تحلیل پیامدی جنبشهای مردمی منطقه خاورمیانه از منظر گسترش شکاف مذهبی شیعه و سنی | ||
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام | ||
مقاله 5، دوره 3، شماره 7، مهر 1394، صفحه 113-132 اصل مقاله (437.02 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/iws.2016.333 | ||
نویسندگان | ||
ابوالفضل ذوالفقاری* 1؛ مژده پورمحمدی2 | ||
1استادیار جامعهشناسی دانشگاه شاهد | ||
2دانشجوی کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه شاهد. | ||
چکیده | ||
جنبشهای منطقه اسلامی، تحت عنوان بهار عربی، یکی از چالشیترین موضوعات روز جامعه جهانی است. این جنبشها که از دسامبر 2010 در تونس آغاز گشتند، کشورهای مختلفی را دستخوش تحولات جدی قرار دادند. ابعاد مختلف خیزشهای مردمی در خاورمیانه و شمال آفریقا، پیچیدگی و گستردگی زیادی دارند. یکی از این ابعاد، تاثیری است که این جنبشها بر شکاف فرقهای بین شیعه و سنی در بین کل مسلمانان، خصوصا مسلمانان منطقه خاورمیانه داشتهاند. مقاله پیش رو تلاش کرده تا با استفاده از سطوح سهگانه منزا و بروکز برای تحلیل شکافهای اجتماعی-سیاسی، پیامدهای انقلابهای منطقه را بر شکاف مذهبی در جهان اسلام بررسی کند. بنظر میرسد شکاف سیاسی بین شیعه و سنی و اختلافات آنها، در مقطع کنونی، تعمیق و گسترش یافته است، و این گسترش هم برخاسته از روند خود انقلابها و جنبشهاست و هم ناشی از دخالتها و تفرقهافکنی-های خارجی. ما در اینجا بر فرایندی تمرکز می کنیم که منجر به شکلگیری ستیز و هویتیابی گروهی در طرفین این شکاف شده و در نهایت به ستیزهای کلان سیاسی منتهی شده است. لازم به ذکر است که این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است و دادهها با استفاده از روش کتابخانهای-اسنادی گردآوری شدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
بهار عربی؛ شکاف مذهبی شیعه و سنی؛ خاورمیانه؛ بحرین؛ سوریه | ||
مراجع | ||
فهرست منابع 1- منابع فارسی - احمدوند، شجاع و جعفر رجبی قرهقشلاقی (1389)؛ «شکافهای اجتماعی و امنیت ملی در اسرائیل»، فصلنامه بینالمللی روابط خارجی؛ ش 3، صص 73 تا 105. - امیرعبداللهیان، حسین (1390)؛ «ناکامی طرح خاور میانه بزرگ و خیزش بیداری اسلامی در جهان عرب: مطالعه موردی بحرین»، مطالعات راهبردی؛ ش 2، صص 135 تا 157. - بشیریه، حسین و حسین قاضیان (1380)؛ «بررسی تحلیلی مفهوم شکافهای اجتماعی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی؛ ش 20، صص 39 تا 74. - پناهی، محمدحسین (1391)؛ نظریههای انقلاب: وقوع، فرایند و پیامدها؛ چ 2، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). - جهانبین، فرزاد و فتحالله پرتو (1391)؛ «راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال جنبش بیداری اسلامی اخیر»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی؛ ش 3، صص 117 تا 143. - حاجییوسفی، امیرمحمد (1387)؛ «هلال شیعی؛ فرصتها و تهدیدها برای جمهوری اسلامی ایران، اعراب و آمریکا»، دانش سیاسی؛ ش 1، صص 159 تا 192. - داوودی، علیاصغر (1381)؛ «انقلاب اسلامی، کشمکشهای سیاسی و شکافهای اجتماعی»، فصلنامه علوم سیاسی؛ ش 20، صص 223 تا 244. - دلیرپور، پرویز (1390)؛ «شکافهای اجتماعی: درآمدی نظری به جامعهشناسی سیاسی ایران»، ماهنامه مهرنامه؛ ش 13. - اولیچ، ریز،(1392) «بحرین و شکاف رشدیابنده شیعه- سنی»،با ترجمه خسرو آقائی ، ماهنامهٔ گزارش.سال بیست و دوم- شماره 249-مرداد 93 ص 48.
- فراتی، عبدالوهاب و سیدمهدی طاهری (1387)؛ «نقش امام موسی صدر در ارتقای جایگاه شیعیان لبنان»، شیعهشناسی؛ ش 24، صص 213 تا 238. - نیاکویی، سید امیر و حسین بهمنش (1391)؛ «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها»، فصلنامه روابط خارجی؛ ش 4، صص 97 تا 135.
2- منابع انگلیسی - Guzansky, Yoel, & Berti, Benedetta. (2012). Is the NewMiddle EastStuck in Its Sectarian Past? The Unspoken Dimension of the “Arab Spring”. Foreign Policy Research Institute,135-151. - Walker, Martin (2006), “The Revenge of the Shia”, Wilson Quarterly, No.30, pp.16-20. - Wright, robin, & Baker, Peter (2004, December 8), “Leaders Warn Against Forming Religious State”, Washington Post, A01. - Yamani, Mai. (2008). The Two Faces ofSaudi Arabia. Survival, 50(1), 143-156.
3- منابع الکترونیکی - «شیعیان بحرین، اکثریتی با بیشترین تبعیض»، پایگاه بینالمللی همکاریهای خبری شیعه شفقنا، آخرین تاریخ بهروزرسانی 22/01/1391: http://shafaq.org/persian/islam-world/item/10825.html - بیداری اسلامی و تحقق زمینههای وحدت اسلامی، سایت مجمع جهانی «تقریب مذاهب اسلامی»، آخرین تاریخ بهروزرسانی 2012: http://www.taghrib.org/pages/content.php?tid=141 - «تکاپو برای بیداری و وحدت اسلامی»، سایت راسخون، آخرین تاریخ بهروزرسانی 03/02/1388: http://www.rasekhoon.net/article/show-26005.aspx - «بحران سوریه شکاف شیعه و سنی را تشدیدکرد»، سایت پایگاه بینالمللی همکاریهای خبری شیعه شفقنا، آخرین تاریخ بهروزرسانی 21/03/1392: http://www.shafaqna.com/persian/islam-world/item/44284.html - شیعه نیوز، آخرین تاریخ بهروزرسانی 16/05/1392: http://www.shia-news.com/fa/news/59770 - شیعه آنلاین، آخرین تاریخ بهروزرسانی 04/07/1392: http://www.shia-online.ir/article.asp?id=30859 - لبنان در یک قدمی جنگ شیعی-سنی، پایگاه خبری تحلیلی رهیاب نیوز، آخرین تاریخ بهروزرسانی 05/03/1392: http://rahyabnews.com/Pages/News-9168.aspx - واحد مرکزی خبر، آخرین تاریخ بهروزرسانی 01/06/1392: http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=2053807 - تظاهرات در عربستان در حمایت از مردم بحرین، سایت خبری تابناک، آخرین تاریخ بهروزرسانی 10/02/1390: http://www.tabnak.ir/fa/news/161711 - شیعه نیوز، آخرین تاریخ بهروزرسانی 05/02/1392: http://www.shia-news.com/fa/news/54919 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 22,944 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,802 |