تحلیل ریخت‌شناسانه مشربه‌های سفالی دوره میانی اسلامی کاشان | ||
| فصلنامه نگره | ||
| مقاله 5، دوره 14، شماره 51، مهر 1398، صفحه 65-81 اصل مقاله (1.29 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22070/negareh.2019.3736.2002 | ||
| نویسندگان | ||
| مهرنوش شفیعی سرارودی* 1؛ محدثه مالکی مقدم2 | ||
| 1استادیار دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان | ||
| 2کارشناس‌ارشد صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، خراسان جنوبی، بیرجند | ||
| چکیده | ||
| ساخت اشیای سفالین از دوران پیش از تاریخ تا به امروز همواره مورد توجه انسان‌ها بوده است. از طرفی نگرش ایرانیان از دیرباز نسبت به آب موجودیتی مقدس بوده است. آب در فرهنگ ایران از جمله چهار عنصر اصلی تشکیل‌دهنده این جهان است؛ بدیهی است که برای این مایع مقدس ساخت ظروفی که در شأن آن باشد ضروری بوده است. تحلیل ریخت‌شناسانه مشربه‌های دوره میانی اسلامی کاشان با هدف شناخت عمیق و معرفی دقیق ویژگی‌های ساختاری و ریخت‌شناسانه شکل‌های متنوع این دسته از ظروف شکل گرفته است. سوال مطرح‌شده در این پژوهش این است که مشربه‌های سفالی دوره میانی اسلامی کاشان از منظر ریخت‌شناسی چگونه‌اند؟ روش این پژوهش به صورت توصیفی_تحلیلی و ریخت‌شناسانه با هدف کاربردی و یافته‌اندوزی به روش میدانی و اسنادی انجام شده است. نمونه‌های مورد بررسی به صورت غیر تصادفی و شامل 40 مورد برگرفته از مشربه‌های سفالی دوره میانی اسلامی کاشان است که در موزه‌ها و کتب معتبر ارائه شده‌اند و به دلیل تنوع در شکل مشربه‌ها انتخاب شده‌اند. ریخت‌شناسی ظروف این منطقه با توجه به شکل ظاهری یعنی شکل دهانه، گردن، دسته، لوله، مخزن و پایه مورد تحلیل قرار گرفت. نوع و تنوع هرکدام از اجزای تشکیل‌دهنده آثار در جداولی توصیف و تحلیل شدند. این ظروف ابتدا براساس نوع دسته‌دار بودن یا بدون‌دسته بودن ظروف و سپس با توجه به شکل لوله ظروف تقسیم بندی شدند و سپس به بررسی اجزاء این ظروف پرداخته شد. نتایج تحقیق علاوه بر اطلاعات کامل شکل این ظروف نشانگر تنوع بسیار در شکل این آثار است که حاکی از خلاقیت هنرمند صنعتگر بوده و می‌تواند الهام‌بخش هنرمند امروز باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ریخت‌شناسی؛ سفال؛ کاشان؛ مشربه؛ دوره میانی اسلامی | ||
| مراجع | ||
|
آذرنیوند، حسین، 1395، ریخت‌شناسی(گیاه‌شناسی2)، دانشگاه تهران. آرمان، حسام‌الدین، تحلیل طراحی، ساخت و کاربرد در ظروف سفالی دوره سلجوقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، 1389. الیاده، میرچا، 1374، اسطوره، رویا، راز، ترجمه رویا منجم، چاپ اول، تهران، انتشارات فکر روز. ایروانی، نسرین، شناخت و تحلیل فرم در ابریق‌های سرامیکی ایران از سلجوقی تا پایان ایلخانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، 1394. ایزانلو، معصومه، مقایسه تطبیقی فرم و نقش ظروف و اشیائ سفالی و فلزی سده‌های میانه اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران، 1393. پاکزاد، جهانشاه، 1389، سیر اندیشه‌ها در شهرسازی، تهران، انتشارات آرمان‌شهر. پوپ، آرتور، 1387، سیری در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا امروز)، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. پوپ، آرتور، 1355، هنر ایران در گذشته و آینده، جلد 1 تهران، مدرسه عالی خدمات جهانگردی و اطلاعات. توحیدی، فائق، 1387، فن و هنر سفالگری، تهران، انتشارات سمت. جمالی، سیروس،1394، ریخت‌شناسی شهری، تبریز، انتشارات فروزش. حسن، زکی‌محمد، 1366، تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام، ترجمه محمد‌علی خلیل، تهران، اقبال. ذوالفقاری‌نسب، رحیم و عباس بیابانی و حسن قربانی‌قوژدی، 1390، گیاه‌شناسی عمومی: مورفولوژی، فیزیولوژی، آناتومی، تهران، مرز دانش. رحیمی‌هرآبادی، سعید، آستانه‌های ژئومورفیک در ژئومورفولوژی، مجله آموزش جغرافیا، 1394، شماره 3، صفحه 10. طلایی، حسن، پیشینه ظروف سفالین لوله‌دار و مهاجرت آریایی‌ها، مجله باستان‌شناسی و تاریخ، سال نهم پاییز و زمستان،1374، 15- 9. قائینی، فرزانه، 1383، موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران، سازمان میراث فرهنگی کشور. کاتلی، مارگریتا و لویی هامبی، 1376، تاریخ هنر ایران (8) هنر سلجوقی و خوارزمی، ترجمه یعقوب آژند، تهران، انتشارات مولی. کامبخش‌فرد، سیف‌الله، 1380، سفال و سفالگری ایرن: از ابتدای نوسنگی تا دوران معاصر، تهران، ققنوس. کیانی، محمد یوسف، 1379، پیشینه سفال و سفالگری در ایران، تهران، انتشارات نسیم دانش. گدار، آندره، 1358، هنر ایران، ترجمه بهروز حبیبی، تهران، دانشگاه ملی ایران. گراب، ارنست، 1384، سفال اسلامی، تهران، انتشارات کارنگ. گریشمن، رمان،1336، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. گریشمن، رمان، 1376، فرهنگ‌های هنری ایران: ماقبل تاریخ، هنر مادی، هنر هخامنشی، هنر پارتی، ترجمه یعقوب آژند، تهران، انتشارات مولی. ویلسون، کریستی، 1366، تاریخ صنایع ایران، ترجمه عبدالله فریار، تهران، انتشارات یساولی. Thomas Munro, The Morphology of Art as Branch of Aesthetics, The Journal of Aesthetics and Art Criticism. Vol. 12, No. 4 (Jun., 1954), pp. 438- 449 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,018 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,384 |
||