روشی نو در ترسیم نقش‌مایه‌های گره ده تند و کند | ||
| فصلنامه نگره | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 51، مهر 1398، صفحه 53-63 اصل مقاله (724.12 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2019.3481.1947 | ||
| نویسندگان | ||
| مجید دهشتی1؛ مهدی خوش نژاد2؛ محمد منان رئیسی* 3 | ||
| 1کارشناس معماری حوزه معاونت فنی و عمرانی شهرداری قم | ||
| 2معمار تجربی، قم ایران | ||
| 3دکترای معماری، استادیار دانشگاه قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| گره یکی از انواع تزئینات هندسی معماری اسلامی ایران است که خلق آن از ترکیب تعدادی شکل بنیادی تحت عنوان «آلت» یا «نقش‌مایه» صورت می‌گیرد. شیوه‌های ترسیم نقش‌مایه‌های گره به دلیل استفاده از ابزارهای متعدد ترسیمی و ترسیم الگوهای متمایز برای هر آلت، باعث پیچیدگی و زمان‌بر بودن ترسیم گره شده که در این‌باره هدف اصلی پژوهش، اصلاح و پیشنهاد روش جدیدی در ترسیم آلات و نقش‌مایه‌های گره، به‌جهت افزایش سرعت ترسیم و کاهش ضریب خطای روش‌های سنتی و مرسوم است. در راستای تداوم و تسهیل کاربست این میراث ماندگار در معماری معاصر ایران، این سؤال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان روش ترسیم جدیدی را با ابزار ترسیم محدودتر ابداع کرد. برای تبیین یافته‌های این پژوهش، از روشی ترکیبی استفاده شده است، به نحوی که گردآوری دادها به‌روش مطالعات اسنادی کتابخانه‌ای و روش یافته‌اندوزی و تحلیل محتوا، جستجو در روابط و تناسبات ریاضی و یافتن الگوی مناسب برای ترسیم آلات گره ده است، لیکن تحلیل داده‌ها که منتج به ارائه روش ستاره طلایی شده است، با استفاده از روش استدلال منطقی انجام گرفته است. نگارندگان، طی این مقاله و در پاسخ به این سوال با تمرکز بر یکی از انواع گره (گره ده تند وکند)، روشی را به‌نام ستاره طلایی ابداع کرده که الگوی بدیعی را برای ترسیم آلات_ با یک نسبت ثابت در حصول نقش‌مایه‌ها_ ارایه داده و علاوه بر امکان ترمیم و مرمت آلات و نقش‌مایه‌ها، قابلیت طراحی زمینه‌های جدید و خلاقانه‌ای را در کنار زمینه‌های موجود فراهم می‌نماید. از جمله نتایج قابل تأمل این تحقیق که ارتباطی مستقیم و ذاتی در زیربنای روش جدید دارد، می‌توان به ارتباط این هنر ایرانی با تناسبات طلایی یا همان نسبت طلایی، یعنی عدد «فی» اشاره نمود. در این مقاله، ضمن مقایسه روش‌های سنتی با روش پیشنهادی، مشخص می‌شود که روش ستاره طلایی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ترسیم گره به نام پرگار را -که ضریب خطا در ترسیم را افزایش می‌دهد- حذف کرده و با ترسیم الگویی (شابلون) ثابت، امکان ترسیم و پیاده‌سازی آلات و نقش‌مایه‌ها را با بیانی ساده‌تر فراهم می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هنرهای سنتی؛ نقوش هندسی؛ گره چینی؛ گره ده تند و کند؛ نقش‌مایه؛ معماری | ||
| مراجع | ||
|
ابوالوفا، محمد ابن محمد البوزجانی، 1369، هندسه ایرانی، برگردان متن سید علیرضا جذبی، تهران، انتشارات سروش اوکین، برنارد،1384 ، معماری تیموری در خراسان، ترجمه علی آخشینی، تهران، بنیاد پژوهش‌های اسلامی امین پور، احمد، اولیا، محمدرضا ، ابوئی، رضا و بیتا حاجبی ،1394، پیشنهاد مدلی برای ترسیم گره در تزئینات وابسته به معماری اسلامی، مجله علمی پژوهشی نامه هنر، شماره 15، 77-57 امین پور، احمد و اولیا، محمدرضا و ابوئی، رضا و بیتا حاجبی ،1395، ارائه دو روش جدید در ترسیم گره و مقایسه آنها، مجله علمی پژوهشی معماری و شهرسازی ایران، شماره 11، 84-67 پیرنیا، کریم، 1369، شیوه‌های معماری ایرانی، تهران، موسسه نشر هنر اسلامی وابسته به معاونت امور فرهنگی اجتماعی و هنری بنیاد مستضعفان و جانبازان
سامانیان، صمد، 1387، هندسه نقوش اسلامی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای رسمی، چاپ اول، تهران موسسه فرهنگی هنری شقایق روستا دی‌کی‌چینگ، فرانسیس، 1385، معماری فرم، فضا و نظم، ترجمه علیرضا تغابنی و سیده صدیقه قویدل، تهران، انتشارات نشر کتاب آراد رئیس زاده، مهناز : مفید، حسین، 1374، احیای هنرهای از یاد رفته، تهران، انتشارات مولی زمرشیدی، حسین، 1365، گره چینی در معماری اسلامی و هنرهای دستی، تهران، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی سعید، عصام و پارمان، عایشه، 1396، نقش‌های هندسی در هنر اسلامی، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران، انتشارات سروش شعرباف، اصغر،1372، گره و کاربندی، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی فرشته نژاد، مرتضی ،1356، گره سازی و گره چینی در هنر معماری ایران، انتشارات انجمن آثار ملی ماهرالنقش، محمود، 1361، کاشی‌کاری ایران، تهران، انتشارات موزه رضا عباسی مهدی زاده سراج، فاطمه و فخاری تهرانی، فرهاد و نیما ولی بیگ ،1390، به کارگیری مثلث های هنجار در محاسبات ریاضی و پیاده سازی هندسه در ساخت و اجرای معماری سنتی ایران، مجله علمی پژوهشی مرمت و معماری ایران، شماره 1، 26-15 نجیب اغلو، گل‌رو، 1389، هندسه و تزئین در معماری اسلامی(طومار توپکاپی)، ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی، تهران، انتشارات روزنه نقره کار، عبدالحمید، 1389، مبانی نظری معماری، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور نوائی ، کامبیز : حاجی قاسمی، کامبیز، 1390، خشت و خیال، تهران: انتشارات سروش ونک، الهام و سعید شفیعی ،1394، بررسی اشکال زیر نقش گره چینی بر اساس احجام افلاطونی، کنفرانس بین المللی مهندسی و علوم کاربردی J.Bourgoin ,1973, design discovery coloring book, New York ,Dover Publications Inc.
Lu, Peter J. Steinhardt, Paul J, 2007, Decagonal and Quasicrystalline Tilings in Medieval Islamic Architecture,New York, State University of New York Press
Wade, David ,1976, pattern in Islamic Art, London, STUDIO VISTA
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,865 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 6,922 |
||