بازتاب گفتمان ایرانشهری در دیوارنگارههای مکتب قاجار (مورد پژوهی: دیوارنگاری مضامین قهرمانی دوره فتحعلی شاه) | ||
فصلنامه نگره | ||
دوره 15، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 25-37 اصل مقاله (1.52 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2020.1169 | ||
نویسندگان | ||
محبوبه پهلوان نوده* 1؛ ترنم تقوی* 2 | ||
1مطالعات عالی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
2مطالعات عالی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
ظهور اندیشههای ایرانشهری و توجه به مضامین باستانی و ملی در دوره اول مکتب قاجار موجبات نمود گونهای تصویری میشود که ریشههای آن در امتداد هویتی تاریخ ایران و روح مستتر در جوهر آریایی متون مذهبی، حماسی و اسطورهای جستجو میشود. اندیشه ایرانشهری مکتب قاجار به عنوان گفتمانی حکومتی- ملی همراه با گفتمان اسلامی-شیعی و مدرنیته، از باز یادآوریهای تصویری مدد میجوید که ریشه در مضامین قهرمانی و اسطورهای ایران دارد. هدف از این پژوهش مطالعه گفتمانی و شمایلی دیوارنگارههای فضای عمومی ذیل اندیشه ایرانشهری و علل بازتاب این گفتمان در مضامین قهرمانی-اسطورهای است. نوع تحقیق به لحاظ هدف، بنیادین- نظری است و با مطالعات کتابخانهای آغاز و بر محوریت اندیشه ایرانشهری و تاریخ دوره قاجار با روشهای توصیفی و تحلیلی بنا شده است. مصادیق تصویری، دیوارنگارههای فضای عمومی با محوریت شمایلهای قهرمانی، بالأخص نقشِ رستم و شاه است و چرایی استملاک از این مضامین مورد بررسی قرارگرفته است. بررسیها نشان میدهند ارجاعات تصویری بینامتنی در نقوش دیواری، با مفاهیم اسطورهای و بازتاب امر قهرمانی در شخص شاه در مکانهای عمومی، استمداد قدرت خواهی تصویری ممتدی است که در هر دوره از تاریخ ایران با توجه به مفهوم وحدت ملی مطرح میشود. در این میان، دیوارنگاری مکتب قاجار رسانه تبلیغی قدرتمند جهت نمود ملیگرایی است و نقش شاه بهعنوان رمزی از وحدت در تنوع همه اقوام ملت به رستم بهعنوان کالبدی نمادین جهت بروز معنای مثالین پادشاه فره مند و آشنا در اندیشهایرانی واگذار میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
دیوارنگاری؛ مکتب قاجار؛ گفتمان ایرانشهری؛ شمایل قهرمانی؛ فتحعلیشاه | ||
مراجع | ||
آژند، یعقوب (1392) نگارگری ایران، پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران، تهران، سمت. بیگدلو، رضا (1380) باستانگرایی در تاریخ معاصر ایران، تهران، مرکز. حاتم قادری، تقی رستم وندی، (1385) ((اندیشه ایرانشهری (مختصات و مؤلفههای مفهومی)) فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شماره 59، سال شانزدهم، تابستان 1385، صفحات 123-148. خلعتبری، اللهیار، نیره دلیر،(1388) اندیشه ایرانشهری و خواجه نظام الملک، مطالعات تاریخ فرهنگی، شماره 2، زمستان 1388،.صفحات 1-34. دلزنده، سیامک (1394)، تحولات تصویری هنر ایران، بررسی انتقادی، تهران، نظر. رستم وندی، تقی، (1388)، اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی ، تهران، امیرکبیر. سیوری، راجر (1380)، در باب صفویان، ترجمه: رمضان علی روحاللهی، تهران، مرکز. شمیم، علیاصغر (1387)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، بهزاد. طباطبایی، سید جواد (1390)، خواجه نظام الملک طوسی، تهران، نگاه معاصر. طباطبایی، سید جواد، (1386) دیباچهای بر نظریه انحطاط در ایران، تهران، نگاه معاصر، چاپ هفتم. علوی نژاد، سید محسن (1387) بررسی مفهوم دیوارنگاری در منابع اسلامی»، فصلنامه تحلیلی پژوهشی نگره، شماره 7، صفحات 17-29 فلور، ویلم (1395)، نقاشی دیواری در دوره قاجار، ترجمه علیرضا بهارلو، تهران، پیکره. کفشچیان مقدم، اصغر (1393) مجموعه مقالات دیوارنگاری شهری، تهران، سازمان زیباسازی. مراغهای، زینالعابدین (1378) سیاحتنامه ابراهیم بیک، تهران، محور. منصوریان سرخگریه، حسین،(1388) هویت ملی و نوزایی، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 38، صفحات 75-100 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 942 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,107 |