مقایسه تطبیقی مبانی نظام اقتصادی عصر اول عباسیان با مبانی نظام اقتصادی تراز در تمدن نوین اسلامی | ||
| فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی | ||
| دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 8، مهر 1400، صفحه 275-298 اصل مقاله (639.48 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/nic.2022.15516.1153 | ||
| نویسنده | ||
| محمد جاودان* | ||
| دانشجوی دکتری مدرسی تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، جمهوری اسلامی ایران | ||
| چکیده | ||
| نظام اقتصادی به‌عنوان عاملی پیش برنده در ایجاد و گسترش تمدن نوین اسلامی در عصر کنونی از اهمیت به سزایی برخوردار است و شناخت مبانی نظام اقتصادی عصر اول عباسیان و مقایسه‌ی تطبیقی آن‌ها با مبانی نظام اقتصادی اسلام در این مقاله موردپژوهش قرار گرفته است. تا ضمن برجسته‌سازی جهت‌های تمیز و تفکیک میان این دو نظام و تحلیل روش عمل نظام اقتصادی عباسیان در رشد و یا رکود این نظام؛ نقاط ضعف و قوت این نظام اقتصادی را نیز قابل استنتاج نماید. بنابراین پژوهش پیش روی با روشی تاریخی و تحلیلی و با ارائه‌ی اسناد تاریخی، به‌عنوان بحثی میان‌رشته‌ای به تبیین مبانی نظام اقتصادی عباسیان در عصر نخست، با مطابقت سنجی مبانی آن بر مبانی نظام اقتصادی اسلام در سه اصل مالکیت مختلط، آزادی اقتصادی در کادر محدود و عدالت اجتماعی پرداخته است که بدین ترتیب این تحقیق می‌تواند جهت تبیین نقاط مثبت و نیز آسیب‌شناسی تمدن اسلامی که در عصر عباسیان محقق گردید به کار گرفته شود، تا آن را جهت بهره بری در سطح تمدن نوین اسلامی عرضه نماید | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظام اقتصادی؛ عباسیان؛ تمدن اسلامی؛ مالکیت مختلط؛ آزادی اقتصادی | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیم حسن، حسن (1388) ، تاریخ سیاسی اسلام ، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات بدرقه جاویدان.
ابن اثیر، عزالدین أبو الحسن على بن ابى الکرم المعروف بابن الأثیر (1385ق/1965م)، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر - دار بیروت.
ابن جوزی، جمال‌الدین ابی الفرج عبدالرحمن بن علی الشهیر بابن الجوزی (1342ق)، مناقب بغداد معه تاریخ مساجد بغداد و آثارها، تصحیحه و تعلیقه محمد بهجة الاثری البغدادی، بغداد، مطبعه الدارالسلام.
ابن حوقل، محمد بن حوقل (1345)، صورة الارض، ترجمه جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ابن سعد، محمد بن سعد بن منیع الزهری (1416ق/1995م)، الطبقات الکبری، بیروت، داراحیاء التراث.
ابن طقطقا، محمد بن علی بن طباطبا المعروف بابن الطقطقا (1372/1414ق)، الفخرى فی الآداب السلطانیه و الدول الاسلامیه، قم، منشورات الشریف الرضی.
ابن مسکویه، ابوعلی مسکویه الرازى (1379)، تجارب الأمم، تحقیق ابو القاسم امامى، تهران، انتشارات سروش.
انصاری، مرتضی (1415ق)، مکاسب محرمه، قم، منشورات دارالذخائر.
پورشعبانیان، زهرا (1399)، آینده‌پژوهی وقف‌های جدید در تمدن نوین اسلامی، دو فصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره‌ی3 ، شماره‌ی2، تهران: دانشگاه شاهد، صص69-96
پیرنیا، حسین (1347)، تفکر علمی و توسعه اقتصادی و اجتماعی، تهران، انتشارات مروارید.
پیروزمند، علیرضا و محمد خورشیدی (1389)، مؤلفه‌های ساختاری تمدن سازی اسلامی (با رویکرد آینده‌پژوهی)، دو فصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره‌ی2، شماره‌ی1، تهران: دانشگاه شاهد، صص328-352
جهشیاری، ابی‌عبدالله محمد بن عبدوس الجهشیاری (1430ق/2009م)، الوزراء و الکتاب، اعاده و تحقیق ابراهیم صالح، ابوظبی، هیئه ابوظبی للثقافه و التراث - المجمع الثقافی.
خطیب البغدادی، حافظ ابی بکر احمد بن علی بن الخطیب البغدادی، [بی‌تا]، تاریخ بغداد او مدینه السلام، بیروت، دارالکتب العلمیه.
خواند میر، غیاث‌الدین بن همام الدین الحسینی (1380) ، تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، تهران ، خیام.
ریس، ضیاءالدین (1373)، خراج و نظام‌های مالی دولت‌های اسلامی، ترجمه فتحعلی اکبری، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان.
زرّینکوب، عبدالحسین (1373)، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
زیدان، جرجی (1382)، تاریخ تمدن اسلام ، ترجمه علی جواهر کلام ، تهران ، موسسه انتشارات امیرکبیر.
سعید الشخیلی ، صباح ابراهیم (1396ق/1976م)، الاصناف فی العصر العباسی نشأت ها و تطورها، عراق، وزاره الاعلام.
شاکر الدجیلی، خوله (1379)، بیت‌المال پیدایش و تحولات آن، ترجمه محمدصادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
صدر، سید محمدباقر (1382/1425ق)، اقتصادنا، تحقیق مکتب الاعلام الاسلامی- فرع خراسان، قم، بوستان کتاب.
طبری، ابی جعفر محمد بن جریر الطبری (1387ق/1967م)، تاریخ الطبری- تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث.
طقوش، محمد سهیل (1383)، دولت عباسیان، ترجمه حجت‌الله جودکی، قم، موسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه.
قاضی ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم (1396ق/1976م)، الخراج، قاهره، المطبعه السلفیه.
قحف، منذر (1384)، «دین و اقتصاد: نظام اقتصادی اسلام و علم تحلیل اقتصاد اسلامی»، ترجمه سیدحسین میرمعزّی، مجله اقتصاد اسلامی، سال پنجم، (ش18): صص157-178.
قدامه بن جعفر، ابوالفرج (1370)، کتاب الخراج، ترجمه و تحقیق حسین قرچانلو، تهران، نشر البرز.
ماوردی، علی بن محمد بن حبیب البصری البغدادی الماوردی، (1422ق/2001م)، الاحکام السلطانیه والولایات الدینیه، دراسه و تحقیق محمد جاسم الحدیثی، بغداد، منشورات المجمع العلمی.
متز، آدام (1388)، تمدن اسلامی در قرن چهارم، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
مسعودى، ابوالحسن علی بن حسین (1389)، التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مسعودى، ابی الحسن علی بن حسین (1382)، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مکی، محمدکاظم (1383)، تمدن اسلامی در عصر عباسیان، ترجمه محمد سپهری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
مقدسى، أبو عبدالله محمد بن أحمد (1411 ق/1991م)، أحسن التقاسیم فى معرفه الأقالیم، القاهره، مکتبه مدبولى.
میر معزی، سید حسین (1378)، نظام اقتصادی اسلام (مبانی فلسفی)، قم، کانون اندیشه جوان.
نمازی، حسین (1386)، نظام‌های اقتصادی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
نور احمدی، محمدجواد (1389)، اقتصاد دینی از منظر اندیشمندان مسلمان و مسیحی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
سید رضی (1382)، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات نسیم کوثر.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب بن جعفر بن وهب المعروف بابن الواضح (1373/1414ق)، تاریخ یعقوبی، قم، منشورات الشریف الرضی.
یوسفی، احمدعلی (1382)، تأثیر مبانی فلسفی نظام اقتصاد اسلامی از دیدگاه امام علی (ع)، مجله اقتصاد اسلامی، ش9، صص 7-22.
یوسفی، احمدعلی (1387)، نظام اقتصاد علوی، مبانی، اهداف و اصول راهبردی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
Subhi Y. Labib , "Capitalism in Medieval Islam", The Journal of Economic History , (1969):79-96
_____ , The Cambridge economic history of Europe, Cambridge University Press, ISBN 0521-08709-0
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 456 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 364 |
||