مطالعهٔ تحلیلی تصاویر پرندگان شکاری در نگارههای شاهنامهٔ طهماسبی | ||
فصلنامه نگره | ||
دوره 15، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 51-69 اصل مقاله (847.39 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2020.1171 | ||
نویسندگان | ||
سیدرضا حسینی* 1؛ سحر ذکاوت* 2 | ||
1گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران. | ||
2دانشآموخته کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد تهران | ||
چکیده | ||
شکار از دوران باستان تا به امروز از موضوعات موردتوجه پادشاهان، امرا و مردم عادی بوده است، چنانکه حتی مراسم تشریفاتی خاصی به این موضوع اختصاص مییافته و پادشاهان افرادی را برای تربیت حیوانات و پرندگان شکاری میگماردهاند. در آثار هنری و بالأخص در نگارگری و نسخههای خطی هم تصاویری مرتبط با موضوع شکار و پرندگان شکاری مشاهده میشود. شاهنامه طهماسبی یکی از شاهکارهای نگارگری ایرانی است که در برخی نگارههای آن پرندگان شکاری تصویرنگاری شده است. هدف از پژوهش حاضر تجزیهوتحلیل تصاویر پرندگان شکاری در نگارههای شاهنامه طهماسبی و ارتباط تصاویر با متن اصلی است. سؤالهای این پژوهش عبارتاند از 1. ساختار تصویری و زیباشناختی پرندگان شکاری در نگارههای شاهنامه طهماسبی چگونه است؟ 2. نقش چه پرندگانی بهعنوان پرندگان شکاری در نگارههای شاهنامه طهماسبی آمده است؟ 3. ارتباط میان تصاویر پرندگان شکاری و متن شاهنامه چگونه است؟ روش تحقیق پیشرو به شیوه توصیفی- تحلیلی انجامشده و دادههای آن با جستجو در منابع کتابخانهای و مشاهده آثار جمعآوریشده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که هنرمندان مصور کار شاهنامه طهماسبی در تصویرنگاری پرندگان شکاری و موضوع تربیت این حیوانات پایبند به واقعیت موضوع زمان خود بودهاند و در نگارهها برخی امور رایج در نگهداری پرندگان نظیر کاربرد دستکش و چشمبند و نوع گونه خاص موردتوجه بازداران برای تربیت، هیچکدام از دید ظریف و نکتهسنج نگارگران شاهنامه فروگذار نشده است. همچنین در میان تصاویر پرندگان شکاری در شاهنامه 22 تصویر از این نوع پرندگان بهدستآمده که بر اساس فرهنگهای عمید و معین، 17 تصویر به گونه باشه اختصاص دارد و تصویر غالب نوع باشه در میان گونههای دیگر این احتمال را افزایش میدهد که پرنده باشه بیشترین طرفدار را در میان بازداران آن زمان داشته و یا در آن زمان اینگونه بیشتر یافت میشده است. همچنین در مورد ارتباط تصویر با متن باید افزود که از 15 نگاره فقط دو مورد از نگارهها با متن ارتباط داشته و در راستای تصویرنگاری متن انجامشدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
پرندگان شکاری؛ نگارههای شکارگاهی؛ شاهنامه طهماسبی | ||
مراجع | ||
احمدی پیام، رضوان، 1388، سیر تحول و تطور مضمون شکار در هنر ایران، کتاب ماه هنر، شمارهٔ 131، 107- 102. احمدینیا، محمدجواد، 1393، نگارههای شاهنامهٔ طهماسبی: از هاروارد تا فرهنگستان هنر، فصلنامهٔ نقد کتاب، سال اول، شمارهٔ 1و 2، 54- 37. افشار مهاجر، کامران، بهشتی، طیبه (1395، چگونگی روند ترکیببندی در نگارههای ایرانی؛ مورد پژوهشی: نگارۀ «بازی شطرنج بوزرجمهر و سفیر هند» از نسخۀ خطی شاهنامۀ بایسنقری، دوفصلنامه آیینه میراث، دوره 13، شماره 57، 9-32 . ایزدی، عباس، احمدپناه، سید ابوتراب، 1395، بررسی تطبیقی عناصر بصری نگارههای دربار جمشید و دربار فریدون در شاهنامهٔ طهماسبی با تأکید بر ترکیببندی نگارهها، نگره، دورهٔ 11، شمارهٔ 38، 78- 60 . آدینهوند، مسعود، عادلفر، باقرعلی، امرایی، شمسالدین، بازوند، ستار، 1395، تحلیل پدیدهٔ شکار سلطنتی در عصر قاجار، فصلنامهٔ گنجینهٔ اسناد، سال 26، شمارهٔ 104، ذفتر چهارم، 63- 42. بهزادی، محمدرضا، خاچاطوریان سرادهی، آرسینه، 1389، بازنامهٔ ناصری شاهکار پرندهشناسی در عصر قاجار، پیام بهارستان، سال سوم، شمارهٔ 10، 11-1. پاکباز، رویین، 1387، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران، انتشارات زرین و سیمین. تاجبخش، هدایت، جمالی، سیروی، 1374، نخجیران از آغاز تا امروز، تهران، انتشارات موزهٔ آثار طبیعی و حیاتوحش ایران. رجبی، محمدعلی، اسماعیلی، علیرضا، آقایی، احسان، اثباتی، محمدحسن، 1392، شاهنامهٔ شاه طهماسبی، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، مؤسسهٔ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن، موزهٔ هنرهای معاصر تهران. رضاصرفی، محمد، 1386، نماد پرندگان در مثنوی، فصلنامهٔ پژوهشهای ادبی، سال 5، شمارهٔ 18، 76- 53. زرغامپور، زهره، 1388، نقش اسب در شاهنامه (شاهنامهٔ طهماسبی، پایاننامهٔ مقطع کارشناسی ارشد تصویرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی. طاهریزاده، محمدحسین، 1388، شکار در شاهنامه، پایاننامهٔ مقطع کارشناسی ارشد رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان. سهروردی، شهابالدین یحیی، 1380، مجموعه کصنفات شیخ اشراق، جلد 3، تصییح و تحشیه و مقدمهٔ سید حسین نصر، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سیوری، راجر، 1372، ایران عصر صفوی، ترجمهٔ کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز. عمید، حسن، 1363، فرهنگ عمید، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر. عمید، حسن، 1384، فرهنگ عمید، جلد دوم، چاپ بیستو هفتم، تهران: انتشارات امیرکبیر. فاضلی، محمدتقی، موحد، عبدالعزیز، 1396، بازتاب نمادهای اساطیری در هنر هخامنشی، دوفصلنامهٔ تاریخ ایران اسلامی، سال سوم، شمارهٔ اول، 30- 15. ماهوان، فاطمه. یاحقی، محمد جعفر. قائمی، فرزاد (1394). بررسی نمادهای تصویری فرّ (با تأکید بر نگارههای شاهنامه). پژوهشنامهٔ ادب حماسی. شمارهٔ 19 در سال 11، 157- 119. مشکور، محمدجواد، 1356، سیمرغ و نقش آن در عرفان ایران، مجلهٔ هنر و مردم، دورهٔ 15، شمارهٔ 178 و 177، 90- 86. معین، محمد، 1360، فرهنگ فارسی، جلد اول،چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر. معین، محمد، 1360، فرهنگ فارسی، جلد دوم،چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر. Cary Welch, Stuart. (1976), Kings book of kings, The Shah- Nameh of Shah Tahmasp, The Metropolitan museum of art, new York. Papadopoulo, Alexandre, (1979), Islam and Muslim Art, T: Robert Erich Wolf, New York, Harry N. Adams. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 976 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,427 |