ادراک فضایی در مفاهیم و مبانی الگوهای شکل دهنده شهر اسلامی | ||
فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی | ||
مقاله 9، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 7، فروردین 1400، صفحه 1-40 اصل مقاله (1.59 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/nic.2021.13874.1055 | ||
نویسندگان | ||
خدیجه السادات موسوی چراغ آبادی* 1؛ علی علایی2؛ سیدرضا موسوی3 | ||
1کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران | ||
2استادیار، دانشکده آموزش فنی و حرفهای سما، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران | ||
3دانشجوی دکترای مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران | ||
چکیده | ||
اسلام بهعنوان عالیترین و تنها منبع واحد برای سعادت انسان، توانایی دستیابی به محیطی با ارزشهای واقعی فردی و اجتماعی با هویت اسلامی را دارد. در این رابطه شهر اسلامی با تأثیرپذیری از فرهنگ و آموزههای دینی، از قابلیت داشتن جامعهای پایدار و ایدهآل، برای رشد فضایل انسانی و رسیدن به کمال نهایی برخوردار است. هدف این تحقیق ایجاد محیطی مطابق با اصول و ارزشهای اسلام؛ متناسب با نیاز و فعالیت مسلمانان برای رسیدن به سرزندگی معنایی و تقرب الهی است. بنابراین ضمن بررسی دیدگاه دین اسلام به مبحث شهر، هنر و معماری اسلامی، سعی دارد؛ تعاریف، فعالیتها و عرصههای مختلف اجتماعی و فردی انسان در ارتباط با عوامل مؤثر در ادراک محیطی آرمانشهر اسلامی را شناسایی نماید. یافتههای پژوهش نشان میدهد؛ بازبینی و کاربردی شدن کیفیتهای فضایی، عناصر و کالبد محیط در استفاده از منابع، اصول و معیارهای ارزشی شهر اسلامی، با در نظر گرفتن تنوع فضایی، شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زمانی و مکانی هر شهر با کلیت ثابت برای رسیدن به شهر ایدهآل در حکومت آخرالزمان قابلیت وجودی خواهد داشت. تحقیق حاضر کیفی است، و با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، با تجزیه و تحلیل و جمعآوری اطلاعات، از نوع مطالعه اسنادی و تاریخی، به بررسی ویژگیها و عوامل مؤثر در ساختار شهر اسلامی میپردازد. | ||
کلیدواژهها | ||
آرمانشهر اسلامی؛ کیفیت فضایی؛ فرهنگ و هویت؛ تکامل انسانی؛ توحید | ||
مراجع | ||
ابن الرامی، ابن الرامی (1988)، الاعلان باحکام البنیان، تحقیق عبدالستار، اسکندریه.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، (1345و1390)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد بروین گنابادی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب
احمدی، حسن و کاظم افرادی (1391)، «سیر تفکرات پیرامون مدینه فاضله در جهان اسلام»، نشریه آموزههای فلسفی اسلامی، پژوهشها، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 11، پاییز و زمستان 1391، صص 29-3
اصیل، حجتاله (1381)، آرمانشهر در اندیشه ایرانی، تهران، نشر نی، چاپ دوم.
الکساندر، کریستوفر (1392)، سرشت نظم ساختارهای زنده در معماری، ترجمه رضاسیروس صبری و علی اکبری، تهران، نشر پرهام نقش.
انصاریان، حسن (1376)، صحیفه کامل سجادیه امام زین العابدین (علیه السلام)، قم، انتشارات پیام آزادی، چاپ چهارم.
باقری، اشرفالسادات، (1386)، نظریههایی درباره شهرهای قلمرو فرهنگ اسلامی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
برکپور، ناصر (1380)، «پایداری هویت در محلههای مسکونی»، گفتگو با کامران ذکاوت، مجله شهرداری ها، سال سوم، شماره 25 ، ص.ص. 26-23
پاک، محمدرضا (1387)، «پارادایم شهرسازی اسلامی، وقف و حفظ محیط زیست»، مجموعه مقالات نخستین همایش آرمانشهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، 4 اسفند 1387، ص.ص. 150-135.
پاینده، الف (1386)، نهجالفصاحه: مجموعه کلمات قصار حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم)، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ دوم.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، (1366)، غرر الحکم و دررالکلم، شرح جلال الدین محمد خوانساری، مقدمه و تصحیح میرجلال حسینی ارموی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
توحید مفضل (1359)، امام جعفر صادق (علیه السلام)، ترجمه ملا محمدباقر مجلسی، تهران، انتشارات فقیه.
تولایی، نسرین (1382)، «نقش مذهب در شکلگیری فضای جغرافیایی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال هجدهم، شماره 69، مشهد، ص.ص. 73-62
جعفری، علامه محمدتقی (1378)، ترجمه نهج البلاغه، امیرالمؤمنین (علیه السلام)، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ اول.
جعیط، هشام، (1372)، کوفه پیدایش شهر اسلامی، ترجمه ابوالحسن سروقدمقدم، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
خالدین، ستار و موسی عربی، (1397)، «جایگاه شهر از منظر منابع اسلامی»، فصلنامه افق تمدن اسلامی ، فرهنگستان علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 22 ، شماره 1، بهار و تابستان (1340 هجری قمری)، ص.ص. 57-78
دانتون، ام (1386)، «مفهوم اجتماعی مکان»، شهرنشینی در اسلام (مجموعه مقالات)، جلد اول، مرکز مطالعات فرهنگی خاورمیانهای توکیو، ترجمه مهدی افشاری، دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ دوم، تهران، ص.ص 70-41.
رهنما، محمدرحیم، وفایی، مهدی و رضا صمد، (1395)، «تجلی هویت اسلامی در طراحی محلات جدید براساس مؤلفهها اسلامی نمونه موردی: محله امامیه غربی مشهد»، باغنظر، سال سیزدهم، شماره 41، مهر و آبان 1395، ص.ص. 56-47.
رییسی، محمدمنان، (1394)، «واکاوی تمایز ماهوی مدینه (شهر) و قریه (روستا) در ادبیات قرآنی»، باغنظر، سال سیزدهم، شماره 40، مرداد و شهریور 1395، ص.ص. 26-19
شفقی، سیروس (1387)، «پیش درآمدی بر شهر اسلامی و افتراق آن با شهر غربی»، مجموعه مقالات نخستین همایش آرمانشهر اسلامی، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، دانشگاه اصفهان، 4 اسفند 1387، ص.ص. 130-121
طاهری، مهدی، (1398)، «جایگاه معماری در بسط توحیدی از منظر فقه و فلسفه سیاسی»، دوفصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 2، شماره 1، بهار و تابستان 1398، ص.ص. 269-239.
فارابی، ابونصر (1361)، اندیشههای اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه سیدجعفر سجادی، تهران، انتشارات طهوری، چاپ دوم.
عاملی، جعفر مرتضی، (1389)، شهر اسلامی: نشانهها و شناسهها، قم، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
عبدالستار، عثمان محمد،(1376)، مدینه اسلامی، ترجمه چراغی، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
عشایری، طاها، عباسی، الهام، فاطمه عمرانی نژاد، و فاطمه نامیان،«تحلیل تاریخی – جامعهشناختی پایان تمدنهای انسانی با تأکید بر نهج البلاغه»، دوفصلنامه علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 1، شماره 2، پاییز و زمستان 1397، ص.ص. 153-177
کاهن، کلود، (1370)، درآمدی بر تاریخ اسلام در قرون وسطی، ترجمه اسدالله علوی، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس.
مطهری، مرتضی (1357)، عدل الهی، قم، انتشارات صدرا.
مور، تامس (1361)، آرمانشهر (اتوپیا)، ترجمه داریوش آشوری و نادر افشار نادری، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ اول.
موسوی چراغ آبادی، خدیجه السادات (1395)، «واکاوی محوریت حفظ حجاب و حریم در کالبد معماری ایرانی – اسلامی (طراحی مورد: مجتمع مسکونی فرهنگیان در شهرکرمانشاه)»، پایاننامه کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، صص 289-1
نقیزاده، محمد (1389)، «تفکر توحیدی و سازمان فضایی شهر در تمدن اسلامی»، نشریه هنر، شماره 144، ص.ص 79-66
نقیزاده، محمد (1387)، شهر و معماری اسلامی (تجلیات و عینیات)، اصفهان، انتشارات مانی، چاپ اول.
نقیزاده، محمد (1392)، «شهر اسلامی و روش بهرهگیری از متون مقدس»، نشریه هنر، شماره 177، ص.ص 34-24
وبر، ماکس، (1375)، شهر در گذر زمان، ترجمه شیوا کاویانی، شرکت سهامی انتشار، تهران.
Alexander, Christopher (2004), “The Nature of Order: an Essay on the Art of Building and the Nature of Universe” (four books), Oxford university press, New York
Bosworth C Edmond ( 2007), Historic Cities of the Islamic World, Brill, Netherlands
Harvey, David (2002), “Social justice, postmodernism and the city”, In S. Fainstein and S. Campbell (eds.), Readings in urban theory, Blackwell, Malden and Oxford.
Harvey, D (1973), “Social justice and the city”, Edward Arnold, London.
Burckhardt, T (2009), Art of Islam: Language and Meaning, World Wisdom, Bloomington, Indiana.
Manheim, K (1956), Ideologie et Utopie, trad.p. Raullet,M. Rivier. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,402 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 492 |