چگونگی کاربرد شطحوارهها در شعر دفاع مقدس | ||
دو فصلنامه ادبیات دفاع مقدس | ||
دوره 4، شماره 6، فروردین 1399، صفحه 161-184 اصل مقاله (803.13 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
محمد رضا یوسفی* 1؛ عاطفه خسروی زاده2 | ||
1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم | ||
2کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم | ||
چکیده | ||
کاربرد سخنان شطحآمیز در شعر دفاع مقدس تداعیکننده فضای عرفانی حاکم بر جبههها و نشاندهنده معرفت و بصیرت رزمندگان است. شاعران برای ملموس نشان دادن حضور خدا در جبههها برای او قائل به رنگ، بو و نور شدهاند و با هدف بیان نزدیک بودن خداوند به دلیرمردان عرصههای نبرد، برای حقتعالی مکان متصور شدهاند. همچنین به منظور بیان محسوس در محضر خدا بودن رزمندگان از تعابیری که یادآور تجسیم خداوندست، بهره بردهاند. آنها برای بیان بهتر فانی شدن در خدا و تخلیه از صفات بشری و تحلیه به صفات الهی، رزمندگان اسلام را عین خدا گفتهاند. روش پژوهش این مقاله توصیفی - تحلیلی است. دادهها به شیوۀ کتابخانهای و سندکاوی با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی شدهاند. نتیجه نشان میدهد غرض اصلی شاعران از کاربرد عبارات شطحگونه صرفاً بیان الهی بودن رزمندگان، قداست ماهیت دفاع و پیوستن شهدا به حقتعالی، ملموسبودن خداوند در جبههها و نزدیکی او به رزمندگان است. آنها برای نشان دادن محسوس بودن خدا در عرصههای نبرد مضامینی را مثل اناالحق گفتن، رؤیت خدا و قائل شدن افعال و صفات بشری را دستمایه ساخت تصاویر شعری خود قرار دادهاند. بهگونهای که مخاطب میتواند حضور خدا را در صحنههای نبرد، مناجاتها و شهادتهای آنان حس نماید. | ||
کلیدواژهها | ||
عرفان؛ عبارات شطحگونه؛ شعر دفاع مقدس؛ تشبه به خدا یافتن | ||
مراجع | ||
1. قرآن کریم. ۲. نهج البلاغه، امام علی(ع).( 1385). شرح محمد دشتی. قم: الطیار. ۳. از روزنه ماه(مجموعه رباعی دفاع مقدس).(1384). به کوشش روزبه فروتنپی. تهران: خورشید باران. ۴. از هشت بهار سرخ(مجموعه شعر دفاع مقدس).(1388). به کوشش سید محمدجواد شرافت. قم: پارسا اندیش. ۵. امام خمینی،روحالله.(1368). سبوی عشق. تهران: سروش. ۶. -------------- (1386). نامههای عرفانی. به اهتمام محمد بدیعی، چاپ چهارم. قم: تشیع. ۷. این شرح بینهایت(آوازهای سرخ بلوط).(1387). دو جلدی. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس. ۸. با شقایقها برادر.(1378). به کوشش عباس براتیپور. تهران: بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی. 9. باغ باور(مجموعه شعر شاعران استان همدان).(1385). تهران: صریر. 10. برتلس، یوگنی ادواردویج.(1382). تصوف و ادبیات تصوف. ترجمه: سیروس ایزدی. تهران: امیرکبیر. 11. بیگیحبیبآبادی، پرویز.(1382). حماسههای همیشه(دفاع مقدس در شعر شاعران)،۳جلدی. تهران: فرهنگگستر و صریر. 12. تکههای سرب در دهانم(مجموعه شعر آرش شفاعی).(1386). تهران: صریر. 13. جوکار، منوچهر.(1384).«ملاحظاتی درباره شطح و معانی آن». مجله مطالعات عرفانی، شماره اول، صص46-65. 14. حدیث لالهها(گزیده سرودههای شاعران شاهد تاجیکستان).(1379). به کوشش محمدعلی عجمی. تهران: شاهد. 15. حرفهای داخل قاب(مجموعه شعر شاعران جوان دفاع مقدس فارس).(1385). به کوشش سید محمدامین جعفری. شیراز: کنگره سرداران و 14 هزار شهید استان فارس. 16. حساس، رضا.(1384). شهر باروت و باران. قم: نسیم حیات. 17. دستهایم درخت میزایند(مجموعه شعر سید علی شفیعی).(1387). تهران: هنر رسانه اردیبهشت. 18. دهخدا، علی اکبر.(1377). لغتنامه، چاپ دوم. تهران: مؤسسه دهخدا. 19. روایت مجنون(مجموعه اشعار برگزیده سیزدهمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس).(1383).تهران: زرین و صریر. 20. سراج توسی، ابونصر.(1382). اللمع فیالتصوف. تصحیح: آلن نیکلسون، ترجمه: مهدی مجتبی. تهران: اساطیر. 21. سنایی، مجدود بن آدم.(1387). حدیقةالحقیقه. شرح عبداللطیف عباسی موسوم به لطایفالحدایق. مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمدرضا یوسفی و محسن محمدی. قم: آیین احمد. 22. --------------. (1390). حدیقۀالحقیقه. شرح میرزا علاءالدین احمدخان موسوم به طریقه علایی. به کوشش محمدرضا یوسفی. قم: دانشگاه قم. 23. شهیدان شاعر.(1377). به کوشش دفتر تحقیق و پژوهش معاونت پژوهش و تبلیغات بنیاد شهید، نظر نصرا...مردانی، چاپ دوم. تهران: نشر شاهد. 24. شیمل، آن ماری.(1375). ابعاد عرفانی اسلام. ترجمه و توضیحات عبدالرحیم گواهی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 25. عطار، فریدالدین محمد.(1370). تذکرةالاولیاء، تصحیح و توضیحات محمد استعلامی. تهران: زوار. 26. غزلهای باغ ارغوان.(1383). به کوشش شیرینعلی گلمرادی. تهران: خورشید باران. 27. فرخنیا، مهین.(1381).«جلوه هنر در زبان تصوف». نشریه ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر، شماره10-11، زمستان80 و بهار81 صص69-90. 28. قاسمی، امرا....(1390). ترنم آبشار(مجموعه اشعار دفاع مقدس شاعران سمیرم). سمیرم: سام آرام. 29. یثربی، سید یحیی.(1382). فلسفه عرفان. قم: بوستان کتاب. 30. یوسفی، محمدرضا و حیدری، الهه.(1391). نور سیاه پارادوکس زیبای عرفانی. مجله ادیان و عرفان، دوره 45، شماره 2، صص 171-191. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 353 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 344 |