بررسی نقوش و سیر تحول آن‌ها در تختهای ایرانی دوران باستان | ||
| فصلنامه نگره | ||
| دوره 15، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 115-133 اصل مقاله (1.18 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2020.1175 | ||
| نویسندگان | ||
| سیده مطهره موسوی1؛ حسنعلی پورمند* 2؛ لیلا کریمی فرد3 | ||
| 1دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی | ||
| 2مدیر گروه پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 3استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی | ||
| چکیده | ||
| این مقاله پژوهشی پیرامون تختهای ایرانی در دوره باستان از سلسله ایلامیان تا پایان سلسله ساسانیان و آغاز اسلام در ایران است. هدف پژوهش شناسایی و معرفی گونه‌های متفاوت تختهای ایرانی و بیان چگونگی آن‌ها در این دوره است. پژوهش درصدد پاسخ‌گویی به سؤال‌های ذیل است: 1. شکل‌های مورد استفاده در طراحی تختهای ایرانی در دوره باستان کدامند؟ 2. مفاهیم مرتبط با نقوش تختهای ایرانی در دوره باستان چیست؟ پژوهش حاضر از لحاظ روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر آیکونوگرافی است. شیوه گرد‌‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و میدانی است. نتیجه حاصله چنین بود که مبلمان ایرانی در دوره باستان، در عین تفاوت‌های بسیار، مسیری ممتد را در روند طراحی طی کرده است. در هر دوره شاهد به‌کارگیری نقش‌مایه‌های حیوانات اساطیری، اشکال هندسی و ساده در طراحی مبلمان هستیم که هر یک متناسب با باورهای مذهبی، کاربرد و درجه اجتماعی افراد، مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به‌این‌ترتیب خدایگان، شاهان و ساتراپ‌ها در مراسم آیینی و رسمی از مبلمان با طراحی پیچیده‌تر و پرکارتر به کار می‌بردند و در ضیافت‌ها و مراسم غیر‌رسمی، مبلمان ساده‌تر توسط آن‌ها و نیز مردم عادی مورد استفاده قرار می‌گرفت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تخت؛ چهارپایه؛ صندلی؛ ایران باستان | ||
| مراجع | ||
|
اس‍ف‍ن‍دی‍اری، آزرم‍ی‍دخ‍ت، (1377)، پیشینه صندلی و گ‍ل ن‍ی‍ل‍وف‍ر آبی در م‍دارک باستان‌شناسی، مجله باستان‌شناسی و تاریخ، سال ۱۱، شماره ۱ و ۲،63-70. ب‍ری‍ان، پ‍ی‍ر، (1381)، ام‍پ‍رات‍وری ه‍خ‍ام‍ن‍ش‍ی، ترجمه ن‍اه‍ی‍د ف‍روغ‍ان، تهران: نشر و پژوهش ف‍رزان روز. ب‍وی‍س، م‍ری، (1375)، تاریخ ک‍ی‍ش زرت‍ش‍ت، ترجمه ه‍م‍ای‍ون ص‍ن‍ع‍ت‍ی‌زاده، تهران: ت‍وس. پرادا، ایدت، (1383)، هنر ایران باستان، ترجمه یوسف مجیدزاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. پوپ، آرتور، (1387)، سیری در هنر ایران، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی. پ‍لاس‍ع‍ی‍دی، ک‍ت‍ای‍ون، (1381)، نقش مار در فرهنگ و ت‍م‍دن ایلام، پایاننامه کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واح‍د تهران م‍رک‍زی، م‍رک‍ز ت‍ح‍ص‍ی‍لات ت‍ک‍م‍ی‍ل‍ی م‍ی‍ردام‍اد. رضایی، منصور، (1385)، معماری داخلی در زندگی ایرانیان باستان 1، فصلنامه هنر معماری. شماره ۱،14-33. رضایی، منصور، (1385)، معماری داخلی در زندگی ایرانیان باستان 2، فصلنامه هنر معماری. شماره 2، 16-20. زاهدی، محمدرضا، (1389)، پیشینه تخت و صندلی در ایران، سومین کنفرانس بین المللی تجارت جهانی مبلمان، دکوراسیون و طراحی داخلی (دکو 2010)، (قابل دسترس در سایت http://tefso.ir) تاریخ دسترسی 30/11/96. س‍ج‍ادی، آی‍دا، (1381)، تختهای ایلام از ۳۰۰۰ - ۶۴۰ ق‍ب‍ل از م‍ی‍لاد، پایاننامه کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واح‍د تهران م‍رک‍زی، م‍رک‍ز ت‍ح‍ص‍ی‍لات ت‍ک‍م‍ی‍ل‍ی م‍ی‍ردام‍اد. شاپور شهبازی، علیرضا، (1376)، اسب و سوارکاری در ایران باستان، مجلۀ باستان‌شناسی و تاریخ، ش ۱ و ۲، 27-40. شاهسوارانی، وحید، لطفی قرایی، فرزانه، (1391)، مبلمان در فرهنگ اورارتو) با نگرشی بر جنس، تکنیک ساخت، تزیین)، مجله کندوکاو، سال چهارم، شماره ششم، 57-76. ق‍دس‍ی، ل‍ی‍دا، (1376)، بررسی نقوش مهرهای دوره ساسانی و م‍ق‍ای‍س‍ه با ه‍ن‍ره‍ای آن دوران، پایاننامه کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واح‍د تهران م‍رک‍زی. کاظم‌پور، زیبا، عابدوست، حسین، (1387)، مفاهیم مرتبط با نماد شیر در هنر ایران باستان تا دوران ساسانی در مقایسه‌ای تطبیقی با هنر بین النهرین، نگره، شماره 8 و 9، 97-111. ک‍خ، ه‍ای‍د م‍اری، (1376)، از زب‍ان داری‍وش، مترجم پرویز رجبی، تهران: ک‍ارن‍گ. کیا، صادق، (1346)، تخت، مجله هنر و مردم، دوره 6، شماره 64، 2-15. کریستن سن، آرتور، (1382)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسی، تهران: انتشارات صدای معاصر و ساحل. گرانت، مایکل، هیزل، جان، (1390)، فرهنگ اساطیر کلاسیک (یونان و روم)، مترجم رضا رضایی، تهران: نشر ماهی. گیرشمن، رومن، (1379)، بیشاپ‍ور، ترجمه اص‍غ‍ر کریمی، تهران: س‍ازم‍ان م‍ی‍راث فرهنگی ک‍ش‍ور. گیرشمن، رومن، (1371)، هنر ایران در دوران م‍اد و ه‍خ‍ام‍ن‍ش‍ی، ترجمه ع‍ی‍س‍ی بهن‍ام، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. گیرشمن، رومن، (1370)، هنر ایران در دوران پارت وساسانی، ترجمه بهرام فره‌وشی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ع‍اب‍دی، ف‍اطم‍ه، (1382)، ش‍ک‍ل و کاربرد تختهای ه‍خ‍ام‍ن‍ش‍ی از ۵۵۰ - ۳۳۰ ق.م، پایاننامه کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واح‍د تهران م‍رک‍زی. محمد حسنی، میرزا، (1393)، بازنگری و تأملی در نقش برجستة محو شده پادشاه ساسانی در نقش رستم، مطالعات باستان‌شناسی، دوره 6، شماره 2، 21-37. موسوی، سیده مطهره، (1389)، مبلمان ایران باستان (تختهای ایران باستان)»، فصلنامه معماری و ساختمان، شماره 24، 171-179. موسوی، سیده مطهره، (1389)، بررسی اندیشه‌های تاثیر گذار در طراحی مبلمان با نقش‌مایه مار در ایران، فصلنامه معماری و ساختمان، شماره 25، 126-130. مهر آفرین، رضا، (1380)، نقوش اساطیری مهرهای استوانه ای ایلام، مجله علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 15، 269-300. هینس، والتر، (1387)، شهریاری ایلام، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی. Barnett, R. D, (1950), "Excavations of the British Museum at Toprakkale near Van", Iraq XII.
Harper, P. O, (1979), Thrones and Enthronement Scenes in Sasanian Art, Iran, Vol. 17, 49-64.
Paspalas, Stavros A., (2000), On Persian-Type Furniture in Macedonia: The Recognition and Transmission of Forms, American Journal of Archaeology, Vol. 104, No. 3, 531-560. Saidi, Farrokh, (2006), The Two Versions of the Achaemenid Throne, Bulletin of the Asia Institute, New Series, Vol. 20, 77-86. Tadmor, Miriam, (1974), Fragments of an Achaemenid Throne from Samaria, Israel Exploration Journal, Vol. 24, No. 1, 37-43. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,325 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,603 |
||