فرایند تکوین «خیرِ کبیر»(خوانشی تمدنی از آیه‌ی «سُنبُله» در قرآن کریم) | ||
| فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی | ||
| دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 7، فروردین 1400، صفحه 347-374 اصل مقاله (837.74 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/nic.2021.14502.1100 | ||
| نویسندگان | ||
| حبیب اله بابائی* 1؛ فاطمه مرادی2 | ||
| 1استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، رئیس پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی | ||
| 2کارشناس ارشد مطالعات قرآنی- تمدنی، حوزه جامعه الزهرا قم. | ||
| چکیده | ||
| تمدن دارای معنای هنجاری است و یکی از عناصر آن امر هنجاری، وجود متراکم نیکی‌ها، معروف‌ها، و خیرها در فرایند تمدنی است. اینکه چه «خیر»ی میتواند در تراز یک تمدن ظاهر شود و در صورتبندی تمدن نیز نقش ایفا کند و اینکه زایش «خیر تمدنی» چه ساز و کاری را طی میکند و خیرِ خُرد چگونه تبدیل به خیرِ کلانِ اجتماعی میشود، سؤال مرکزی این مقاله است. در این مقاله نه به همه‌ی ابعاد تمدنیِ «خیر»، بلکه صرفا به خوانشی تمدنی از عنصر «خیر» پرداخته شده است تا با استفاده از آیه «سُنبُله» در قرآن، فرایند بزرگشدگی و کلان‌بودگی خیر را در مقیاس یک جامعه و یا تمدن معلوم کند و از منظر الهیاتی بر این آموزه تاکید نماید که عنصر «فی الله» یا «فی سبیل الله» بودن هر چند در نگاه اولیه یک امر الهیاتی و سلوکی به نظر میرسد، لیکن در معنای اجتماعی و تمدنی میتواند کارکردهای بزرگ تمدنی داشته باشد و یک خیر کوچک را در سطح یک تمدن اثربخش سازد.هدف از این سیر الهیاتی ـ اجتماعی و الهیاتی ـ تمدنی در مقاله، تبیین مکانیسم کلان‌شدگی پدیده‌های اجتماعی از یک سو، و بیان آثار عناصر الهیاتی در عرصه‌های اجتماعی از سوی دیگر است. در این مقاله برای رسیدن به چنین هدفی بر یک آیه از غُرر آیات قرآنی تأکید و تمرکز شده است تا بتوان با خوانشی تمدنی و سیستماتیک از یک آیه، فرایند تمدنی را از منظر الهیات اسلامی نشان داد و آن را در برنامه‌های تمدنیِ جهان اسلام توصیه نمود | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیه‌ی سنبله؛ خوانش تمدنی؛ خیر بزرگ؛ خیر متوسط؛ خیر کوچک؛ خیر باطل | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
صحیفه سجادیه.
ابوالفضل، مُنا، (1426)، الامه القطب نحو تأصیل منهاجی لمفهوم الامه فی الاسلام، القاهره: مکتبه الشروق الدولیه.
بابایی، حبیب اله، (1396)، «شاخص‌های تمدن در دو رویکرد عرفی و قدسی»، دوفصل نامه پژوهشهای تمدن نوین اسلامی، سال اول، شماره 2،ص 11-47.
----------- (1399)، تنوع و تمدن در اندیشه اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بحرانی، سید هاشم، (1416)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات بنیاد بعثت.
ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، (1383)، اسباب نزول، تهران: نشر نی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412)، المفردات فی غریب القرآن، دمشق بیروت: انتشارات الدار الشامیه.
سمرقندى، نصر بن محمد، تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم، تحقیق عمروى، عمر، دار الفکر، لبنان- بیروت، 1416 هـ ق.
طباطبایی، سید محمد حسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن، (1373)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
فیض کاشانی، ملا محسن،(1415)، تفسیر الصافی، تهران: انتشارات الصدر.
قرشی، سید علی اکبر، (1371)، قاموس قرآن، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1429)، اصول کافی، قم: دارالحدیث.
مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
یزدان‌پناه، یداله، (1399)، شهادت و امتداد اجتماعی آن، در کتاب عقل سرخ، به اهتمام سید مجید امامی و آرزو نیکوئیان، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 540 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 386 |
||