بررسی پایه کار (گرید) در دو کتیبه بنّایی از مسجد گوهرشاد و کاربرد آن در طراحی حروف | ||
فصلنامه نگره | ||
دوره 15، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 71-83 اصل مقاله (998.3 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2020.1172 | ||
نویسندگان | ||
عبدالرضا چارئی* 1؛ سپیده نصرتی لیالمانی* 2 | ||
1عضو هیئت علمی دانشکده هنر، دانشگاه شاهد | ||
2کارشناس ارشد ارتباط تصویری | ||
چکیده | ||
هنر خوشنویسی در طول تاریخ وابستگی چشمگیری به فرهنگ یک ملت داشته است. خوشنویـــسی یک هنر ملی محســـوب میشود. خط بنّایی نوعی خط کوفی زاویهدار به شمار میرود که بر اساس خانههای شطرنجی طراحی شده و از ترسیم اشکال هندسی مانند مربع، مستطیل، خطوط موازی ایجاد میگردد. این نوع خط در بناها و مساجد به خصوص دوره تیموری از جمله مسجد گوهرشاد دیده میشود. پژوهشهای زیادی در رابطه با خط بنّایی صورت گرفته، اما هیچ یک بهطور خاص به پایه کار (گرید که آن را مسطر یا مسطره نیز میگویند) در کتیبههای مسجد گوهرشاد نپرداخته اند. این پژوهش با هدف مطالعه و بررسی دو کتیبه بنّایی مسجد گوهرشاد و پایه کار موجود در آن، به طراحی حروف فارسی پرداخته است. روش تحقیق به صورت توصیفی _ تحلیلی و شیوه گردآوری آن به صورت (کتابخانه ای- میدانی) و تجزیه و تحلیل داده ها به صورت کیفی و بر اساس منطق و استدلال بوده است. در این پژوهش دو پرسش مطرح است: 1- ویژگیهای اصلی خط بنّایی چیست؟ 2- عامل مؤثر خط بنّایی مسجد گوهرشاد در طراحی حروف چیست؟ بر اساس تحقیقات انجام شده که بر کتیبههای بنّایی مسجد گوهرشاد و با توجه به ویژگیهای آن صورت گرفت نتیجه حاکی از آن است که، خط بنّایی از قابلیت هندسی و ساختار گرافیکی زیادی برخوردار است. زیرا همواره برروی یک پایهکار ترسیم میشود. قرار گرفتن بر روی پایه کار این امکان را ایجاد میکند که خط بنّایی دارای اندازه محاسبه شده باشد. خط بنّایی به دلیل دارا بودن ویژگیهایی از جمله قانونمند بودن، رعایت تناسبات و تعیین عواملی مانند: ارتفاع حروف، فاصله حروف از یکدیگر، در خلق آثار گرافیکی، از جمله طراحی حروف و نشانه نوشته و... نقش عمدهای دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
بنّایی؛ مسجد گوهرشاد؛ پایه کار (گرید؛ مسطره)؛ طراحی حروف | ||
مراجع | ||
افشار مهاجر، کامران، 1388، پایه و اصول صفحه آرایی، تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. بهرام زاده، محمد، 1382، نظری اجمالی بر سیر تحول خطوط اسلامی و خواندن کتیبه ها، تهران، نیکانکتاب. چارئی، عبدالرضا، 1395، خلاقیت در تایپوگرافی، فرهنگسرای میردشتی. زمرشیدی، حسین، 1318، کاشیکاری ایران، جلد سوم خطمعقلی، تهران، سازمان عمران و بهسازی شهری. عفراوی، بهرام، 1388، لوگوتایپهای ایرانی کاری از گروه پژوهشی عفراوی، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری سی بال هنر. فضائلی، حبیب الله، 1390، اطلس خط، تحقیق در خطوط اسلامی، تهران، سروش. مثقالی، فرشید، 1390، تایپوگرافی، تهران، چاپ و نشر نظر. معروف، غلامرضا، 1393، شیوههای طراحی نشانهای نوشتاری فارسی، بجنورد، بیژن یورد. مصدقیان، وحیده، 1384، نقش و رنگ در مسجد گوهرشاد، تهران، آبان. نجابتی، مسعود، 1388، خط در گرافیک، تهران، شرکت چاپ ونشر کتابهای درسی ایران (سهامی خاص). نسل شریف، افسانه، 1388، کاربرد خط در گرافیک. انتشارات راه اندیشه. نصرتی لیالمانی، سپیده 1397، مطالعه تأثیر پایه کار (grid) درخط کوفی بنّایی مسجد گوهرشاد مشهد و کاربرد آن درطراحی حروف معاصر، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته ارتباط تصویری، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران. هراتی، محمدمهدی 1385، هنرپژوهی در برگزیده قرآن کریم به خط و کتابت علیرضا عباسی، انتشارات فرهنگستان هنر، مرکز آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی. یارشاطر، احسان، 1384، خوشنویسی، پیمان متین، تهران، امیرکبیر. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 695 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,380 |