تحلیل جنبشهای اجتماعی خاورمیانه با تأکید بر مؤلفههای شرقشناسی ادوارد سعید | ||
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام | ||
مقاله 4، دوره 3، شماره 7، مهر 1394، صفحه 89-112 اصل مقاله (621.26 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/iws.2016.332 | ||
نویسندگان | ||
مریم مختاری* 1؛ عبدالرحیم دهقانی2 | ||
1استادیار جامعهشناسی دانشگاه یاسوج | ||
2دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه یاسوج | ||
چکیده | ||
جنبشهای اجتماعی که در سالهای گذشته در منطقۀ خاورمیانه و شمال آفریقا بهوقوع پیوست، بسیاری از معادلات منطقهای و جهانی را بههم ریخت. در این مقاله ریشههای شکلگیری این جنبشها باتوجهبه مؤلفههای شرقشناسی ادوارد سعید نشان داده شد. روش تحقیق این مقاله روش مقایسهای و روش گردآوری دادهها کتابخانهای است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که اندیشۀ شرقشناسانۀ سعید از یک سو زمینهساز شکلگیری گفتمان مقاومت شد و از سوی دیگر ازطریق واردکردن حاشیه و دیگری (شرق) در متن، زمینۀ شکلگیری یک جامعۀ فاقد مرکز ازطریق محورشدن یکسری ایدههای جهانشمول شده است. این ایدههای جهانشمول از یک طرف منطق دو انگارانۀ غرب را تضعیف کرده و ازطرف دیگر نوعی نماد برای مرزبندی با گفتمان شرقشناسی شد. بنابراین این هویتگرایی اسلامی و بومی باعث شکلگیری نظام چندمرکزی شد و مشروعیت گفتمانی غرب را با چالش روبهرو کرد. سعید بر این باور بود که نباید با اصول و مبانی غرب به مقابله با شرقشناسی پرداخت، بلکه با تأکید بر ارزشهای جهانشمول همچون آزادی، یکتاپرستی، نفی ظلم و تبعیض، عدالتگرایی، عقلانیت، صلحجویی، حقوق بشر و کرامت انسانی که ریشه در جهانبینی اسلامی دارد، باید در برابر اندیشۀ شرقشناسی مقاومت کرد. بنابراین باتوجهبه اینکه ریشۀ این ایدههای جهانشمول در فرهنگ اسلامی است، این کشورها ازطریق تأکید بر این ایدههای جهانشمول بهنوعی به مقابله با گفتمان شرقشناسی پرداختند و از این طریق توانستند برای خود هویتی مستقل بر مبنای فرهنگ اسلامی ایجاد کنند. | ||
کلیدواژهها | ||
شرقشناسی؛ خاورمیانه؛ مقاومت؛ یونیورسالیسم | ||
مراجع | ||
- منابع فارسی - تاجیک، محمدرضا (1377)؛ «فرانوگرایی، غیریت و جنبشهای نوین اجتماعی»، فصلنامۀ گفتمان، ش1. - تاجیک، محمدرضا (1384)؛ «امپریالیسم گفتمان مسلط: تأملی در استراتژیهای نرمافزاری سلطه»، رهیافت سیاسی و بینالمللی، ش7. - خراسانی، رضا (1389)؛ «مواجهۀ غرب و اسلام سیاسی در دورۀ معاصر»، فصلنامۀ علوم سیاسی، ش۴۹. - دالمایر، فرد (138۴)؛ راههای بدیل: فراسوی شرقشناسی و غرب شناسی، ترجمۀ فاطمه صادقی و نرگس تاجیکی، تهران: قومس. - دریفوس، هیوبرت و رابینو، پل (1387)؛ میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی. - دهشیار، حسین (1390)؛ «بهار عرب: شورش بر مدرنیتۀ وارداتی»، مجلۀ اطلاعات سیاسیاقتصادی، ش283. - سعید، ادوارد (۱۳۷۷)؛ جهان، متن، منتقد، ترجمۀ اکبر افسری، تهران: توس. - سعید، ادوارد (۱۳۸۲)؛ فرهنگ و امپریالیسم، ترجمۀ اکبر افسری، تهران: توس. - سعید، ادوارد (۱۳۸۳)؛ شرقشناسی، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. - سعید، ادوارد (138۶)؛ شرقشناسی، ترجمۀ لطفعلی خنجی، تهران: امیرکبیر. - سلدن، رامان و ویدسون، پیتر (138۴)؛راهنمای نظریۀادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو. - سیدمن، استیون (1388)؛ کشاکش آرا در جامعهشناسی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی. - شاهمیری، آزاده (1389)؛ نظریه و نقد پسااستعماری، تهران: نشر علم. - شرت، ایون (1387)؛ فلسفۀ علوم اجتماعی قارهای،ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی. - صالحی نجفآبادی، عباس و علیرضا رضایی (1388)؛ «مبانی جنبشهای اسلامگرایانه: نظرات و دیدگاهها»، فصلنامۀ مطالعات سیاسی، س۲، ش۵. - قادری، حاتم (1387)؛ اندیشۀ سیاسی در قرن بیستم، تهران: سمت. - قزلسفلی، محمدتقی و سمیه فرخی (1391)؛ «پارادایم مقاومت و بیداری اسلامی در پرتو تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه»، مطالعات جهان اسلام، س۱، ش۲. - قهرمانپور بناب، رحمن (1377)؛ «شرق شناسی، جهانیشدن و روابط بینالملل»، مجلۀ اطلاعات سیاسیاقتصادی، ش167و168. - کاستلز، مانوئل (1380)؛ عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: طرح نو. - موسوی، سید صدرالدین و دیگران (1391)؛ نگرشی انتقادی بر مطالعات پسااستعماری و رویکردهای آن»، فصلنامۀ مطالعات میانرشته در علوم انسانی، دورۀ۵، ش1. - مقصودی، مجتبی (1390)؛ «بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبشهای عربی در کشورهای خاورمیانه»، فصلنامۀ رهنامۀ سیاستگذاری، س۳، ش۲. - میلنر، آندره و براویت، جف (1387)؛ درآمدی بر نظریۀفرهنگی معاصر، ترجمۀ جمال محمدی، تهران: ققنوس. - نساج، حمید (1392)؛ «سنجش ماللهند ابوریحان بیرونی براساس مؤلفههای شرقشناسی ادوارد سعید»، دوفصلنامۀ علمی پژوهشی دانش سیاسی، س۹، ش۱. - نکوئی سامانی، مهدی (1386)؛ دین و فرایند جهانیشدن، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب. 2- منابع انگلیسی - Ashcoroft, Bill, Gareth, Griffith, and Helen Tiffin (1989): The Empire Writes Back: Theory and practice in postcolonial Literature, London: Routledge. - Barry.k (2000). Golobalization and the politics of resistance, London& New York: MACMillan& ST. Martins Press. - Samir, Amin (2012). “The Arab revolutions”, journal for and about social movements, volume 4. - Shihade, Majid, Cristina Flesher Fominaya (2012). “The Arab spring and European mobilizations”, journal for and about social movements, volume 4. - Touraine, Alain. (1985) “An Introduction to the study of social Movements” Social Research, 52.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,990 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,222 |