استاک.
علیزاده بیرجندی، زهرا؛ ناصری، اکرم. (1395). پیوندهای هنر و سیاست در عصر قاجار و پیامدهای آن، مجله باغ نظر، سال 13، شماره 42، آذرماه 1395، ص 78-67.
فلور، ویلم. (1395). نقاشی دیواری در دوره‌ی قاجاریه، ترجمه: علیرضا بهارلو، تهران: انتشارات پیکره.
فیاضی، عمادالدین. (1378). بررسی اسنادی از نشان‌های طلا و نقره شهر در دوره‌ی پهلوی، پیام بهارستان، دوره دوم، سری دوم، شماره ششم، زمستان 1388، ص 629- 650.
کرزن، جورج ناتانیل. (1360). ایران و قضیه ایران، جلد 1، ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (آموزش انقلاب اسلامی).
گلزاری، مسعود؛ جلیلی، محمدحسین. (1347). کرمانشاهان باستان از آغاز تا سده سیزدهم، کرمانشاه: استانداری کرمانشاهان.
مرادی، یوسف. (1383). طاق‌بستان، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
میرزایی مهر، علی‌اصغر؛ حسینی، مهدی. (1396). کشف ارزش تصویر در هنر عهد فتحعلی شاه قاجار، نشریه مبانی نظری هنرهای تجسمی، شماره 4، ص 99-110.
میرزایی مهر، علی‌اصغر. (1397). مقایسه تطبیقی نقش برجسته‌های ساسانی و قاجار، نشریه مطالعات تطبیقی هنر، سال 8، شماره 15، بهار و تابستان 1397، ص 83-71.
مفخم، محسن. (1347). نشان‌های رسمی دولت شاهنشاهی ایران، تهران: انتشارات ایرانمهر.
مشیری، محمد. (1350). نشان‌ها و مدال‌ها و یادبودهای ایران در دوره پهلوی، تهران: انتشارات پازینه.
محمود، محمود. (1344). تاریخ روابط ایران و انگلیس، جلد 1، تهران: انتشارات اقبال.
نائبیان، جلیل؛ برزگر، سجاد؛ خاکسار بلداجی، ابراهیم. (1391). پیامدهای اجتماعی و سیاسی رقابت محمدعلی میرزا دولتشاه و عباس‌میرزا، مطالعات تاریخ فرهنگی، پژوهش‌نامه انجمن ایرانی تاریخ، سال 4، شماره 13، پاییز 1391، ص 137-107.
Diba, l.s.& Ekhtiar,M.(1998), Royal Persaian Paintings, Qajar Epoch Tauris Publishers, New York&London.
Raby,Julian. (1999), Qajar Portraits,AzimuthEditions,Iran Heritage Foundation.London,NewYork,I.B.Tauris Published.
Stocqeler,J.H.1832/Fifteenmonths Pilgrimage thorugh Untrodden tracts of Khuzistan and Persia in journey from of India to England, voll, London: Saunders and Othey Conduit Street.
Kepple,George.(1827).Personal narrative of a journey from India to England,Vol2,edit2,London:Henry Colburn.
http://www.seeiran.ir
www.vista.ir
wikipedia.org
https://collections.vam.ac.uk
.www.rct.uk | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 460 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 621 |
||