بازتاب نمودهای فرهنگی در نظام ساختاری و نقوش پوشاک مردان جامعه عشایری | ||
فصلنامه نگره | ||
دوره 15، شماره 54، تیر 1399، صفحه 95-109 اصل مقاله (804.02 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2020.1241 | ||
نویسندگان | ||
مجید اسدی فارسانی1؛ محمدتقی آشوری* 2؛ ایرج داداشی3 | ||
1دانشجوی دکترای تخصصی پژوهش هنر، دانشگاه هنر تهران | ||
2استاد دانشگاه هنر تهران | ||
3استادیار دانشگاه هنر تهران | ||
چکیده | ||
پوشاک با توجه به جنبه حفاظتیاش یکی از اساسیترین نیازهای بشر محسوب میگردد، اما علی رغم این هدف مشترک در میان جوامع گوناگون راهکارهای مشترک در شکلدهی به آن صورت نگرفته است و نمیتوان دو جامعهای را یافت که از این منظر نظام مشابهی را پیروی نمایند. در این میان پوشاک عشایری بهعنوان نمونهای از هنر قومی، دارای نظام ساختاری و نقوش منحصر به فردی است که پایداری خود را بعد از گذر سالیان متمادی حفظ نموده است و امکان مطالعه در لایههای پنهان آن را میسر میسازد. بنابراین شناسایی چگونگی بازتاب فرهنگ در نظام ساختاری، شکل و نقش پوشاک عشایری مساله اصلی تحقیق حاضر است. از این رو با هدف شناسایی رابطه بین اعتقادهای دینی- مذهبی با نظام ساختاری پوشاک و بازتاب مؤلفههای فرهنگی- تجسمی در قالب نقوش پوشاک، سوال اصلی مطرح شده این بود که فرهنگ چه نقشی در شکلدهی به ساختار، نقش و رنگ پوشاک عشایری دارد؟ در این تحقیق از روش انسان شناسی کارکردگرا با هدفی کاربردی و ماهیت توصیفی-تحلیلی استفاده شد و اطلاعات لازم از طریق منابع کتابخانهای و روش میدانی با ابزارهای اصلی فیش برداری و مشاهده مشارکتی کسب گردید. تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش بر حسب رویکرد کیفی اتخاذ شده مبتنی بر تحلیل یافتههای متنی، تصویری و اسنادی است که تحلیل محتوای مربوط به سه بخش سرپوش، پاپوش و تنپوش مردان بختیاری بهعنوان نمونه مورد مطالعه از زوایای رنگ، شکل و نقش مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاصله نشان داد که شکلگیری پوشاک مردان بختیاری ریشه در اعتقادهای مذهبی و اسطورهای آنها دارد و در میان آنها نشانههایی از آیینهای مهرپرستی و و زرتشتی همچنان پابرجاست. در نهایت طراحی هماهنگ با شیوه زندگی عشایری، ارتباط نظام ساختاری پوشاک با عقاید مذهبی و جایگاه ماورایی آن از مهمترین دلایل پایداری شکل و نقش پوشاک مردان بختیاری است. | ||
کلیدواژهها | ||
فرهنگ؛ باورهای دینی؛ پوشاک؛ نقوش؛ جامعه عشایری؛ ایل بختیاری | ||
مراجع | ||
اتینگهاوزن، ریچارد.2537. قالیچههای شیری فارس، پرویز تناولی و سیروس پرهام، سازمان جشن هنر، تهران. احمدی،بابک.1386. ساختار و تاویل متن، انتشارات مرکز، تهران الیاده، میرچا.1376. رساله در تاریخ ایران، ترجمه جلال ستاری، انتشارات سروش، چاپ سوم، تهران. امیر عضدی، طوبی. 6۱۳۸. مقدمهای بر کوچ و اسکان در ایران ،انتشارات دانشگاه آزاد واحد اسلامشهر. اسلامشهر. باقری، مهری.1376. دینهای ایرانی پیش از اسلام، نشر قطره، تهران. بختیاری، علیقلی و لسان السلطنه، عبدالحسین. 1376. تاریخ بختیاری. چاپ دوم، انتشارات اساطیر، تهران. برقبانی،زهرا. 1383. بررسی ادیان ایران باستان با تأکید بر آیین میتراییسم، مجله تاریخ پژوهی، سال ششم، شماره 18، بهار ، ص136-150. بلوک باشی، علی.1376. دایره المعارف بزرگ اسلام، جلد 14، پوشاک. بلوک باشی، علی.1382. از سری مقالات ایرانیکا، تهران بوکهارت، تیتوس (1365). هنر اسلامی: زبان و بیان، ترجمه مسعود رجب نیا، انتشارات سروش، تهران. پـور داوود، ابـراهیم.1312 (یــسنا جزیـی از نامــة مینـوی اوسـتا). ج. 1 انتـشارات انجمـن زرتشتیان ایرانی بمبیی و ایران لیگ جلالیان، مینا.1397. حضور نمادهای باستانی ایران (نمادهای مهری-میترایی). در فرهنگ و هنر غرب و تداوم آن در دوران اسلامی و مسیحی،فصلنامه هـنر و تـمدن شـرق، سال ششم، شماره نوزدهم، بهار ص38-49 چوناکو، ا، م.1376. مقاله جنبههای نمادین رنگ در متن پهلوی، نامه فرهنگستان، سال سوم، شماره 12. تهران خسروی، عبدالعلی. 1370، فرهنگ بختیاری، فرهنگسرا، تهران. دیگار، ژان پی یر.1366. فنون کوچ نشینان بختیاری، ترجمه اصغر کریمی، آستان قدس، تهران. راشد محصل و همکاران. 1391. تجلی کوه در ایران باستان و نگاهی به جلوههای آن در ادب فارسی، مجله مطالعات ایرانی، سال یازدهم، شماره 21، ص119-146 رضایی، عبدالعظیم. 1368. اصل و نسب و دینهای ایران باستان، ناشر عبدالعظیم رضایی، انتشارات بی جا. رنه دالمانی، هانری.1335. سفرنامه از خراسان تـا بختیاری، ترجمه و نگارش فرهوشی، تهران: امیرکبیر. ستاری، جلال. 1387. اسطوره و رمز ، مجموعه مقالات، انتشارات سروش، تهران. سلطانی،بابک.1388.تاریخ ده هزار ساله بختیاریها در ایران، انتشارات کردگار، تهران. شبستری، شیخ محمود. 1368. گلشن راز، به اهتمام صمد موحد، گلشن، تهران شوالیه، شان و گربران، آلن. 1385. فرهنگ نمادها، اساطیر، رویاها و رسوم و ایما و اشاره، ترجمه سودابه فضائلی، جیحون، تهران. طاووسی، محمود. 1368.خویشکاری:وظیفه مردمان نسبت به امشاسبندان، ماهنامه فروهر، شماره 11و12، بهمن و اسفند. غراب،راهله. 1384. نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات، انتشارات محقق، تهران. غنی نژاد،ف. 1379. افسانه است و افسون، کتاب ماه هنر،شماره 8 و 27، آذر و دی. غیبی، مهرآسا. 1388. هشت هزار سال تاریخ پوشاک ایران، نشر هیرمند، تهران. فضایلی، سودابه.1387.شبرنگ بهزاد (رمزپردازی اسب در روایات پریانی، اسطورهای و حماسی؛ نمادگرایی جام و جام حسنلو؛ سرسپاری و رمزهایش). جیحون، تهران. کزازی،م.1376. رویا، حماسه و اسطوره، چاپ دوم، انتشارات مرکز، تهران. کسرائیان، نصرالله. 1388، عشایر ایران، نشر آگه. تهران کواراسوامی، آناندا. 1389. هنر و نمادگرایی سنتی، ترجمه صالح طباطبایی. نشر فرهنگستان هنر، تهران کومن، فرانتس.1386.دین مهر، ترجمه احمد آجودانی، نشر ثالث، تهران. گارثویت، جن رالف. 1373.تاریخ سیاسی اجتماعی بختیاری. ترجمه مهراب امیری، انتشارات سهند تهران. گریشمن، رومن.1379. تاریخ ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمود بهفروزی، نشر جامی، تهران. لافورگ، رنه، آلندی، رنه. 1390، نمادپردازی، در کتاب اسطوره و رمز: مجموعه مقالات. ترجمه جلال ستاری، سروش، تهران. متین، پیمان.1391. پوشاک ایرانیان، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ سوم، تهران. مرزبان،پرویز،معروف،ح. 1377.فرهنگ مصور هنرهای تجسمی، انتشارات سروش،چاپ سوم، تهران. منصورزاده، یوسف و مینو بهفروزی.1397.تحلیلی برآیین قربانی میترا و نمادهای آن بر اساس آثار هنری، مجله هنرهای تجسمی هنرهای زیبا، دوره۲۳ ،شماره ۴ ،زمستان ص51-60 مولفان.1375. دانشنامه بزرگ جهان اسلام، نشر دانشنامه اسلامی، تهرات ورهام، فرهاد، 1396، ایل راه تاراز: یادداشتهای دو سال کوچ همراه با چند خانوار از ایل بختیاری، انتشارات میردشتی، تهران. وولف، هانس.1388.صنایع دستی کهن ایران،ترجمه سیروس ابراهیم زاده، نشر علمی فرهنگی، تهران. هاورز،آرنولد.1363. فلسفه تاریخ هنر، ترجمه محمد تقی فرامرزی، انتشارات نگاه،تهران. هدایت، صادق. 1356.نیرنگستان، چاپ دوم، جاویدان، تهران. یاحقی،محمدجعفر.1389. فرهنگ اساطیر و داستان وارهها در ادبیات فارسی، چاپ سوم، نشر فرهنگ معاصر، تهران. یار شاطر، احسان.1383. تاریخ پوشاک در ایران زمین، انتشارات امیر کبیر، تهران. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,007 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,736 |