بررسی و تحلیل موضوع و مضمون شیعی در نگارههای محمود فرشچیان | ||
فصلنامه نگره | ||
دوره 15، شماره 54، تیر 1399، صفحه 21-39 اصل مقاله (1003.71 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2020.1235 | ||
نویسندگان | ||
مصطفی سیاسر1؛ اصغر فهیمیفر* 2؛ سید سعید زاهد زاهدانی* 3؛ اصغر جوانی* 4 | ||
1دانشجوی دکتری پژوهش هنر | ||
2استادیار و عضو هیئتعلمی دانشگاه تربیت مدرس | ||
3دانشیار جامعهشناسی، دانشگاه شیراز | ||
4دانشیار دانشگاه هنر اصفهان | ||
چکیده | ||
پس از سالها غیبت موضوعات شیعی در نگارگری، محمود فرشچیان بهعنوان یکی از سرحلقههای تحول در نگارگری معاصر تجربهای نو را در مواجهه با موضوع و مضمون شیعی آزموده است. تا حد زیادی، تجربه وی متمایز از مکاتب گذشته نگارگری در بازنمایی موضوعات شیعی بوده و جدا از اقبال عمومی الهامبخش برخی از نگارگران معاصر نیز شده است. بررسی مشخصات رویکرد اتخاذشده توسط هنرمند در مواجهه با موضوع شیعی، چیستی مضامین و تجربههای جدید و متمایز وی در بیان مضامین مسئله این پژوهش میباشد که با هدف شناسایی موضوعات و مضامین وی، آشنایی با تمهیدات بصری و در نهایت خودآگاهی جامعه نگارگری معاصر انجام شده است. نیل به اهداف مذکور از طریق طرح این پرسشها که موضوعات و مضامین شیعی در نگارههای محمود فرشچیان کداماند و شامل چه ویژگیها و دستهبندیهایی میشود؟ موضوعات و مضامین شیعی هنرمند چه تفاتهایی با تجارب گذشته دارد؟ و در نگارگری محمود فرشچیان مضامین شیعی با استفاده از چه تمهیدات بصری بازنمایی شدهاند؟ دنبال شده است. شیوه تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی انتخاب شده که بر این اساس ضمن تعریف موضوع و مضمون و توضیح بیان هنری با تکیه بر نقد هنری، به بررسی نمونههای مورد بررسی پرداخته شده است. دادههای تحقیق از طریق میدانی و کتابخانهای و با استفاده از ابزار مطالعه، مشاهده و مصاحبه گردآوری شده و نمونهها از طریق سرشماری جامعه آماری معین گردیده که تحلیل آنها با استفاده از دادههای گردآوری شده انجام گرفته است. از رهگذر تحلیل دادههای گردآوریشده از منابع مکتوب و مصاحبه معلوم گردید هنرمند متمایز از تجربههای پیشین، بازنمایی موضوعات را از پایگاه فرهنگ شیعی و با تکیه بر نگره عرفانی هنر انجام داده است. هنرمند بواسطه نگره «عرفانی هنر» به جای توجه صرف به وقایع و روایت فیزیکی و تاریخی زندگانی معصومین بر بازنمایی شأن و معانی زندگانی امامان شیعه (ع) تأکید کرده است. هنرمند در بیان هنری اقتضائی عمل کرده و نه تنها از نگارگری قدیم که از نگارگری خودش نیز تمایزاتی ایجاد کرده است. استفاده از فضای خلوت، ترکیبهای رنگی، کاستن تزئینات و استفاده هدفمند از خطوط منحنی و سیال وجوهی از نوآوری فرشچیان در نگارگری شیعی میباشند که در خدمت بیان شئون دنیوی و اخروی امامان شیعه و اولیاء و عواطف جمعی شیعی بکار رفتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
محمود فرشچیان؛ نگارگری شیعی؛ موضوع شیعی؛ مضامین شیعی | ||
مراجع | ||
آژند، یعقوب، 1389، نگارگری ایران؛ پژوهشی در تاریخ نگارگری و نقاشی ایران، تهران: سمت. اردوبادی، احمد، 1368، آیین بهزیستی در اسلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. بیردزلی و هاسپرس، مونورلی و جان، 1387، تاریخ و مسائل زیباییشناختی، ترجمه سعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس. پاکباز، روئین، 1387، دایرهالمعارف هنر، تهران: معاصر. پاکباز، روئین، 1383، نقاشی ایران از دیروز تا امروز، تهران: سیمین و زرین. حسینی، مهدی، فضا در نقاشیهای عامیانه، فصلنامه هنر، 1382، شماره 55. جنسن، چارلز، 1393، تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی، ترجمه بتی آوانسیان، تهران: سمت. جوادی آملی، عبدالله، 1378، ولایت فقیه، قم، اسراء. رجبی، فاطمه، 1395، جلوه هنر شیعی در نگارههای عصر صفوی، تهران: سوره مهر. رضایی نبرد، امیر، 1397، نگار جاویدان، تهران: سردشتی. شایستهفر، مهناز، 1384، هنر شیعی؛ عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبهنگاری تیموریان و صفویان، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی. صدری، مینا، 1392، نگارههای عرفانی (با مقدمهی محمدعلی رجبی)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. صدر حاج سیدجوادی، احمد و بهاءالدین خرمشاهی و کامران فانی، 1391، دایرهالمعارف تشیع، جلد 9، تهران: حکمت. طباطبایی، سید محمدحسین، 1374، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، جلد 6، قم، دفتر انتشارات اسلامی. طباطبایی، سید محمدحسین، 1379، سننالنبی؛آداب و سنن پیامبر (ص)، تهران: پیام آزادی. علیاکبرزاده، مهدی 1397، رنگ و تربیت، تهران: میشا. فهیمیفر، شاکری، اصغر و الهه، بررسی ژانر شیعی در نقاشیهای محمود فرشچیان، پژوهشهای ادب عرفانی، تابستان 96، صص 92 ـ 73. فهیمیفر، اصغر(1393)، کوچهباغهای عاشقی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس. قیومی بیدهندی، مهرداد، بازنگری در رابطه میان هنر و عرفان بر مبنای شواهد تاریخی، تاریخ و تمدن اسلامی، 1382، شماره 12، صص 189 ـ 174. کربن، هانری، 1384، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه سیدجواد طباطبایی، تهران: کویر. گودرزی دیباج، مرتضی، 1385، جستجوی هویت در نقاشی معاصر ایران، تهران: علمی و فرهنگی. لوچر، ماکس، 1373، روانشناسی و رنگها، ترجمه منیر روانیپور، تهران: آفرینش. مریدی و تقیزادگان، محمدرضا و معصومه، کار هنر؛ بررسی جامعهشناختی عناصر ساختاری سیستم هنر، مشهد، بهنشر. مطهری، مرتضی، 1394، مجموعه آثار؛ ولاءها و ولایتها، جلد 3، تهران: صدرا. معین، محمد، 1388، فرهنگ لغت، تهران: امیرکبیر. میرباقری، ناصر و احسان، 1395، ابدیت در چرخشهای خیرهکننده، محمود فرشچیان از نگاه هنرمندان، هنرشناسان و منتقدین ایرانی و غیر ایرانی. تهران: خانه فرهنگ و هنر گویا. نصر، سید حسین، 1389، هنر و معنویت اسلامی، تهران: حکمت. گفتگو با خشایار قاضیزاده، 21/12/1397، دانشگاه شاهد. گفتگو با محمود فرشچیان، 29/6/1396، منزل شخصی استاد در تهران. گفتگو با اصغر فهیمیفر، 28/3/1398، دانشگاه تربیت مدرس. گفتگو با محمدعلی رجبی، 19/12/1397، خانه هنر. Arnold, Thomas, Painting in Islam, Newyork: Dover Publication: 1965 Algar, Hamid, Religion and State in Iran: the role of ulama in qajar period, Berkeley, Los Angeles, University of California Press: 1969 Basi, Gray, the Persian painting, London, Macmillan: 1977 Brook, Peter, the empty space, touchstone: 1995 Deniver, Bernard, the treasures of Italy art, gramercy publication: 1988 The best of Farshchian, a collection of paintings, papak: 2008 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,264 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,919 |