خوانش باختینی سه رمان جنگ: زمین سوخته، نخل‌های بی‌سر و پرسه در خاک غریبه | ||
| دو فصلنامه ادبیات دفاع مقدس | ||
| مقاله 1، دوره 4، شماره 7، مهر 1399، صفحه 1-16 اصل مقاله (498.69 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه حسینی اسحاق آبادی* 1؛ محمد پارسانسب2؛ حسین بیات3 | ||
| 1دکترای ادبیات فارسی ، دانشگاه خوارزمی | ||
| 2استاد، گروه زبان وادبیات زبان فارسی، دانشگاه خوارزمی | ||
| 3استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی | ||
| چکیده | ||
| بیشتر رمان‌های فارسی جنگ، با رویکرد ایدئولوژیک به نگارش درآمده‌اند؛ ازاین‌رو، پژوهش حاضر، با هدف مطالعة میزان گفت‌وگومندی در این رمان‌ها و مقایسة ارزش ادبی و بعد ایدئولوژیک آن‌ها، بر آن است تا نشان دهد که این آثار، توانسته‌اند به مفهوم رمان از نگاه باختین نزدیک شوند یا اینکه در حیطة تک‌صدایی باقی مانده‌اند. اگرچه پیشتر، پژوهش‌هایی در این حوزه صورت گرفته‌است، با توجه به اهمیت این موضوع، ضرورت تکمیل آن، با توجه به دیگر رمان‌های جنگ نیز وجود دارد؛ ازاین‌رو، این مقاله، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، به خوانش باختینی سه رمان جنگ و بررسی مؤلفه‌هایی مانند کرونوتوپ، گفت‌وگومندی و کارناوال‌گرایی در این آثار می‌پردازد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد در میان رمان‌های بررسی‌شده، احمد محمود که دیدگاهی متفاوت با گفتمان حاکم دارد، در زمین سوخته، با انتخاب شخصیت‌هایی از طیف‌های مختلف اجتماع، با دیدی انتقادی به روایت جنگ پرداخته و چندصدایی در این اثر، از قوت بیشتری برخوردار است، اما در رمان نخل‌های بی‌سر، به‌دلیل غلبة رویکرد ایدئولوژیک، تک‌صدایی بر متن غلبه دارد. با فاصله‌گرفتن از فضای جنگ، احمد دهقان، با وجود اعتقاد به ارزش‌های دفاع مقدس، تلاش می‌کند تا با نگاهی همه‌جانبه به روایت جنگ بپردازد و صداهای مخالف را نیز منعکس کند، اما در نهایت، اقتدارگرایی راوی، مانع از تحقق چندصدایی در رمان وی شده‌است. می‌توان گفت که داستان‌نویسان جنگ، نتوانسته‌اند به‌طور کامل، از نگاه ایدئولوژیک از این رویداد تاریخی دور شوند و در نهایت، بر ترسیم بُعد تراژیک جنگ متمرکز می‌شوند که به تقویت جنبة عاطفی این آثار می‌انجامد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رمان فارسی جنگ؛ باختین؛ زمین سوخته؛ نخل‌های بی‌سر؛ پرسه در خاک غریبه | ||
| مراجع | ||
|
1ـ احمدی، بابک. (1372). ساختار و تأویل متن، چاپ دوم. تهران: مرکز.
2ـ اکوتوریه، میشل. (۱۳۸۳). «میخائیل باختین، فیلسوف و نظریه‌پرداز رمان». ترجمه آذین حسین‌زاده. زیباشناخت، ش ۱۰، صص ۱۹۷ـ۲۲۲.
3ـ انصاری، منصور. (1384). دموکراسی گفت‌وگویی. تهران: مرکز.
4ـ باختین، میخائیل. (۱۳۸۷). تخیل مکالمه‌ای. ترجمه رؤیا پورآذر. تهران: نشر نی.
5ـ برتنس، هانس. (1384). مبانی نظریة ادبی. ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
6ـ تامسون، فیلیپ. (1384). گروتسک در ادبیات. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
7ـ تودوروف، تزوتان. (1379). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی. تهران: آگه.
8-ــــــــــــــــــ (۱۳۹۱). منطق گفتگویی میخائیل باختین، چاپ دوم. ترجمه داریوش کریمی. تهران: مرکز.
9ـ. جونز، ملکم وی. (1388). داستایفسکی پس از باختین. ترجمه امید نیک فرجام. تهران: مینوی خرد.
10ـ حنیف، محمد. (1392) «مقایسة سبک زندگی در داستان‌های نخل‌های بی‌سر و عشق در منطقة ممنوع قاسمعلی فراست». مطالعات سبک زندگی، سال دوم، ش 4، صص 77ـ104.
11ـ دهقان، احمد. (1393). پرسه در خاک غریبه، چاپ دوم. تهران: نیستان.
12ـ سلیمانی، بلقیس. (1380). تفنگ و ترازو. تهران: روزگار.
13ـ غفاری، سحر؛ سعیدی، سهیلا. (1393). «کارناوال‌گرایی در شطرنج با ماشین قیامت». نقد ادبی، ش 25، صص 99ـ120.
14ـ فراست، قاسمعلی. (1363). نخل‌های بی‌سر، چاپ دوم. تهران: انجام کتاب.
15ـ محمود، احمد. (1388). زمین سوخته، چاپ هشتم. تهران: معین.
16ـ نولز، رونالد. (1391). شکسپیر و کارناوال پس از باختین. ترجمه رؤیا پورآذر. تهران: هرمس.
17ـ هولکوئیست، مایکل. (1395). مکالمه‌گرایی. ترجمه مهدی امیرخانلو. تهران: نیلوفر.
18 - cuddon, J.A (1999), Dictionary of literary terms and literary theory, published in penguin books.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 510 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 334 |
||