تحلیل و بررسی نقوش کاشی‌کاری تکیه معاون الملک کرمانشاه با استفاده از روش آزمون ناپارامتری آماری (کای اسکوئر) | ||
| فصلنامه نگره | ||
| دوره 18، شماره 66، تیر 1402، صفحه 103-119 اصل مقاله (2.33 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2021.13413.2627 | ||
| نویسنده | ||
| محمد مهدی مقدسی* | ||
| استادیار، گروه معماری، مرکز قصر شیرین، دانشگاه آزاد اسلامی، قصر شیرین | ||
| چکیده | ||
| از ویژگی‌های معماری دوره قاجاریه در ایران از منظر آثار هنری، همگام شدن آن‌ها با مضامین مذهبی، ادبی و اساطیری است. بنای «تکیه معاون الملک» کرمانشاه یکی از شاخص‌ترین آثار معماری دوره قاجاریه با بهره‌گیری از تزئینات کاشی‌کاری با چنین مضامینی است. این پژوهش به‌منظور تبدیل کیفیت نقوش هنری یک بنای سنتی به کمیتی قابل‌سنجش است و از منظر آماری به تحلیل معنی‌داری ارتباط بین فضاهای معماری تکیه و زمینه و رنگ غالب کاشی‌کاری موجود در آن‌ها می‌پردازد. هدف اصلی آن تعیین میزان و نوع ارتباط بین فضای معماری تکیه و زمینه نقوش، رنگ غالب و تکرارپذیری آن‌ها با استفاده از یک روش آماری معین بوده است. مهم‌ترین سؤالات این پژوهش عبارت‌اند از: 1. دسته‌بندی نقوش تکیه معاون الملک کرمانشاه چگونه است؟ 2. رابطه آماری و معنی‌دار بین فضای معماری تکیه و زمینه نقوش و رنگ غالب آن‌ها چیست؟ تحقیق حاضر ازنظر نوع پژوهش، کاربردی بوده و ازنظر روش پژوهش در زمره تحقیق‌های کمی و آمار استنباطی است. ازآنجاکه نوع متغیرهای این تحقیق از نوع ناپارامتری ارزیابی است از آزمون کای اسکوئر در نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس استفاده‌شده است. در این پژوهش در ابتدا تبیین مبانی نظری و تعریف متغیرهای تحقیق با استناد به مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و به روش تحلیلی و توصیفی انجام‌شده و سپس با استفاده از مطالعات میدانی و پیمایشی، این متغیرها با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی در قالب جداول تبیین و تلخیص گردیده است. با توجه به نتایج این پژوهش و مقادیر آزمون کای اسکوئر 63.96 میتوان با قاطعیت گفت بین نوع فضاها در تکیه معاونالملک و زمینه نقوش کاشی‌کاری‌ها رابطه معنادار و سامانمند وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون کرامر جهت نشان دادن شدت این رابطه با مقدار 0.906 نشان می‌دهد؛ که رابطه‌ای قوی و با شدت بالا بین این دو متغیر وجود دارد. همچنین بین دو متغیر زمینه و رنگ غالب نقوش کاشی‌کاری نیز با توجه به کوچک‌تر بودن از 0.05 رابطه معناداری وجود دارد که با توجه به ضریب 0.757 آزمون کرامر میتوان گفت شدت این رابطه نسبتاً قوی است. بر اساس سایر نتایج حاصله، بین دو متغیر نوع فضای معماری و رنگ غالب نقوش کاشی‌کاری در تکیه معاونالملک ارتباط قوی وجود ندارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تکیه معاون الملک؛ کاشی‌کاری؛ قاجاریه؛ آزمون کای اسکوئر | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب. (1389). نگارگری ایران. تهران. انتشارات سمت.
پرویزی، اکبر. (1384). نگاره‌های تکیه معاون الملک کرمانشاه. نشریه علمی و پژوهشی نگره. شماره 1. صص 86-77.
پنجه باشی، الهه و فرنیا فرهد (1394). مطالعه نقوش مذهبی در کاشیهای تکیه معاون الملک. نشریه علمی پژوهشی نگارینه هنر اسلامی. شماره 7 و 8. صص 29-15.
حبیب پور، کرم و رضا صفری. (1388). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی). تهران. انتشارات متفکران.
حقی مقدم، زینب. (1392). معرفی اثری ناشناخته از نقاشی قهوه‌خانه‌ای، حسین قولر آقاسی. همایش ملی باستان‌شناسی ایران، دست آوردها، فرصت‌ها، آسیب‌ها. دانشکده هنر بیرجند.
خزایی، محمد. (1381). نمادگرایی در هنر اسلامی. مجموعه مقالات هنر اسلامی. تهران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خزائی، محمد و محسن طبسی. (1383). صورت و معنا در نقاشی قهوه‌خانه، کاشی‌کاری با موضوع عاشورا. فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات هنر اسلامی. شماره 1. ص 156.
ذوقی حسینی، الهه. (1392). معماری تکایای ایرانی. تهران. نشر طهان.
زارعی، محمدابراهیم و یدا... حیدری بابا کمال. (1395). تأملی بر مضامین هنری و منشأ کاشیهای قاجاری تکیه معاون الملک کرمانشاه. نشریه علمی پژوهشی هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی. شماره 68. صص 64-53.
شایسته فر، مهناز. (1390). انعکاس مضامین سوره یوسف در نقاشی‌های دیواری عباسیه تکیه معاون الملک کرمانشاه. کتاب ماه هنر. شماره 159. صص 63-54.
شهبازی، سیاوش و سروش شهبازی. (1386). تکیه معاون الملک جلوه‌گاه هنر مذهبی و حماسی چهره‌های تاریخی ایران. کتاب ماه هنر. شماره 103. ص 46.
ضرغام، ادهم و فرناز گروئیانی. (1393). نقش خیر و شر در آثار حسین قولر آقاسی. نشریه علمی و پژوهشی نگره. شماره 30. صص 18-1.
گلشن، میترا. (1390). نقد و بررسی و تحلیل کیفی مرمت‌های انجام‌شده در مورد کاشیهای تکیه معاونالملک کرمانشاه بامطالعه موردی بر روی تابلوی کاشی حضرت سلیمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده هنر و معماری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
مهدی‌آبادی، ملیحه و سیامک خدیوی. (1381). تغییرات در معماری و تزئینات تکیه معاون الملک کرمانشاه. نشریه علمی پژوهشی اثر. شماره 33 و 34. صص 103-101.
نوروزی، نسترن و ابوالقاسم دادور. (1397) تطبیق زیبایی‌شناسی دیوارنگاری‌های مذهبی (واقعه کربلا) بقعه شاه زید و تکیه معاون الملک در تعامل با تعزیه. نشریه علمی پژوهشی نگره. شماره 48. صص 104-87.
Fehevvari, Geza. (2000). The art of the Islamic world in the Tareq Rajab museum, I.B. Tauvis & 40. Ltd. London.
O’Neill, John. (1993). Persian Tiles, The Metropolitan Museam of Art, New York.
Porter, Renetia. (1995). Islamic Tiles, Trustees of the British Museum by British museum press. London,pp.81.
Pedram, behnam. Mahdi, Hosseini. Gholamreza, Rahmani.(2017). The Importance of Painting in Qajar Dynasty based on the Sociogy Point of Viwe, Journal of History Culture and Art Research, Vol.6, pp. 985-998.
Grabar, Oleg.(2001). Reflections on Qajar Art and its Significance, Iranain Studies, Vol.34, pp. 1-4 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 975 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 690 |
||